Pracownia Zagrożeń Biologicznych - Projekty
Streszczenie

Badanie dróg transmisji metycylinoopornych szczepów Staphylococcus aureus i paciorkowców Enterococcus faecalis w środowiskach pracy o zróżnicowanym zanieczyszczeniu mikrobiologicznym

Kierownik projektu: dr Anna Ławniczek-Wałczyk

Streszczenie projektu:

Celem projektu było scharakteryzowanie dróg transmisji metycylinoopornych szczepów Staphylococcus aureus (MRSA) oraz wankomycynoopornych szczepów z rodzaju Enterococcus (VRE) w środowiskach pracy niezwiązanych ze służbą zdrowia.

Badania prowadzono w 4 środowiskach pracy o różnym stopniu i pochodzeniu zanieczyszczenia mikrobiologicznego (spalarnie odpadów komunalnych, elektrociepłownie spalające biomasę, zakłady przemysłu mleczarskiego oraz pomieszczenia biurowe). W każdym z badanych obiektów pobierano próbki powietrza oraz wymazy z powierzchni użytkowych (w tym z: blatów i powierzchni roboczych, klamek drzwi, przycisków i klawiatur komputerów) i z rąk pracowników. W badanych zakładach pobrano w sumie: 32 próbki bioaerozolu w 2 powtórzeniach, 240 wymazów z powierzchni i 55 wymazów z rąk pracowników. W próbkach określano stężenie bakterii i grzybów, a wyizolowane drobnoustroje identyfikowano do rodzaju lub gatunku za pomocą metod hodowlanych oraz testów biochemicznych. Oznaczanie wrażliwości wyizolowanych szczepów z rodzaju Enterococcus i Staphylococcus przeprowadzono metodą dyfuzyjno-krążkową. Wytypowane szczepy badano także pod względem obecności genów: oporności na antybiotyki β-laktamowe (mecA i mecALGA251/ mecC), qac, spa i czynnika wirulencji pvl; z wykorzystaniem pojedynczych i multipleksowych reakcji PCR. Multipleksowy PCR zastosowano również do identyfikacji Enterococcus faecalis i E. faecium. Opierał się on na amplifikacji regionów ddlE feacalis i ddlE faecium (ligazy D-Ala: D-Ala) specyficznych dla każdego z gatunków. U wszystkich izolatów enterokoków poszukiwano także obecności genów VanA i VanB, warunkujących oporność na wankomycynę. Wśród pracowników badanych zakładów pracy przeprowadzono badania ankietowe analizujące ich nawyki higieniczne.

Przykładowy elektroforegram produktów reakcji multipleks PCR dla genów mecA,  mecALGA251/ mecC, LukF-PV i spa

Projekt II.N.13. Przykładowy elektroforegram produktów reakcji multipleks PCR

dla genów mecA, mecALGA251/ mecC, LukF-PV i spa

Przeprowadzone badania wykazały, że wszystkie badane grupy zawodowe są narażone na kontakt z szczepami MRSA i VRE. Zidentyfikowano łącznie 82 szczepy S. aureus niosące gen mecA (MRSA) – stanowiły one 9% wszystkich izolatów. Amplifikacje regionu genu VanA (VRE) wykazano dla 46 izolatów enterokoków (5,6% wszystkich izolatów). Wśród nich było 15 szczepów E. faecalis i 31 E. faecium. Zastosowane w niniejszym projekcie reakcje multipleks PCR pozwoliły skutecznie odróżnić szczepy MRSA i VRE od innych szczepów bakterii i wykazały niemal 100‑procentową zgodność z metodami fenotypowymi. W niniejszym projekcie ponad 55% szczepów MRSA i 71% VRE stanowiły szczepy oporne na co najmniej 3 grupy antybiotyków (lub chemioterapeutyków). Szczepy MRSA izolowane ze spalarni odpadów cechowały się opornością na większość badanych związków. Niemal w każdym badanym zakładzie pracy izolowano z rąk pracowników szczepy VRE (0–4% izolatów) i MRSA (0–9,5% izolatów). Biorąc pod uwagę wyniki analizy ilościowej i jakościowej próbek wymazów z rąk pracowników oraz wyniki badania kwestionariuszowego, można wnioskować, że wielu pracowników nieprawidłowo myje dłonie na stanowiskach pracy. Na podstawie badań ankietowych, analizy ilościowej i jakościowej drobnoustrojów (w tym MRSA i VRE) zasiedlających wybrane stanowiska, przeglądu piśmiennictwa przedmiotu oraz dyskusji prowadzonych podczas seminariów i konferencji naukowych opracowano zalecenia do kontroli higienicznej i dezynfekcji powierzchni użytkowych oraz do sposobów utrzymania prawidłowej higieny rąk na stanowiskach pracy. Przygotowano także materiały informacyjne dotyczące prawidłowej higieny rąk w formie naklejki oraz zamieszczono je w bazie BioInfo w serwisie internetowym CIOP-PIB.

Opracowane zalecenia i materiały zweryfikowano na 2 seminariach, których uczestnikami byli przedstawiciele pracodawców i pracowników m.in. spalarni odpadów, służb BHP, Powiatowych i Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, Laboratoriów, Państwowej Inspekcji Pracy i Okręgowych Inspektoratów Pracy, administracji, przetwórstwa przemysłowego, opieki zdrowotnej i wielu innych.

Wyniki projektu przedstawiono w 1 publikacji w czasopiśmie o zasięgu międzynarodowym, 1 publikacji w czasopiśmie o zasięgu krajowym i 1 publikacji przygotowanej do czasopisma o zasięgu międzynarodowym, zawarto w 1 roboczym manuskrypcie publikacji oraz zaprezentowano w referatach na 2 konferencjach międzynarodowych.



Jednostka: Pracownia Zagrożeń Biologicznych

Okres realizacji: 01.01.2017 – 31.12.2019