Opracowanie metodyki badań i oceny zagrożenia wirusami w zakładach przemysłu mleczarskiego

Kierownik projektu: dr inż. Agata Stobnicka-Kupiec

Streszczenie projektu:

Celem niniejszego projektu było opracowanie metodyki oceny narażenia pracowników zakładów przemysłu mleczarskiego na czynniki wirusowe wraz z opracowaniem wytycznych do ograniczania narażenia na te czynniki w badanym środowisku pracy.

Celem pracy było opracowanie metodyki rutynowej detekcji wirusów w zakładach przemysłu mleczarskiego oraz zaleceń do oceny ryzyka zawodowego na temat zagrożenia wirusami w przemyśle mleczarskim, które przygotowano na podstawie wyników przeprowadzonych badań, obejmujących charakterystykę mikrobiologiczną pola badawczego, ocenę dostępnych metod pomiarowych do detekcji wirusów na podstawie przeglądu piśmiennictwa oraz detekcję i identyfikację wirusów w wytypowanych zakładach przemysłu mleczarskiego.

Projekt II.N.16. Średnie stężenia kopii wirusów BLV i AdV w powietrzu i na powierzchniach w obszarze przedprodukcyjnym (hala odbioru mleka surowego, hala magazynowania mleka) oraz produkcyjnym (hala produkcji serów twarogowych, hala produkcji serów podpuszczkowych, hala produkcji śmietany i masła, hala pakowania) w zakładach przemysłu mleczarskiego

W ramach projektu określono zanieczyszczenie powietrza w zakładach przemysłu mleczarskiego wirusami z rodziny Retroviridae i Flaviviridae. W celu kompleksowej oceny środowiska pracy badaniom poddano dodatkowo także próbki wymazów powierzchniowych oraz przetwarzanego surowca, którym było świeże mleko krowie. Analizy wszystkich próbek obejmowały ilościową i jakościową ocenę pod kątem wybranych wirusów z rodziny Retroviridae (wirus enzootycznej białaczki bydła, ang. Bovine Leukemia Virus, BLV), Flaviviridae (wirus kleszczowego zapalenia mózgu, Thick-borne Encephalitis Virus, TBEV) oraz Adenoviridae (adenowirus) i Picornaviridae (wirus zapalenia wątroby typy A, WZW A). Na podstawie przeglądu piśmiennictwa oraz przeprowadzonych badań pilotażowych do analizy obecności wirusów w mleczarniach, jak również do opracowania metodyki rutynowej detekcji tych czynników, do pobierania próbek powietrza wytypowano metodę impakcyjną na podłoże dwufazowe, a do wymazów z powierzchni uznano za zasadne stosowanie wymazówek syntetycznych z podłożem transportowym o zbilansowanym składzie. Metodę detekcji oparto na metodach molekularnych z zastosowaniem reakcji qPCR/RT-qPCR. Jako metodę przygotowania próbek i izolacji wirusowego RNA/DNA wybrano metodę chromatograficzną, kolumienkową. Badania pod kątem obecności wirusów wykazały, że w badanych bioaerozolach oraz na badanych powierzchniach stwierdzono obecność wirusów BLV oraz AdV. Próbki surowca charakteryzowały się obecnością wirusów BLV i TBEV. Największe średnie stężenie kopii RNA-wirusów BLV (20 PDU/m³) oraz DNA-wirusów AdV (11 PDU/m³) w powietrzu obserwowano w hali odbioru mleka surowego, gdzie stwierdzono także największe średnie stężenie kopii wirusa BLV (98 PDU/100cm²) oraz AdV (23 PDU/100cm²) w wymazach powierzchniowych. Analiza statystyczna wykazała istotne różnice w stężeniach cząstek wirusowych BLV w powietrzu i na powierzchniach pomiędzy poszczególnymi punktami pomiarowymi (p < 0,05). Porównując obszar przedprodukcyjny (hala odbioru mleka surowego, hala magazynowania mleka) z obszarem produkcyjnym (hala produkcji serów twarogowych, hala produkcji serów podpuszczkowych, hala produkcji śmietany i masła, hala pakowania), stwierdzono statystycznie istotne większe stężenia wirusów BLV i AdV w powietrzu obszaru przedprodukcyjnego (p < 0,05). Także powierzchnie obszaru przedprodukcyjnego były istotnie bardziej zanieczyszczone wirusami AdV niż powierzchnie obszaru produkcyjnego (p < 0,05). Zarówno środowisko pracy (bioaerozole, powierzchnie), jak i przetwarzany surowiec były istotnie bardziej zanieczyszczone kwasami nukleinowymi wirusa BLV niż innymi badanymi czynnikami wirusowymi (Chi-kwadrat p < 0,05; dokładny test Fischera p < 0,05). Charakterystyka mikrobiologiczna pola badawczego wykazała w badanym środowisku pracy obecność bakteryjnych i grzybowych szczepów saprofitycznych należących do grupy 1. zagrożenia, jak i bakterii (Staphylococcus aureus, Bacillus thuringiensis, Streptococcus intermedius, Clostridium perfringens, Actinomyces meyeri) igrzybów (Candida albicans)zaliczanych do grupy 2. zagrożenia, czyli takich, które mogą wywoływać choroby u ludzi i mogą być niebezpieczne dla pracowników.

Wynikiem realizacji niniejszego projektu są wytyczne dotyczące metodyki rutynowej detekcji wirusów w zakładach przemysłu mleczarskiego w formie broszury, wytyczne do oceny i ograniczenia ryzyka zawodowego na wirusy w zakładach przemysłu mleczarskiego wraz z listami kontrolnymi w formie broszury oraz materiały informacyjne do internetowej bazy wiedzy BioInfo dotyczące narażenia na wirusy w przemyśle mleczarskim. Opracowane materiały zweryfikowano w trakcie seminarium dla przedstawicieli pracodawców i pracowników zakładów przemysłu mleczarskiego, służb BHP, Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Pracy.

Wyniki projektu przedstawiono w 1 publikacji w czasopiśmie o zasięgu międzynarodowym i 2 publikacjach w czasopismach o zasięgu krajowym oraz zaprezentowano na 2 konferencjach międzynarodowych i 1 konferencji krajowej.

Jednostka: Pracownia Zagrożeń Biologicznych

Okres realizacji: 01.01.2017 – 31.12.2019