Ocena obciążenia pracą kobiet 55+ zatrudnionych w sektorze handlu detalicznego na stanowiskach pracy fizycznej

Kierownik projektu: dr n. med. Elżbieta Łastowiecka-Moras

Streszczenie projektu:

Celem głównym zadania była ocena rzeczywistego obciążenia pracą kobiet w wieku 55+ wykonujących prace o charakterze fizycznym w sektorze handlu detalicznego w obiektach handlowych o różnej wielkości powierzchni sprzedaży i odpowiedź na pytanie, czy fizyczne możliwości tych pracownic są adekwatne do wymagań pracy. W ramach zadania przeprowadzono 3 rodzaje badań: ankietowe, terenowe i laboratoryjne. W badaniach ankietowych uczestniczyło 300 kobiet w wieku 55–72 lata, średnio 57,8 ±2,51 lat, w tym 174 pracownice sklepów małoformatowych (58%) oraz 126 pracownic sklepów wielkoformatowych (42%). Staż pracy ogółem w badanej grupie kobiet wahał się od 12 do 52 lat, średnio 32,5 ±6,71 lat. Pracownice sklepów wielkoformatowych pracowały istotnie statystycznie więcej godzin tygodniowo oraz częściej wieczorami i w nocy niż pracownice sklepów małoformatowych. Były one również istotnie statystycznie dłużej niż pracownice sklepów małoformatowych narażone w czasie zmiany roboczej na takie czynniki jak podnoszenie i/lub ręczne przemieszczanie ładunków, pchanie i/lub ciągnięcie ładunków z wykorzystaniem urządzeń wspomagających oraz wykonywanie pracy powtarzalnej. Wartość Wskaźnika Zdolności do Pracy dla całej badanej grupy kobiet wyniosła średnio 38,52 (SD ±6,59), co świadczyło o dobrej zdolności do pracy.

Zadanie 2.G.10. Zdolność do pracy wg kategorii WAI w badanej grupie kobiet z uwzględnieniem wielkości placówki N = 300

Kobiety zatrudnione w sklepach wielkoformatowych miały istotnie statystycznie gorszą zdolność do pracy (niższy wynik WAI) w porównaniu z pracownicami sklepów małoformatowych. Ich gorsza zdolność do pracy wynikała zarówno z aspektów obiektywnych (więcej zdiagnozowanych chorób i dolegliwości, więcej dni nieobecności w pracy z powodu choroby), jak i subiektywnych (więcej ograniczeń w wykonywaniu pracy z powodu chorób, gorsza własna prognoza zdolności do pracy w perspektywie 2 kolejnych lat).

W badaniach terenowych i laboratoryjnych uczestniczyły 33 kobiety w wieku 55–64 lata, średnio 58 lat, w tym 17 pracownic sklepów małoformatowych i 16 pracownic sklepów wielkoformatowych. Staż pracy ogółem w badanej grupie kobiet wahał się od 10 do 46 lat średnio 34,6 lat.
W zakres badań terenowych wchodziła ocena obciążenia wynikającego z wysiłku dynamicznego, statycznego oraz pracy monotypowej, a także subiektywna ocena ciężkości wysiłku podczas pracy.W badanej grupie kobiet wydatek energetyczny na stanowisku pracy wahał się od 727 do 1107 kcal / zmianę roboczą. Zdecydowana większość kobiet – 84,8% wykonywała pracę określaną jako ciężką (900–1200 kcal / zmianę roboczą). W subiektywnej skali oceny wysiłku wg Borga, kobiety określały wysiłek na stanowisku pracy jako dość ciężki. Z kolei wyniki oceny obciążenia wysiłkiem statycznym oraz pracą monotypową w badanej grupie kobiet wskazywały na średni stopień uciążliwości związanej z tym rodzajem obciążenia.

W zakres badań laboratoryjnych wchodziła ocena wydolności fizycznej oraz wybranych zdolności motorycznych (siłowych i dynamicznych) w badanej grupie kobiet. Zdecydowana większość uczestniczek badania (97%) osiągnęła pułap tlenowy wskazujący na bardzo mały lub mały poziom wydolności fizycznej.

Pomiary wybranych sprawności motorycznych wykazały, że możliwości siłowe badanych pracownic mieściły się w granicach wartości referencyjnych przyjętych dla kobiet po 55 roku życia.

W ramach zakresu prac opracowano materiały informacyjne pt.: Zagrożenia związane z pracą  kobiet 55+ na stanowiskach pracy fizycznej w handlu oraz przeprowadzono szkolenie pilotażowe w tym zakresie, którego uczestnikami byli pracodawcy i specjaliści bhp.

Wyniki zadania przedstawiono w 2 publikacjach w czasopiśmie o zasięgu krajowym i w 3 publikacjach przygotowanych do czasopism o zasięgu międzynarodowym oraz zaprezentowano na 1 konferencji krajowej i 1 konferencji międzynarodowej.

Jednostka: Pracownia Fizjologii i Higieny Pracy

Okres realizacji: 01.01.2017 – 31.12.2019