Sposób prowadzenia pomiarów

Rejestracja: 06/08/2018 13:57:40 Komunikaty: 2 Offline

W jaki sposób prowadzi się pomiary szkodliwych czynników biologicznych?
Czy są one czasochłonne? Czy podczas takich pomiarów należy wyłączyć z użytkowania cały zakład?
Będę wdzięczna za przybliżenie pełnej procedury.

Rejestracja: 08/05/2017 14:05:21 Komunikaty: 8 Offline

Pomiary szkodliwych czynników biologicznych (SCB) najczęściej dotyczą sprawdzenia ich obecności w powietrzu (pobranie próbki aerozolu biologicznego czyli bioaerozolu) lub na powierzchni stanowiska pracy. Pomiary bioaerozolu zwykle wykonuje się przenośnym impaktorem (impaktor – przyrząd aspirujący powietrze wraz z zawieszonymi w nim drobnoustrojami bezpośrednio na płytkę agarową), w którym umiejscowione są płytki z pożywkami mikrobiologicznym. Najczęściej są to dwa rodzaje podłoży: do oceny ogólnej liczby bakterii oraz grzybów. Samo pobieranie próbek na jednym stanowisku pracy trwa kilka minut, gdyż trzeba pobrać po dwie próbki dla każdej badanej grupy drobnoustrojów tak, by można było obliczyć średnią wartość ich stężenia w powietrzu. Do przeprowadzenia pomiaru z użyciem impaktora nie jest konieczne wyłączenie z użytkowania zakładu. Wręcz przeciwnie, pomiary powinny zostać przeprowadzone w warunkach zwykłej jego pracy tak, by uchwycić rzeczywiste narażenie.
Powyższe postępowanie może się czasami zmienić, gdy mamy do czynienia ze stanowiskami pracy o charakterze mobilnym (pracownik w trakcie zmiany roboczej przebywa w różnych miejscach zakładu pracy). Wtedy istnieje podstawa do przeprowadzenia pomiarów polegających na przymocowaniu do ubrania pracownika zestawu pomiarowego składającego się z niewielkiej pompki połączonej wężykiem z głowicą pomiarową wyposażoną w filtr żelatynowy. Instalacja całego zestawu trwa około 1-2 minut, zaś pomiar około 30 minut. W tym wypadku konieczne jest zatem, aby pracownik na krótką chwilę odstąpił od wykonywania swojej pracy, w celu instalacji/deinstalacji zestawy pomiarowego. W przypadku oceny narażenia na toksyny pochodzenia mikrobiologicznego taki pomiar indywidualny może wydłużyć się do 6 godzin. W czasie trwania pomiaru, pracownik wykonuje swoje zwykłe czynności zawodowe.
Najczęściej do pobierania próbek z zanieczyszczonych mikrobiologicznie powierzchni wykorzystuje się metody:
• odciskową z wykorzystaniem taśmy samoprzylepnej (dociśnięta do zanieczyszczonej mikrobiologicznie powierzchni taśma może być bezpośrednio przeniesiona na szkiełko mikroskopowe i poddana analizie); technikę tę stosuje się na płaskich i gładkich powierzchniach;
• wymazów (sterylny wacik zwilżony odpowiednim płynem – sterylną wodą, solą fizjologiczną, wodą peptonową itp.– służy do zebrania zdeponowanych na skażonej powierzchni mikroorganizmów; tak zebrane mikroorganizmy zawiesza się w większej objętości płynu, zwykle identycznego z zastosowanym do pobrania próbki, i laboratoryjnie opracowuje tak zebrany materiał metodą seryjnych rozcieńczeń); technikę tę stosuje się na pofałdowanych i porowatych powierzchniach;
• płytek kontaktowych/odciskowych (stosuje się specjalne płytki mikrobiologiczne typu RODAC wypełnione odpowiednim podłożem hodowlanym tworzącym menisk wypukły, zwykle o powierzchni styku nie mniejszej niż 20 cm2, które dociska się przez kilka sekund do skażonej biologicznie powierzchni; bywa, że w tym samym celu stosowana jest taśma agarowa); tę technikę pobierania stosuje się na płaskich i gładkich powierzchniach;
• odkurzania (materiał pobierany jest odkurzaczem na jednorazowe filtry bawełniane, na których jest najpierw oceniany grawimetrycznie, a potem poddawany analizie mikrobiologicznej metodą seryjnych rozcieńczeń); technikę tę można stosować na każdym rodzaju powierzchni.

dr Małgorzata Gołofit-Szymczak

Pracownia Zagrożeń Biologicznych
Zakład Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych
Centralny Instytut Ochrony Pracy- Państwowy Instytut Badawczy