Główne kierunki i zasady profilaktyki i zwalczania czynników biologicznych
źródło: "Nauka o pracy: bezpieczeństwo, higiena i ergonomia"
opracowanie: prof. dr hab. Jacek Dutkiewicz - Instytut Medycyny Wsi, Lublin
W celu zmniejszenia skutków narażenia na biologiczne czynniki szkodliwe środowiska pracy, stosowane są następujące działania medyczne, technologiczne i organizacyjne :
- szczepienia ochronne wysoce narażonych grup pracowników, stosowane m.in. do zabezpieczenia pracowników służby zdrowia przed wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV), wirusem różyczki, prątkami gruźlicy i innymi drobnoustrojami oraz do zabezpieczenia szczególnie narażonych grup rolników i leśników przed chorobami odzwierzęcymi (bruceloza, leptospirozy, kleszczowe zapalenie mózgu, wścieklizna);
- stała opieka lekarska i badania profilaktyczne narażonych grup pracowników;
- szczególne zabezpieczenie przy pracy z czynnikami wysoce zakaźnymi, obejmujące m.in. izolację i odpowiednie oznakowanie pomieszczeń, w których takie prace są prowadzone, stosowanie odpowiedniej wentylacji i obiegu powietrza zapewniającego jałowość pomieszczeń, gruntowną dezynfekcję, efektywne odprowadzanie i niszczenie odpadów; laboratoria powinny być zaopatrzone w odpowiednie boksy, komory z laminarnym nawiewem powietrza i inne urządzenia zabezpieczające [7]; pracodawca powinien zapewnić pracownikom apteczki, środki odkażające, odzież ochronną oraz możliwość bezpiecznego przebierania się i kąpieli w izolowanych pomieszczeniach;
- indywidualne środki ochronne (ochrony osobiste) w rolnictwie i innych zawodach, gdzie występuje narażenie na pyły organiczne: respiratory nowej generacji z wymuszonym przepływem powietrza (klasy P3) skutecznie chroniące drogi oddechowe przed szkodliwymi bioaerozolami, a także maski osłaniające twarz, fartuchy, kombinezony ochronne, rękawice i długie buty [30];
- zapobieganie rozwojowi drobnoustrojów i roztoczy w składowanych surowcach poprzez: szybki zbiór zboża i siana z pól, zapobiegający zamoknięciu i samozagrzewaniu sprzyjającemu rozwojowi alergizujących drobnoustrojów; suszenie pasz za pomocą wentylatorów, lub przenośnych suszarni; właściwe przechowywanie surowców roślinnych w warunkach niskiej temperatury i wilgotności; stosowanie nowych technologii przechowywania pasz w atmosferze CO2 w hermetycznych silosach [6, 17];
- zapobieganie rozwojowi potencjalnie szkodliwych grzybów i bakterii w różnych elementach poszczególnych środowisk pracy (takich jak np. stemple w kopalniach, emulsje olejowe w przemyśle maszynowym, zawilgocone materiały archiwalne) przez efektywne stosowanie nieszkodliwych dla ludzi biocydów, niedopuszczanie do zawilgocenia ścian budynku i przedmiotów, skuteczną wentylację pomieszczeń;
- utrzymywanie w czystości i okresowa dezynfekcja pomieszczeń inwentarskich, usuwanie szkodliwego bioaerozolu z powietrza metodą mgielną (fogging), skrapianie ściółki i surowców płynami zmniejszającymi emisję pyłu [16];
- doskonalenie systemów wentylacyjnych w przemysłowym i rolniczym środowisku pracy, hermetyzacja i automatyzacja procesu produkcyjnego, stosowanie bezpiecznych maszyn nie emitujących bioaerozoli [16];
- oświata zdrowotna, realizowana poprzez: kursy, wykłady, pogadanki, projekcje filmów, rozpowszechnianie kaset wideo, książek, broszur i ulotek, quizy i konkursy z nagrodami, audycje radiowe i telewizyjne; jest to najtańszy, a równocześnie niezwykle skuteczny środek zapobiegawczy; wykazano, że rolnicy, którzy zdają sobie sprawę z zagrożenia, jakie stanowi kontakt z pyłem ze spleśniałego surowca, rzadziej chorują na „płuco rolnika” i inne choroby wywołane przez pył [6, 17, 30].
Główne zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez szkodliwe czynniki biologiczne wśród pracowników służby zdrowia, laboratoriów i przemysłu biotechnologicznego (np. w wytwórni szczepionek)
-
odpowiednia konstrukcja pomieszczeń laboratoryjnych lub produkcyjnych, dostosowana do klasy zagrożenia, jaką przedstawiają czynniki będące obiektem prac w danym zakładzie. Wykonanie stołów laboratoryjnych i ścian z materiałów umożliwiających skuteczną dezynfekcję, stosowanie wydajnych filtrów w obiegu powietrza, odpowiednia konstrukcja śluzy wejściowej i kabin odkażających, zapewnienie przestronnych stanowisk pracy, okresowe odkażanie całych pomieszczeń
Główne zasady profilaktyki chorób wywoływanych wśród rolników przez szkodliwe czynniki biologiczne