Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
|
Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego na stanowisku pracy
Nadmierne i niewłaściwe obciążenie układu ruchu związane z pracą zawodową jest przyczyną wielu urazów i dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Różne stanowiska pracy i wykonywane na tych stanowiskach czynności pracy powodują różne obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego. Dominują dolegliwości takie jak zapalenie stawów, zapalenie pochewek ścięgnistych, zapalenie ścięgien, bóle mięśni, zwyrodnienie stawów kręgosłupa oraz zapalenie nerwów.
Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego ma bezpośredni wpływ na powstawanie różnego typu dolegliwości, przy czym obciążenie to zależy od charakteru wykonywanych czynności pracy. Inne obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego występuje na skutek wykonywania prac w pozycji siedzącej a innego typu w pozycji stojącej. Inne obciążenie powodują prace powtarzalne a inne prace wymagające stałego utrzymywania pozycji ciała.
Oznacza to, iż określony typ czynności pracy sprzyja określonemu typowi obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i co za tym idzie sprzyja powstawaniu określonego typu dolegliwości. Ocenę obciążenia można przeprowadzić z zastosowaniem różnych metod badawczych [1]. Jednakże istotną rolę odgrywają czynniki wpływające na obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego.
Biomechaniczne czynniki obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego
Biomechanicznymi czynnikami oddziałującymi na obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego człowieka są pozycja ciała, wywierana siła (typ, kierunek działania i wartość siły) oraz czynnik czasu. Czynnik czasu może być rozpatrywany jako czas utrzymywania obciążenia spowodowanego kolejnymi sekwencjami przyjmowanej pozycji ciała i wywieranej siły, jako częstość powtórzeń określonych czynności w sytuacji wykonywania pracy powtarzalnej ale także jako maksymalny czas utrzymywania stałego obciążenia lub też maksymalny czas wykonywania pracy. Trzy wspomniane powyżej podstawowe czynniki biomechaniczne wpływają na obciążenie i zmęczenie spowodowane wykonywaniem określonych czynności pracy i zawsze rozpatrywane są łącznie [4].
Pozycja ciała
Pozycja ciała przyjmowana podczas pracy zdeterminowana jest poprzez zależności pomiędzy przestrzenną konstrukcją stanowiska pracy, wykonywanymi czynnościami oraz wymiarami antropometrycznymi pracownika. Optymalną pozycję ciała zapewnia dostosowanie przestrzennej konstrukcji stanowiska pracy do wymiarów antropometrycznych pracownika, tak aby nie stwarzać konieczności utrzymywania przez pracowników niewygodnych pozycji jak np. skręt czy pochylenie ciała. Pochylenie kręgosłupa powoduje zmianę rozkładu sił w krążkach międzykręgowych. Przy wyprostowanym kręgosłupie siły rozłożone są równomiernie. W przypadku pochylenia od strony wewnętrznej wartości sił ściskających są znacznie większe niż od strony zewnętrznej (rys.1).
Wywierana siła
W czasie pracy powinno się unikać nierównomiernego rozłożenia obciążeń pomiędzy różnymi częściami ciała przez uwzględnienie wymagań odnośnie wartości siły oraz wielkości, kształtu i usytuowania urządzeń sterowniczych i narzędzi pracy na które pracownik oddziałuje w procesie pracy. Siła fizyczna powinna być wywierana przez te grupy mięśniowe, które są w stanie pokonać wartość siły zewnętrznej, co wiąże się również z odpowiednią pozycją ciała podczas wykonywania danej czynności. Należy także uwzględnić fakt, iż w czasie pracy różne mięśnie i grupy mięśniowe powinny być aktywizowane na zmianę, tak aby nie powodować przeciążeń i zmęczenia układu mięśniowego.
Wartości sił wywieranych przez pracownika w czasie pracy powinny być utrzymane na akceptowalnym poziomie przy czym poziom ten zależy od czynników związanych z środkami pracy (masa, kształt, wielkość, umiejscowienie przedmiotu), czasu trwania i częstości wywierania siły, pozycji operatora oraz czynników subiektywnych związanych z operatorem (technika pracy, płeć, wiek, stan zdrowia i wyszkolenia). Ze względu na to że istnieje ścisła zależność pomiędzy tymi parametrami, w procesie projektowania lub oceny stanowiska pracy należy je wszystkie uwzględnić.
Czas utrzymywania obciążenia
Zarówno utrzymywanie pozycji nieruchomej jak i zbyt częste powtarzanie tych samych czynności pracy powoduje zwiększenie ryzyka powstawania dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Dlatego też stanowisko i czynności pracy powinny być zaprojektowane tak, aby unikać obciążenia statycznego a także zbyt częstego powtarzania tych samych ruchów. Jednocześnie czynności robocze powinny być zaprojektowane z uwzględnieniem dużej zmienności, tak aby uniknąć ciągłego napięcia tych samych grup mięśniowych (rys.2).
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: