Wykonywanie prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych - kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią - zmiany w Kodeksie pracy (Dz.U. 2016 poz. 1053).

3 sierpnia 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1053).

Zgodnie ze zmienionym art. 176 Kodeksu pracy, kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Ponadto, ustawa wprowadza w art. 176 w § 2, upoważnienie do wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia, określającego wykaz prac, o których mowa w § 1 ustawy, obejmujący prace:

1. związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów,
2. mogące mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki ich wykonywania, z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w środowisku pracy i poziomu ich występowania.

Jak wskazują wytyczne do upoważnienia, Rada Ministrów powinna określić taki wykaz kierując się aktualną wiedzą na temat wpływu warunków wykonywania pracy i czynników występujących w środowisku pracy na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią (upoważnienie zawarte w art. 176 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym takich wytycznych nie zawierało).

Przypomnieć należy, że art. 176 Kodeksu w brzmieniu obowiązującym do 3 sierpnia 2016 r. dotyczył zakazu zatrudniania „kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia". Zmiana zawęziła zatem krąg podmiotów korzystających z ochrony, doprecyzowując, że szczególna ochrona dotyczy jedynie kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących dziecko piersią.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, zmiana ma na celu zapewnienie prawidłowej transpozycji przepisów dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana, Dz. Urz. UE L 204 z 26.07.2006, str. 23). Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w uzasadnieniu, projekt zmiany art. 176 Kodeksu pracy przygotowano także w celu doprecyzowania zbyt ogólnego brzmienia tego przepisu.

Ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. zmienia także, dostosowując do nowego brzmienia przepisów Kodeksu pracy, ustawę z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 827, z późn. zm.) - zmiana art. 48 ust. 9 i art. 73a ust. 3, oraz ustawę z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1414, z późn. zm.) - zmiana art. 65 ust. 2 pkt 3.

Zgodnie z art. 4 ustawy dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 176 Kodeksu pracy zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 176 § 2 Kodeksu pracy, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, nie dłużej jednak niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie zmiany.

W przypadku przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 48 ust. 9 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, także zachowują one moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 48 ust. 9 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, nie dłużej jednak niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie omawianej zmiany Kodeksu pracy.

Utrzymanie w mocy aktów wykonawczych dotyczy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. poz. 545, z późn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. poz. 321).

Jak wynika z uzasadnienia do rządowego projektu ustawy, problematyka dotycząca wykonywania przez kobiety niebędące w ciąży lub w okresie karmienia dziecka piersią prac związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym przemieszczaniem ciężarów zostanie uregulowana w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, z późn. zm.).

Oprac. Anna Gałązka
specjalistka ds. legislacji
BP  9/2016