Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy - Projekty
Streszczenie

Wymagania w pracy jako wyzwania versus przeszkody – uwarunkowania oraz kon-sekwencje psychologiczne

Kierownik projektu: mgr Zofia Mockałło

Streszczenie projektu:

Celem projektu było określenie uwarunkowań oraz konsekwencji psychologicznych postrzegania wymagań w pracy jako wyzwań bądź jako przeszkód.

Na podstawie przeprowadzonego przeglądu badań postawiono hipotezy badawcze, w których określono, że subiektywna ocena wymagań pracy jako wyzwań bądź przeszkód związana jest z czynnikami psychospołecznymi pracy (wsparciem społecznym, kontrolą, jakością przywództwa przełożonych i możliwością rozwoju, niepewnością pracy), a także z czynnikiem indywidualnym: kapitałem psychologicznym. Założono również, że ocena wymagań pracy jako wyzwań wiąże się z dobrostanem pracowników pozytywnie, a ocena wymagań jako przeszkód – negatywnie.
W relacji tej miałby pośredniczyć styl radzenia sobie ze stresem. Przeprowadzono badanie ilościowe w schemacie poprzecznym. Grupa badana składała się z 426 pracowników fizycznych i umysłowych. W badaniach tych psychospołeczne warunki pracy, w tym wymagania pracy, zmierzono przy użyciu kwestionariusza COPSOQ II (Pejtersen i in., 2010), subiektywna ocena wymagań pracy jako wyzwań i przeszkód została zmierzona zmodyfikowaną skalą Webster, Beehr i Love (2011). Styl przywództwa przełożonych zmierzono kwestionariuszem Authentic Leadership Questionnaire (Avolio i in., 2007), kapitał psychologiczny – kwestionariuszem Psychological Capital Questionnaires (Luthans i in., 2007), style radzenia sobie ze stresem – kwestionariuszem CISS (Szczepaniak, Strelau i Wrześniewski, 2005). Również przy użyciu kwestionariusza COPSOQ II zmierzono symptomy stresu, wypalenie zawodowe, ogólny stan zdrowia, zadowolenie z pracy. Zadowolenie z życia zmierzono skalą SWLS (Juczyński, 2001), zdolność do pracy zaś przy pomocy kwestionariusza Work Ability Index (pierwsze pytanie; Tuomi i in., 1998).

  Współczynniki regresji dla związku między wymaganiami poznawczymi a zaangażowaniem w pracę, mediowanego przez subiektywną ocenę wymagań poznawczych jako wyzwań oraz jako przeszkód  
  Projekt I.N.04. Współczynniki regresji dla związku między wymaganiami poznawczymi a zaangażowaniem w pracę, mediowanego przez subiektywną ocenę wymagań poznawczych jako wyzwań oraz jako przeszkód  

 

Przeprowadzono analizę statystyczną w zakresie statystyk opisowych zmiennych oraz różnic między grupami podzielonymi ze względu na płeć oraz rodzaj wykonywanej pracy. Analizy te wykazały istotne różnice w poziomie większości analizowanych zmiennych między poszczególnymi branżami (IT, opieka zdrowotna, transport publiczny). Wykazano również, że analizowane wymagania pracy były oceniane przez pracowników zarówno jako wyzwania, jak i przeszkody. Przy użyciu analiz korelacji, regresji i analiz mediacji wykazano, że subiektywna ocena wymagań pracy jako wyzwań i przeszkód wiązała się ze wskaźnikami dobrostanu pracowników. Ocena wymagań pracy jako wyzwań wiązała się z większym zaangażowaniem w pracę, mniejszym wypaleniem zawodowym, mniejszym natężeniem symptomów stresu psychologicznego i stresu somatycznego, większym zadowoleniem z życia, zadowoleniem z pracy i niższą absencją chorobową. Ocena wymagań pracy jako przeszkód wiązała się z zaangażowaniem w pracę, jednak kierunek tej relacji był zależny od rodzaju ocenianego wymagania pracy: ocena wymagań ilościowych jako przeszkód wiązała się z mniejszym zaangażowaniem w pracę, podczas gdy ocena konfliktu roli jako przeszkód wiązała się z większym zaangażowaniem w pracę. Wykazano również, że subiektywna ocena wymagań pracy jako wyzwań i przeszkód częściowo wyjaśniała związki między samymi wymaganiami pracy a dobrostanem pracowników: gdy pracownicy stykali się z danymi wymaganiami pracy i oceniali je jako wyzwania, ich zdrowie i samopoczucie były lepsze. Tylko w jednym przypadku ocena wymagań pracy jako przeszkód pełniła rolę mediatora: w relacji między konfliktem roli a zaangażowaniem w pracę. Przeprowadzone analizy wykazały również, że związek między subiektywną oceną wymagań pracy a dobrostanem pracowników był częściowo mediowany przez stosowane style radzenia sobie ze stresem. Wykazano też, że zasoby pracy (możliwość rozwoju, zaufanie horyzontalne, przywództwo autentyczne oraz pewność pracy) i zasoby osobiste (kapitał psychologiczny) wiążą się z oceną wymagań pracy jako wyzwania i przeszkody.

Na podstawie otrzymanych wyników przygotowano materiały informacyjne dla pracodawców, kadr menedżerskich i działów HR zawierające wiedzę dotyczącą indywidualnych i organizacyjnych uwarunkowań postrzegania wymagań pracy jako wyzwań bądź przeszkód oraz konsekwencji tego dla dobrostanu pracowników. Sformułowano zalecenia w zakresie organizacji psychospołecznego środowiska pracy sprzyjającego postrzeganiu wymagań pracy jako wyzwań, przygotowane w formie broszury do druku oraz w wersji elektronicznej do publikacji w serwisie internetowym CIOP-PIB. Opracowano również materiały szkoleniowe dotyczące indywidualnych i organizacyjnych uwarunkowań postrzegania wymagań pracy jako wyzwań bądź przeszkód oraz konsekwencji dla dobrostanu pracowników. Przeprowadzono seminarium szkoleniowe dla pracodawców, pracowników, służb BHP, służące weryfikacji przygotowanych materiałów. Materiały te służyć będą do upowszechniania wiedzy uzyskanej w wyniku realizacji projektu wśród kadry zarządzającej, specjalistów BHP i działów kadr w celu zmiany warunków pracy w taki sposób, żeby wymagania pracy stanowiły dla pracowników w większym stopniu wyzwania. Broszury zawierające materiały informacyjne będą rozpowszechniane w formie drukowanej i elektronicznej, natomiast przygotowane materiały szkoleniowe będą wykorzystywane podczas szkoleń organizowanych przez CIOP-PIB.

Wyniki projektu przedstawiono w 1 publikacji w czasopiśmie o zasięgu krajowym i 2 publikacjach przygotowanych do czasopism o zasięgu międzynarodowym oraz zaprezentowano w referatach na 2 konferencjach międzynarodowych.

 

 

 

Wymagania w pracy – wyzwania czy przeszkody? O nowych badaniach psychologicznych nad wymaganiami w pracy i płynących z nich wnioskach praktycznych.

Autorki: mgr Zofia Mockałło, prof. dr hab. n. hum. Maria Widerszal-Bazyl – Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

2019 r.



Jednostka: Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy

Okres realizacji: 01.01.2017 – 31.12.2019