Opracowanie modelu rękawic ochronnych nie powodujących zmian chorobowych na skórze u pracowników służby zdrowia

Kierownik projektu: Wiesława Kamińska

Streszczenie projektu:

W ostatnich latach odnotowuje się w służbie zdrowia wzrost liczby zachorowań spowodowanych kontaktem pracowników z rękawicami wykonanymi ze zwulkanizowanego lateksu kauczuku naturalnego, przy czym rozróżnia się trzy typy reakcji:
- Zapalenie skóry wywołane przez podrażnienie
- Reakcje typu opóźnionego związane z IV mechanizmem alergii
- Reakcje typu natychmiastowego związane z pierwszym mechanizmem alergii i zależne od przeciwciał IgE
Ten ostatni typ reakcji na lateks skupia obecnie główną uwagę alergologów
Celem podjętych badań było opracowanie i wykonanie modelu rękawic dla personelu medycznego nie powodujących zmian chorobowych na skórze a jednocześnie stanowiących skuteczną barierę dla drobnoustrojów chorobotwórczych i charakteryzujących się korzystnymi właściwościami wytrzymałościowymi i użytkowymi. W ramach prowadzonych prac dokonano analizy wymagań dotyczących rękawic medycznych i metod ich badań, określonych w normach europejskich i międzynarodowych oraz dokonano przeglądu istniejących przepisów dotyczących ochrony pracowników służby zdrowia. Badania eksperymentalne prowadzono według dwóch wariantów. Wariant I obejmował możliwą eliminację białek z lateksu kauczuku naturalnego stosowanego w technologii wytwarzania gumy. Zbadano wpływ płukania, płukania z dodatkiem środków powierzchniowo-czynnych (siarczan dodecylo-sodowy) oraz enzymu proteolitycznego Neutrase
W oddzielnej serii eksperymentów zbadano skuteczność destrukcji i ekstrakcji białek za pomocą chloru. Potwierdzono, że obróbka rękawic chlorem w ostatniej fazie procesu produkcyjnego jest nie tylko skuteczną metodą zapewniającą redukcję zawartości białek, ale daje także możliwość wytwarzania rękawic bezpudrowych dzięki odpowiedniej modyfikacji ich powierzchni, co ma istotne znaczenie dla zapobiegania chorobom alergicznym
Powszechnie uważa się, że puder, głównie skrobia kukurydziana, wchłania białka i inne resztkowe chemikalia z lateksu i może przenosić alergeny również drogą powietrzną. Skuteczność wybranych metod oraz środków oceniono na podstawie zmian zawartości azotu oznaczonego metodą mikro-Kiejdahla oraz zawartości białek oznaczonych metodą Lowry. W oparciu o wyniki przeprowadzonych prac sformułowano wytyczne, skierowane głównie do producentów rękawic, zawierające propozycje działań pozwalających na zmniejszenie zawartości białek lateksowych. Dla osób uczulonych na białka występujące w lateksie kauczuku naturalnego zaproponowano wytwarzanie rękawic z dyspersji wodnej poliuretanu alifatycznego ACRALEN U500 produkowanego przez Spółkę Polymer Latex GmbH&Co. (wariant II) i opracowano schemat procesu technologicznego. Oprócz tego, że preparat poliuretanowy stanowi produkt bezbiałkowy, jego cenną zaletą jest to, że nie wymaga on stosowania chemicznych środków sieciujących i przyspieszaczy, co jest bardzo istotne w przypadku osób, wykazujących nadwrażliwość na te związki. Dokonano oceny właściwości ochronnych, wytrzymałościowych i użytkowych zaproponowanych modeli rękawic. Korzystne obniżenie zawartości białek w rękawicach lateksowych po ich obróbce chlorem i brak konieczności ich pudrowania skłoniły do wykonania serii 100 par rękawic chlorowanych w Wytwórni Wyrobów z Lateksu POLGUM w Krakowie, która jest jedynym producentem rękawic medycznych w naszym kraju. Przyjęte stężenie chloru w kąpieli równe 0,10% i czas obróbki około 5 min nie spowodowały istotnego pogorszenia właściwości wytrzymałościowych rękawic, nawet po przyspieszonym starzeniu, a umożliwiły osiągnięcie zamierzonego efektu. Dzięki procesowi chlorowania zawartość białek została obniżona do 40mg/g. Wykonane w Instytucie Leków testy wykazały, że opracowany wzór rękawic lateksowych chlorowanych nie wykazuje działania miejscowo drażniącego. W ramach prac prowadzonych według wariantu II zastąpiono w kąpieli koagulacyjnej, proponowany wstępnie kaolin - preparatem dolomitowym o nazwie Microdol Ekstra firmy A/S Norwegian Talc, co rozwiązało problem zdejmowania rękawic z form i wpłynęło korzystnie na jakość i równomierność grubości powstałego filmu. Opracowany model rękawic z poliuretanu dorównuje pod względem wytrzymałości na rozciąganie rękawicom wykonanym ze zwulkanizowanego lateksu kauczuku naturalnego. W przypadku rękawic z poliuretanu mniejsze jest wydłużenie względne przy zerwaniu i większe naprężenie przy wydłużeniu 300%, co oznacza mniejszą wygodę użytkowania tych rękawic. Znalazło to potwierdzenie w opinii osób testujących rękawice. Mniej korzystna ocena parametrów użytkowych rękawic z poliuretanu w porównaniu z lateksowymi chlorowanymi nie przekreśla ich zalet wynikających z faktu, że otrzymuje się je z produktu bezbiałkowego nie wymagającego stosowania chemicznych przyspieszaczy, które są powodem nadwrażliwości typu opóźnionego. Badania wykonane w Centrum Mikrobiologii i Wirusologii w Łodzi przy użyciu aparatu Complete F-903 Penetration Test Apparatus potwierdziły spełnienie przez obydwa opracowywane wzory rękawic warunków barierowości w odniesieniu do krwi i płynów ustrojowych.

Jednostka: Pracownia Ochron Rąk i Nóg

Okres realizacji: 01.12.1998 – 31.10.2001