pobieranie próbek do oceny NDSCh

Rejestracja: 20/01/2016 08:13:39 Komunikaty: 4 Offline

Witam. Proszę o odpowiedź dotyczącą jak pobierać (z jaką prędkością przepływu) próbki gazów substancji organicznych na stanowiskach pracy do oceny z NDSCh. Normy oraz metody opracowane w PiMOŚP podają warunki pobierania próbek do oceny z NDS. Laboratoria przyjmują różne podejście do pobierania próbek do NDSCh: ten sam przepływ co do NDS, podwojona lub potrojona prędkość przypływu.

Rejestracja: 25/06/2015 14:02:48 Komunikaty: 29 Offline

Zgodnie z normą europejską PN-EN 482 próbki powietrza substancji chemicznych do oceny zgodności warunków pracy z NDSCh powinny być oznaczane w zakresie stężeń od ½ do 2 wartości NDSCh. Sposób pobierania próbek określa norma PN-Z-04008-7:2002 i PN-Z-04008-7:2002/Az1:2004. Do oceny zgodności warunków pracy z najwyższym dopuszczalnym stężeniem chwilowym (NDSCh) na każdym stanowisku pracy należy pobrać, co najmniej 2 próbki powietrza każdą przez 15 minut w odstępie czasu, co najmniej 1 godziny.
W procedurach analitycznego oznaczania substancji chemicznej podanych w PiMOŚP oraz w Polskich Normach w punkcie „Pobieranie próbek powietrza” podane są na ogół informacje dotyczące pobierania próbek do oceny zgodności warunków pracy z NDS, jednak uwzględniają one warunki pobierania próbek także do oceny NDSCh. Zapis: „przepuścić przez próbnik do określonej objętości powietrza (np. do 10 litrów powietrza) ze stałym strumieniem objętości nie większym niż np. 50 ml/min” oznacza, że dla NDSCh pobiera się próbki z podanym w tym punkcie maksymalnym strumieniem objętości (w tym przypadku 50 ml/min) przez 15 minut. Co ważne, uzyskane po oznaczaniu stężenia substancji chemicznej powinny zawierać się w zakresie krzywej wzorcowej podanej w metodzie.
W przypadku (zwłaszcza w starszych normach), gdy zapisano „przepuścić przez próbnik ściśle określoną objętość powietrza (np. 10 litrów powietrza) ze stałym strumieniem objętości nie większym niż np. 50 ml/min” również pobiera się próbki z podanym maksymalnym strumieniem objętości (w tym przypadku 50 ml/min) przez 15 minut.
W żadnym przypadku nie powinno się przekraczać wartości maksymalnego strumienia objętości podanego w procedurze lub normie.
Pobieranie próbek powietrza do oceny zgodności warunków pracy z NDSCh wyjaśnić można na przykładzie hydrochinonu.
Wartości normatywów higienicznych dla hydrochinonu są następujące:
NDS = 1 mg/m3, NDSCh = 2 mg/m3
W pkt. normy PN-Z-04479:2016-10 dot. pobierania próbek jest napisane:
Próbki powietrza należy pobierać zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie PN-Z-04008-7. W miejscu pobierania próbek przez rurkę adsorpcyjną przepuścić do 20 l badanego powietrza ze stałym strumieniem objętości nie większym niż 8 l/h.
Taki zapis mówi o tym, że do oceny warunków pracy z NDS można, np.:
a) Przez 8 godzin przepuścić przez jeden próbnik 20 litrów powietrza ze strumieniem objętości 2,5 l/h lub
b) przez 6 h (3/4 zmiany roboczej) przepuścić przez jeden próbnik 20 litrów powietrza ze strumieniem objętości 56 ml/min.
W tak pobranych próbkach (desorpcja 2 ml rozpuszczalnika) po oznaczaniu chromatograficznym można odczytać z krzywej wzorcowej wartość stężenia (zakres krzywej wzorcowej 1 - 20 µg/ml, tj. 0,1 -2 mg/m3 przy pobraniu 20L powietrza).
A do oceny warunków pracy z NDSCh:
Pobrać co najmniej dwie 15 minutowe próbki, przepuszczając przez każdy próbnik powietrze ze strumieniem objętości 8 l/h. W takich warunkach zostaną pobrane 2 litry powietrza na każdy próbnik.
Zakres roboczy dla NDSCh wynosi od ½ do 2 wartości NDSCh tj. od 1 do 4 mg/m3, dla 2 litrów powietrza i 2 ml desorbenta zakres krzywej wzorcowej wynosi od 1 do 4 µg/ml. W ten sposób z jednej krzywej wzorcowej można odczytać stężenie w pobranych próbkach powietrza do oceny zgodności warunków pracy z NDS i z NDSCh.

dr Anna Jeżewska CIOP-PIB
Pracownia Zagrożeń Chemicznych
Zakład Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych