Łączne działanie toksyczne niektórych rozpuszczalników organicznych na organizm
Jolanta Skowroń, Lidia Zapór, Małgorzata Gołofit-Szymczak, Andrzej Starek

Łączne działanie toksyczne jest to biologiczne działanie dwu lub więcej substancji chemicznych, pobranych lub podanych - a następnie wchłoniętych do organizmu równocześnie lub bezpośrednio po sobie. Badania łącznego działania toksycznego stanowią obecnie jedno z podstawowych i trudnych zadań toksykologii o znaczeniu praktycznym. Obejmują one ocenę możliwych modyfikacji toksycznego działania jednej substancji przez inną i mechanizmów odpowiedzialnych za te modyfikacje. Wzajemne oddziaływanie dwu lub więcej substancji chemicznych w obrębie dowolnego układu nosi miano interakcji. Teoretyczna możliwość interakcji znanych substancji chemicznych przekracza zdolności przewidywania. Ważne są również ilościowe różnice skutków interakcji, wynikające ze zróżnicowanych dawek lub stężeń substancji chemicznych wchłanianych do organizmu.

Hałas maszyn - znormalizowane metody wyznaczania poziomu ciśnienia akustycznego emisji
Dariusz Pleban, Danuta Augustyńska

W serii norm PN-EN ISO 11200 szczególnym dokumentem jest norma PN-EN ISO 11203, ponieważ nie wymaga bezpośrednio przeprowadzania żadnych badań w celu wyznaczenia poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy lub w innych określonych miejscach. Brak tego wymagania wynika z faktu, że norma ta opiera się na charakterystycznym założeniu: znana jest wartość poziomu mocy akustycznej maszyny, wyznaczona jedną z metod określonych w normach podstawowych EN ISO od 3741 do 3747, EN ISO 9614-1 lub EN ISO 9614-2 albo w procedurze badania hałasu, która jest zgodna z tymi podstawowymi normami. W związku z tym, podane w normie PN-EN ISO 11203 metody wyznaczania poziomów ciśnienia akustycznego emisji na podstawie poziomów mocy akustycznej pozwalają na uzyskanie: - poziomów z taką samą charakterystyką częstotliwościową i czasową lub w tych samych pasmach częstotliwości jak te, dla których wyznaczone zostały poziomy mocy akustycznej, - dokładności takiej samej, jak w przypadku metod stosowanych do wyznaczania poziomu mocy akustycznej. (...)

Wykonywanie przepisów Dyrektywy Seveso oraz zagrożenia poważnymi awariami w państwach UE
Jerzy S. Michalik

Dyrektywa Rady 91/692/EWG normująca i racjonalizująca raporty o zastosowaniu niektórych dyrektyw dotyczących środowiska wprowadziła określone zasady informowania Komisji przez państwa członkowskie UE o wykonywaniu postanowień wielu dyrektyw. Równocześnie zobowiązała ona Komisję WE do opracowywania i publikowania zbiorczych raportów o wykonywaniu wskazanych dyrektyw, obejmujących trzyletnie okresy sprawozdawcze. Dyrektywa 91/692/EWG dotyczyła także Dyrektywy Seveso, tzn. 82/501/ EWG, wprowadzając odpowiednie zmiany do treści artykułu 18 tej dyrektywy. Stosownie do wymagań Dyrektywy 91/692/EWG Komisja opublikowała raport zawierający interesujące informacje dotyczące zarówno wdrożenia do prawodawstwa państw członkowskich przepisów Dyrektywy Seveso jak i jej wykonywania w okresie 1994-1996. Są to m.in. informacje o opracowanych i przedłożonych właściwym władzom raportach bezpieczeństwa, opracowanych wewnętrznych i zewnętrznych planach awaryjnych, opracowanych informacjach dla społeczeństwa, inspekcjach w obiektach niebezpiecznych przeprowadzonych przez kompetentne władze - czyli informacje o wykonywaniu głównych zadań i procedur ustanowionych w Dyrektywie Seveso. Raport Komisji zawiera także dane o poważnych awariach przemysłowych, jakie miały miejsce w państwach członkowskich UE, o których informacje - zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Seveso - zostały zgłoszone do ustanowionych przez Komisję odpowiednich instytucji europejskich. Niniejsza publikacja jest omówieniem tego raportu Komisji. Szczególną uwagę zwrócono na dane dotyczące wielkości zagrożeń oraz poważnych awarii przemysłowych. (...)

Kultura bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie - nowe spojrzenie na zagadnienia bezpieczeństwa pracy
Małgorzata Milczarek

Koncepcja kultury bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie pojawiła się w literaturze przed kilku laty. Jednakże jej początki sięgają lat 20. naszego stulecia, kiedy to zauważono, iż zakład pracy jest organizacją społeczną, która wykształca własne normy, wartości, sposoby postępowania. We wczesnych latach 80., zaczęto badać przedsiębiorstwa, traktując je jako organizacje posiadające własną, specyficzną dla siebie kulturę. W raporcie sporządzonym przez komisję specjalnie powołaną po katastrofie w Czarnobylu (1986) odniesiono się właśnie do koncepcji kultury organizacyjnej. W dokumencie tym, jak podają Cox i Flin, po raz pierwszy użyto określenia kultura bezpieczeństwa. Jako podstawową przyczynę wystąpienia tej, a także następnych wielkich katastrof (wybuch na platformie olejowej Piper Alpha na Morzu Północnym, katastrofa kolejowa Clapham Junction w Londynie) podawano niską kulturę bezpieczeństwa w tych zakładach. Od tego momentu termin ten coraz częściej pojawia się w opracowaniach dotyczących zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwach. W Health & Safety Executive (HSE), angielskim instytucie zajmującym się problematyką bezpieczeństwa pracy przyjęto, iż kultura bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie jest „wynikiem indywidualnych i grupowych wartości, postaw, postrzegania, kompetencji i wzorów zachowań oraz stylu i jakości zarządzania bezpieczeństwem w tej organizacji". Przedsiębiorstwo, które ma wysoką kulturę bezpieczeństwa charakteryzuje „komunikacja oparta na wzajemnym zaufaniu, dzielone postrzeganie ważności bezpieczeństwa oraz zaufanie w skuteczność środków prewencyjnych. (...)

Ochrona układu oddechowego - czas działania ochronnego pochłaniaczy par i gazów organicznych
Piotr Pietrowski,

Wielu procesom technologicznym towarzyszy emisja par i gazów różnorodnych substancji organicznych. Ze względu na swoje właściwości toksyczne większość z nich stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników. Gazy i pary substancji organicznych w warunkach przemysłowych wchłaniane są przez układ oddechowy. Należy więc zapewnienić pracownikom odpowiednie środki uniemożliwiające oddziaływanie szkodliwych substancji na ich zdrowie. Przede wszystkim należy podejmować działania sprowadzające się do rozwiązań technologicznych i organizacyjnych, polegające na eliminacji lub ograniczeniu emisji czynników szkodliwych, izolacji stref niebezpiecznych, stosowaniu ochron zbiorowych oraz działań w sferze organizacji pracy. Praktyka przemysłowa wskazuje jednak, iż wymienione rozwiązania są w wielu przypadkach niemożliwe do realizacji bądź niewystarczające. Jedynym rozwiązaniem pozostaje wtedy stosowanie indywidualnych środków ochrony układu oddechowego w postaci pochłaniaczy par i gazów organicznych (typ A) kompletowanych z odpowiednim rodzajem części twarzowej. Pochłaniacze par i gazów organicznych stanowią wymienną część sprzętu ochrony układu oddechowego, a swoje właściwości ochronne zawdzięczają dynamicznej aktywności złoża sorpcyjnego, które stanowi węgiel aktywny. Oczyszczanie powietrza z zawartych w nim toksycznych par i gazów organicznych przez pochłaniacz, przebiega z wykorzystaniem zjawiska adsorpcji fizycznej, zachodzącej dzięki oddziaływaniu sił dyspersyjnych między cząsteczkami adsorbatu a powierzchnią węgla aktywnego. Tak więc, adsorpcja jest procesem zachodzącym na granicy faz: ciało stałe (adsorbent) - gaz (adsorbat) i z tego względu jej charakter i przebieg są uwarunkowane własnościami każdego z elementów tego układu. Podstawowym problemem w praktyce bezpiecznego stosowania pochłaniaczy węglowych jest określenie faktycznego czasu ich ochronnego działania w rzeczywistych warunkach użytkowania. Badania laboratoryjne funkcjonowania pochłaniaczy sprowadzają się do określenia jedynie minimalnych parametrów ochronnych danej klasy pochłaniacza dla zadanych warunków modelowych. Badania te są prowadzone w warunkach ciągłego przepływu powietrza przez pochłaniacz 30 ± 0,5 l/min, w temperaturze 20 ± 1°C i wilgotności względnej 70 ± 1%, z wykorzystaniem zdefiniowanej substancji o określonych stężeniach. Ten sposób wyznaczenia parametrów ochronnych pochłaniaczy par i gazów organicznych, tj. czasu przebicia i pojemności sorpcyjnej, nie pozwala jednoznacznie oszacować, jaki jest bezpieczny czas użytkowania pochłaniaczy w warunkach przemysłowych. Zmienne parametry środowiska pracy, takie jak: temperatura otoczenia i wilgotność względna, a także różnorodne rodzaje występujących substancji organicznych o stale zmieniających się stężeniach w powietrzu oraz tworzących złożone mieszaniny wpływają na zachowanie się złoża sorpcyjnego. Jeśli dodatkowo uwzględnimy stopień uciążliwości wykonywanych prac przez użytkownika sprzętu pochłaniającego, związany z wentylacją minutową płuc, to uzmysłowimy sobie, jak duża liczba czynników środowiska pracy ma wpływ na czas ochronnego działania pochłaniacza węglowego. (...)