Programy wsparcia w zakresie radzenia sobie ze stresem dla osób wykonujących wybrane prace o szczególnym charakterze

Kierownik projektu: dr Anna Łuczak

Streszczenie projektu:

Celem zadania było opracowanie programów wsparcia w zakresie radzenia sobie ze stresem, dla osób wykonujących wybrane prace o szczególnym charakterze, na podstawie charakterystyki psychospołecznych warunków ich pracy i analizy jakości życia.

Do analizy wybrano 3 kategorie prac o szczególnym charakterze:

- prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych
w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych (n = 200)

- prace personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych (n = 200)

- prace personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentem (n = 201).

Do oceny psychospołecznych warunków pracy oraz jakości życia wykorzystano Kopenhaski Kwestionariusz Psychospołeczny COPSOQ (Copenhagen Psychosocial Questionnaire), w wersji długiej, przeznaczonej do celów badawczych. Kwestionariusz składa się z 41 skal zawierających 127 pytań.

Przeprowadzono badanie w grupie N = 601 osób. Dobór próby prowadzony był metodą kwotową, z uwzględnieniem struktury wieku i płci w każdej placówce, gdzie prowadzono badania. Badanie przeprowadzono w okresie maj – lipiec 2017 r. i objęto nim 35 ośrodków, znajdujących się na terenie wszystkich 16 województw w Polsce.

Wyniki analizy pokazały, że w zakresie psychospołecznych warunków pracy, mierzonych kwestionariuszem COPSOQ II, grupa pracowników polskich istotnie (p < 0,001) różniła się od grupy odniesienia, tj. pracowników duńskich (N = 3517), w zakresie wymagań emocjonalnych, a wielkość efektu d Cohena wskazała na silny związek między specyfiką próby (Polacy wykonujący prace o szczególnym charakterze / ogólna populacja pracujących Duńczyków) i wymaganiami emocjonalnymi (0,83).

	Zadanie 4.G.09. Zróżnicowanie międzygrupowe w zakresie jednego z wymiarów psychospołecznych warunków pracy, tj. oddziaływania między pracą a życiem osobistym

 Analiza pokazała także istotne zróżnicowanie między 3 analizowanymi grupami prac o szczególnym charakterze w zakresie psychospołecznych warunków pracy, co pozwoliło na wyłonienie podstawowych źródeł stresu w pracy dla każdej grupy. Wspólnym dla analizowanych grup źródłem obciążenia i stresu są wysokie wymagania emocjonalne. Inne stresory, wynikające ze specyfiki i warunków pracy poszczególnych grup, to m.in. nadmierne wymagania ilościowe, zwiększone ryzyko konfliktu rodzina-praca i stres poznawczy wśród personelu młodzieżowych ośrodków wychowawczych, słabe możliwości rozwoju i agresja ze strony pacjentów w grupie pracowników domów pomocy społecznej oraz agresja ze strony pacjentów wśród personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych.

Na podstawie przeprowadzonej analizy wyników przygotowane zostały propozycje metod wsparcia w zakresie radzenia sobie ze stresem w pracy, z podziałem na działania ukierunkowane na pracowników i ukierunkowane na organizację, adresowane do poszczególnych grup i ukierunkowane na przeciwdziałanie wyłonionym stresorom, typowym dla każdej z nich. Materiały informacyjne na temat monografii i poradników udostępniono w serwisie internetowym CIOP-PIB.

Wyniki zadania przedstawiono w 2 publikacjach w czasopiśmie o zasięgu krajowym, 3 poradnikach i 1 monografii naukowej wieloautorskiej o zasięgu międzynarodowym oraz zaprezentowano na 1 konferencji krajowej i 1 seminarium.

Jednostka: Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy

Okres realizacji: 01.01.2017 – 31.12.2019