RTĘĆ
IDENTYFIKACJA KLASYFIKACJA i OZNAKOWANIE WARTOŚCI NDS METODY OZNACZANIA WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE PIERWSZA POMOC INFORMACJE DODATKOWE
IDENTYFIKACJA
NazwaRtęć
Numer CAS7439-97-6
Synonimy
KLASYFIKACJA i OZNAKOWANIE
Wg Rozporządzenia WE nr 1272/2008 (CLP)
Klasyfikacja CLPAcute Tox. 2*, inhal. (Toksyczność ostra, kat.3 – droga oddechowa), H330;
STOT RE 1 (Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie powtarzane, kat. 2), H372**;
Aquatic Acute 1 (Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego - zagrożenie ostre, kat. 1), H400;
Aquatic Chronic 1 (Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego - zagrożenie przewlekłe, kat. 1), H410;
Repr. 1B. H360D***;
Oznakowanie CLP
Piktogramy GHS
Hasło ostrzegawczeNiebezpieczeństwo
Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (H)H360D***: Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki.
H330: Wdychanie grozi śmiercią.
H372**: Powoduje uszkodzenie narządów poprzez długotrwałe lub powtarzane narażenie .
H410: Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne, powodując długotrwałe skutki.
Zwrot wskazujący środki ostrożności (P)
Dodatkowe kody zwrotów
Specyficzne stężenia graniczne
WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ
NDS: 0,02 mg/m3
NDSCh:-
NDSP: -
METODY OZNACZANIA SUBSTANCJI W POWIETRZU ŚRODOWISKA PRACY
PN-Z-04332:2006
PiMOŚP 2000, nr 3(25)
WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Właściwości podstawoweMasa atomowa: 200,59
Stan skupienia w temp. 20°C: ciekły metal
Barwa: srebrzysta
Zapach: bez zapachu
Temperatura topnienia: -38,87°C
Temperatura wrzenia: 356,72°C
Gęstość w temp. 20°C: 13,594 g/cm3
Gęstość par względem powietrza: 7
Prężność par:
- w temp. 20°C: 0,163 Pa
- w temp. 30°C: 0,373 Pa
Stężenie pary nasyconej:
- w temp. 20°C: 0,013 g/m3
- w temp. 30°C: 0,030 g/m3
Rozpuszczalność w wodzie w temp. 30°C: 2 mg/l
Właściwości dodatkoweTemperatura krytyczna: 1677°C
Ciśnienie krytyczne: 74,15 MPa
Lepkość w temp. 20°C: 1,554 mPa s
Ciepło właściwe: 0,14 J/(g K)
Ciepło parowania w temp. wrzenia: 0,294 J/g
INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu - nie dotyczy
LD50 (szczur, doustnie) - brak danych
LC50 (szczur, inhalacja) - brak danych
LD50 (królik, szczur, skóra) - brak danych
TDL0 (człowiek, skóra) - 129 mg/kg (5 h)

Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja toksyczna; pary metalicznej rtęci mają działanie drażniące, uszkadzają ośrodkowy układ nerwowy i nerki. Działanie zależy prawdopodobnie od blokowania fizjologicznych procesów enzymatycznych (wiązanie grup tiolowych); rtęć może indukować reakcje autoimmunologiczne.

Drogi wchłaniania: pary rtęci są wchłaniane przez drogi oddechowe; rtęć w postaci ciekłej wchłania się słabo z przewodu pokarmowego oraz przez skórę.

Objawy zatrucia ostrego: w postaci par działa drażniąco na błony śluzowe oczu i dróg oddechowych, powoduje metaliczny smak w ustach, kaszel, duszności, ból za mostkiem, przekrwienie spojówek. W bardzo dużych stężeniach może wywołać ostre zapalenie oskrzeli z ogólnymi objawami "pseudogrypowymi", rzadziej śródmiąższowe zapalenie płuc. Mogą wystąpić mdłości i biegunka. Ostre zatrucie parami zagraża podczas podgrzewania rtęci.

Skażenie skóry w temperaturze pokojowej nie wywołuje zmian. Oparzenie skóry gorącą rtęcią może spowodować wchłonięcie rtęci przez uszkodzoną skórę i wystąpienie po paru dniach objawów zatrucia. Skażenia oczu ciekłą rtęcią nie opisywano. Przypadkowe połknięcie rtęci może wywołać zaburzenia trawienne, na ogół przebiega bezobjawowo. Następstwem ostrego zatrucia inhalacyjnego może być zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, uszkodzenie nerek z białkomoczem.

Objawy zatrucia przewlekłego: pary rtęci w dużych stężeniach powodują uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego - pobudzenie psychiczne, drażliwość, wybuchowość, drżenie rąk (zamiarowe, następnie w spoczynku), upośledzenie pamięci, zaburzenia snu; ślinotok, przewlekłe zapalenie dziąseł i jamy ustnej z owrzodzeniami i wypadaniem zębów, zaburzenia trawienne, uszkodzenie nerek, przewlekłe zapalenie skóry. Pod wpływem par w obecnie najczęściej spotykanych stężeniach występują tzw. zespoły pseudonerwicowe.
PIERWSZA POMOC
Niezbędne leki: parafina płynna, tiosiarczan sodu.
Odtrutki: 2,3-dimerkaptopropanol (BAL) do podawania domięśniowego albo kwas dimerkaptobursztynowy (dimercaptosuccinic acid) lub jego sole, lub odpowiadające im preparaty - stosowane w warunkach szpitalnych.

ZATRUCIE INHALACYJNE

Pierwsza pomoc przedlekarska:
Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w pozycji dowolnej. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska:
Postępowanie w zależności od objawów. Ze względu na zagrożenie powikłaniami: zapaleniem płuc i oskrzeli, transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.

SKAŻENIE SKÓRY

Nie wymaga leczenia, poza umyciem skóry ciepłą wodą z mydłem.
Oparzenie skóry gorącą rtęcią
Pomoc przedlekarska
Założyć jałowy opatrunek.
Pomoc lekarska:
Należy zapewnić konsultację dermatologa oraz skierować do lekarza medycyny pracy, ze względu na ryzyko wystąpienia objawów zatrucia rtęcią (konieczne badanie zawartości rtęci w moczu).

ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ

Pierwsza pomoc przedlekarska:
Można podawać łagodny środek przeczyszczający, np. 50 ml płynnej parafiny lub 15 g (łyżka stołowa) tiosiarczanu sodu w 1/2 szklanki ciepłej wody.
Pomoc lekarska:
Wskazana kontrola lekarska (badanie zawartości rtęci w moczu) po 2-3 dniach od wypadku.
INFORMACJE DODATKOWE