Wpływ ogólnego oraz lokalnego zmęczenia mięśniowego na zmiany w propriocepcji i stabilizacji ciała

Kierownik projektu: mgr inż. Patrycja Łach, dr Joanna Mazur-Różycka

Streszczenie projektu:

Celem projektu było określenie zmian w funkcjonowaniu mechanizmów propriocepcji i stabilizacji ciała w warunkach zmęczenia mięśniowego w obrębie wybranych grup mięśniowych oraz opracowanie treningu ukierunkowanego na poprawę działania mechanizmów propriocepcji.

W ramach realizacji projektu przeprowadzono badania w grupie 40 mężczyzn (20–30 lat), obejmujące wpływ wysiłku ogólnego i lokalnego na parametry równowagi ciała (jednonóż i obunóż), propriocepcji oraz sterowania siłą mięśniową kończyn dolnych. W zakresie wysiłku ogólnego badani wykonywali przerywany wysiłek na bieżni do osiągnięcia tętna na poziomie 40% (Pomiar P1), 60% (Pomiar P2) i 85% (Pomiar P3) różnicy tętna maksymalnego do tętna spoczynkowego (Pomiar P0). W zakresie wysiłku lokalnego badani wykonywali przerywany test w warunkach izokinetycznych dla stawu skokowego do spadku siły o 20%, 40% oraz 60%. Wśród tych osób wyłoniono grupę 15 mężczyzn, którzy uczestniczyli w dwumiesięcznym programie ćwiczeń ukierunkowanym na poprawę propriocepcji (3 razy w tygodniu). Przed rozpoczęciem programu ćwiczeń i po jego zakończeniu każdy z badanych uczestniczył w testach równowagi ciała (jednonóż i obunóż) oraz propriocepcji.

Projekt I.N.11. Ogólny indeks stabilności (±SD) zmierzony jednonóż na sztywnej platformie z otwartymi oczami w kolejnych pomiarach (tętno na poziomie 40% [P1], 60% [P2] i 85% [P3] różnicy tętna maksymalnego do tętna spoczynkowego [P0]); * – różnica względem pomiaru spoczynkowego (P0)

Analiza statystyczna wyników badań obejmowała porównanie parametrów równowagi ciała, propriocepcji i sterowania siłą mięśniową uzyskanych przed wysiłkiem i po wysiłku ogólnym (bieg na bieżni) i lokalnym (zmęczenie mięśni stawu skokowego) oraz ocenę wpływu dwumiesięcznego programu ćwiczeń ukierunkowanego na poprawę propriocepcji. W przypadku zmęczenia ogólnego zaobserwowano różnicę istotną statystycznie dla ogólnego indeksu stabilności równowagi ciała uzyskanej podczas testu jednonóż. Analiza post-hoc wykazała istotną statystycznie różnicę po zakończeniu wysiłku na bieżni (P3) względem pomiaru spoczynkowego (P0). W przypadku zmęczenia lokalnego parametry równowagi ciała jednonóż nie różniły się istotnie w kolejnych pomiarach. Wyniki równowagi ciała obunóż, propriocepcji oraz sterowania siłą mięśniową kończyn dolnych nie różniły się istotnie statystycznie w kolejnych pomiarach podczas wysiłku ogólnego i lokalnego.

Na podstawie analizy oddziaływania ćwiczeń na parametry równowagi ciała i propriocepcji stwierdzono, że występuje poprawa parametrów równowagi ciała podczas testu wykonywanego obunóż, jednak zaobserwowane zmiany nie są istotne statystycznie.

Podsumowując, wykazano negatywny wpływ zmęczenia ogólnego na kontrolę postawy w trakcie wykonywania testów równowagi ciała jednonóż. Wynik taki oznacza, że testy równowagi wykonywane jednonóż mogą być bardziej czułe niż testy wykonywane obunóż i będą lepszym wskaźnikiem wpływu różnych rodzajów wysiłku na parametry równowagi ciała.

Przeprowadzone w ramach projektu działania były podstawą do opracowania programu ćwiczeń mającego na celu poprawę zdolności koordynacyjnych i samokontroli położenia ciała w przestrzeni (który został umieszczony na stronie internetowej CIOP-PIB), wydania broszury informacyjnej dotyczącej propriocepcji i równowagi ciała w kontekście minimalizowania ryzyka upadku oraz opracowania materiałów informacyjnych na temat wpływu zmęczenia na sprawność propriocepcji i równowagi ciała (umieszczonych na stronie internetowej CIOP-PIB).

Wyniki projektu przedstawiono w 3 publikacjach przygotowanych do czasopism o zasięgu międzynarodowym oraz zaprezentowano w referatach na 1 konferencji międzynarodowej i 1 konferencji krajowej.

Jednostka: Pracownia Biomechaniki

Okres realizacji: 01.01.2017 – 31.12.2019