Praca seniorów w Polsce na tle UE - wprowadzenie

 

W Polsce tylko co szósta osoba w wieku powyżej 60. roku życia jest aktywna zawodowo. Choć 68% seniorów dobrze ocenia swoją kondycję fizyczną, to jednocześnie tyle samo ma poczucie wykluczenia społecznego, a 57% odczuwa gorsze traktowanie na rynku pracy. Tak wynika z raportu „Behawioralnie o polityce aktywizacji seniorów” oraz z policy paper „Srebrząca się gospodarka. Jak uwolnić potencjał seniorów?”, przygotowanych przez analityków Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE)1. Z kolei analitycy Deloitte wskazują, że podobna sytuacja dotyczy osób 55+.

 

Jak podaje Eurostat, w latach 2005-2019 w Polsce odnotowano wzrost wskaźnika zatrudnienia w grupie osób w wieku od 55 do 64 lat – z 27% do ok. 50%. Jednak badania PIE pokazują, że pracę zawodową wykonuje 17,7% osób w wieku 60+ (39% pracowników w wieku 60-64 i zaledwie 6% w wieku 65 lat i więcej). Co ciekawe, zdolności cyfrowe seniorów są dość wysokie: 73% osób powyżej 60. roku życia korzysta ze smartfona, a 70% – z komputera czy laptopa. Natomiast tylko 8% badanych nie używa urządzeń cyfrowych.

 

 

Osoby 50+ dyskryminowane podczas rekrutacji2

 

Opracowanie: Aleksandra Rudzińska-Rdzanek, Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Źródło: Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka, 2022, 2, s. 5

 

Z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) „Ageizm w Polsce – podsumowanie eksperymentalnego badania terenowego” wynika, że pracodawcy niechętnie zatrudniają osoby 50+. Kandydaci poniżej 30. roku życia byli w skali kraju zapraszani na rozmowę rekrutacyjną dwa razy częściej niż osoby powyżej 50 lat, a w Warszawie – nawet cztery razy częściej. Pod kątem dyskryminacji kandydatów ze względu na wiek sprawdzono również treść ogłoszeń rekrutacyjnych.

 

W ramach eksperymentalnego badania terenowego, które zostało przeprowadzone przez PIE między sierpniem a październikiem 2021 r., wysłano 1260 zgłoszeń do pracy. Ekspertów PIE interesowały dwa zagadnienia: preferencje pracodawców na poziomie wstępnej selekcji kandydatów oraz język publikowanych ofert. Aplikacje na stanowiska w sprzedaży i obsłudze klienta, finansach, bankowości i ubezpieczeniach były wysyłane przez fikcyjne osoby w wieku 28 lat i 52 lata.

Na pierwszym etapie eksperymentu wyszukiwano oferty na stanowiska, które wymagały posiadania minimalnego doświadczenia. W drugim etapie wysyłane były aplikacje w odpowiedzi na oferty pracy na wyspecjalizowane stanowiska, dla osób z udokumentowanym doświadczeniem. Podział taki został wprowadzony, aby sprawdzić, czy ageizm, czyli dyskryminacja pracownika ze względu na wiek, występuje też w zależności od poziomu stanowiska.

 

    Młodsi chętniej rekrutowani

Okazało się, że poza Warszawą na stanowiska niewymagające specjalistycznej wiedzy i doświadczenia kandydaci w wieku 28 lat byli zapraszani średnio dwa razy częściej (1,76) niż osoby w wieku 52 lat. Zaproszenie na rozmowę rekrutacyjną w samej stolicy młodsze osoby dostawały aż cztery razy częściej niż starsi kandydaci. Taka sama tendencja pojawiła się w przypadku aplikacji na stanowiska specjalistyczne, wymagające doświadczenia branżowego. Dwa razy częściej (2,21) zaproszenie na rozmowę o pracę otrzymywała kobieta w wieku 28 lat, posiadająca doświadczenie specjalistyczne w zakresie finansów i bankowości, niż kandydatka w wieku 52 lat o podobnych kwalifikacjach.

Również młodszy mężczyzna z doświadczeniem w branży ubezpieczeń był zapraszany prawie dwa razy częściej (1,7) na rozmowę z pracodawcą niż jego starszy kontrkandydat. Wyniki eksperymentu pokazują również, że więcej pozytywnych odpowiedzi na zgłoszenia otrzymywali mężczyźni (15,13%) niż kobiety (10,25%) – dotyczyło to kandydatów ubiegających się o pracę poza Warszawą.

 

Porównując wszystkich kandydatów z badania wynika, że najbardziej dotknięta zjawiskiem dyskryminacji ze względu na wiek jest starsza kandydatka. Na obu etapach rekrutacji otrzymała najmniej pozytywnych odpowiedzi od potencjalnego pracodawcy. W przypadku stanowisk podstawowych współczynnik pozytywnych odpowiedzi na jej aplikację (callback rate – CR) wyniósł tylko 6,98% wszystkich przesłanych zgłoszeń, a w przypadku stanowisk wymagających specjalistycznego doświadczenia – 12,5%.

– Wyniki jednoznacznie wskazują na występowanie zjawiska ageizmu w tych obszarach rynku pracy, zarówno w przypadku ofert zawierających minimalne wymagania stawiane kandydatom, jak i w przypadku procesów rekrutacyjnych na stanowiska, na które wymagane jest posiadanie doświadczenia branżowego. W naszym opracowaniu podkreślamy jednak, że zidentyfikowana w ten sposób dyskryminacja ma charakter statystyczny i nie może być jednoznacznie przypisywana subiektywnym uprzedzeniom lub świadomemu faworyzowaniu młodszych osób przez pracodawców w Polsce – mówi Agnieszka Wincewicz- -Price, kierownik zespołu ekonomii behawioralnej w PIE.

Autorzy raportu zwracają również uwagę na to, że aktywność zawodowa osób po 50. roku życia w Polsce jest znacznie niższa niż ich rówieśników w innych krajach Unii Europejskiej oraz że wyraźnie spada w porównaniu z aktywnością młodszych pracowników.

 

    Język ogłoszeń bez dyskryminacji

Przeanalizowano pod kątem językowym 525 ofert pracy zamieszczonych na portalach rekrutacyjnych. Oferty sprawdzono głównie ze względu na występowanie wyrażeń sugerujących, że oferta jest skierowana do osoby młodej i tym samym wyklucza wzięcie udziału osoby starszej w rekrutacji. W ramach badania zweryfikowano częstość i charakter występowania takich określeń, jak: „młody”, „energiczny”, „dynamiczny”. Wśród 473 tekstów z kategorii „oferujemy” 27 razy pojawiło się w nich określenie „młody” w różnych formach, głównie w kontekście zespołu, a raz jako „wyprawka dla młodych rodziców”. Określenie „energiczny” odnaleziono w ogłoszeniach siedem razy, a „dynamiczny” – 29 razy jako odniesienie do opisu środowiska pracy lub zespołu, a nie do wymagań stawianych kandydatom.

W treści ogłoszeń autorzy raportu nie dopatrzyli się wyraźnej dyskryminacji kandydatów ze względu na wiek. (arr, na podst. raportu „Ageizm w Polsce – podsumowanie eksperymentalnego badania terenowego”, https://pie.net.pl)

 

______________________________

 

  1. Raport i policy paper PIE, https://pie.net.pl/polska-gospodarka-potrzebuje-potencjalu-seniorow-a-tylko-co-szosty-polak-w-wieku-60-pracuje/
  2. Raport Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) „Ageizm w Polsce – podsumowanie eksperymentalnego badania terenowego”, https://pie.net.pl/event/ageizm-w-polsce-podsumowanie-eksperymentalnego-badania-terenowego/
 
0
0
0
0
9
2
7
0