Wykaz Projektów
Streszczenie

Obciążenie statyczne kończyn dolnych związane z pozycją podczas pracy a występowanie przewlekłej niewydolności żylnej w zależności od wieku

Kierownik projektu: dr n. med. Elżbieta Łastowiecka-Moras

Streszczenie projektu:

 

Długotrwała praca w pozycji siedzącej i stojącej jest jednym z ważniejszych czynników ryzyka przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych (PNŻ). Celem projektu było opracowanie zasad profilaktyki choroby wśród osób wykonujących pracę o takim charakterze.

W ramach realizacji projektu przeprowadzono badania ankietowe w grupie 500 osób, obu płci w wieku 25-60 lat, średnio 39,75±10,80 lat, wśród których 42,4% wykonywało pracę w pozycji siedzącej i 57,6% w pozycji stojącej. Średni staż pracy w badanej grupie osób wynosił 17,56±10,84 lat. Osoby ankietowane zgłaszały następujące objawy PNŻ: rozszerzone naczynka na nogach (13,4%), żylaki podudzi (11,6%), przebarwienia skóry podudzi (8,0%). Istotną statystycznie dodatnią korelację stwierdzono pomiędzy występowaniem żylaków a czynnikami zawodowymi takimi jak: praca w pozycji siedzącej, podnoszenie i przenoszenie ciężarów, praca wymagająca użycia dużej siły mięśni nóg, praca w szybkim tempie, praca związana z obsługą komputera oraz czynnikami pozazawodowymi takimi jak: wiek, BMI, palenie tytoniu, spożywanie jedzenia typu „fast food”, liczba przebytych ciąż. Z kolei istotną statystycznie ujemną korelację stwierdzono pomiędzy występowaniem żylaków a używaniem w pracy podnóżka oraz stosowaniem diety bogatej w warzywa i owoce. Dodatkowo, w grupie 100 ankietowanych osób dokonano oceny stopnia zaawansowania PNŻ wg klasyfikacji CEAP oraz przeprowadzono badanie USG naczyń żylnych obu kończyn dolnych metodą Dopplera. Cechy PNŻ stwierdzono u 73 osób, wśród których 30,2% wykonywało pracę w pozycji siedzącej a 69,8% w pozycji stojącej. Stwierdzono istotną statystycznie dodatnią korelację pomiędzy występowaniem cech PNŻ a wiekiem osób badanych, długością stażu pracy oraz pracą w pozycji stojącej

W ramach realizacji projektu przeprowadzono również badania laboratoryjne, których celem była ocena czynności układu żylnego kończyn dolnych w odpowiedzi na obciążenie statyczne podczas siedzenia i stania. W badaniach uczestniczyło 60 zdrowych osób, obu płci, w wieku 23–62 lata. U każdego z ochotników mierzono czasu powrotu żylnego (ang. VRT) metodą fotopletyzmografii. Pomiarów dokonywano przed (pomiar wyjściowy) i po każdym z 4 wariantów badań: wariant 1(siedzenie z nogami zgiętymi w stawach kolanowych pod kątem 90°), wariant 2 (siedzenie z nogami zgiętymi w stawach kolanowych pod kątem 60°), wariant 3 (utrzymywanie pozycji stojącej bez obciążenia) i wariant 4 (utrzymywanie pozycji stojącej z obciążeniem 5 kg dla kobiet i 10 kg dla mężczyzn). Odnotowano następujące, niekorzystne zmiany VRT: istotne statystycznie skrócenia VRT w stosunku do pomiaru wyjściowego po wariancie 3 (wśród kobiet, bez względu na wiek oraz w grupie osób młodszych obu płci) i po wariancie 4 (w grupie młodszych kobiet – rys. 1) oraz obniżenia VRT poniżej normy (≥ 25 s) po każdym z zastosowanych wariantów wśród ochotników bez względu na wiek i płeć Obie niekorzystne zmiany VRT (skrócenie po wariancie 3 i 4 oraz obniżenie poniżej normy) dotyczyły grupy młodszych kobiet. Biorąc pod uwagę fakt, że kobiety z racji płci są bardziej predysponowane do PNŻ, młode pracownice, wykonujące pracę w pozycji stojącej, w tym związaną z podnoszeniem ciężarów, powinny szczególnie przestrzegać zasad profilaktyki niewydolności żylnej zarówno w miejscu pracy, jak i w życiu codziennym. Dodatkowo, w ramach projektu przeprowadzone zostały badania podłużne, które miały dać odpowiedź na pytanie, czy w badanej grupie 60 zdrowych ochotników wykonujących pracę w pozycji siedzącej lub stojącej po 12 miesiącach wykonywania pracy o takim charakterze mogą wystąpić zmiany w zakresie parametrów opisujących krążenie żylne w kończynach dolnych. U każdego z ochotników przeprowadzono dwa rodzaje badań diagnostycznych: USG metodą Dopplera oraz fotopletyzmografię z oznaczeniem VRT. Badania powtórne po upływie 12 miesięcy w grupie 36 ochotników nie wykazały zmian świadczących o niewydolności żylnej.

W ramach realizacji projektu opracowano materiały informacyjne pt.: Profilaktyka przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych i wydłużenie aktywności zawodowej wśród pracowników wykonujących pracę w pozycji stojącej i siedzącej. Przygotowano również materiały szkoleniowe i przeprowadzono 3 szkolenia pilotażowe dla 60 pracowników służby bhp na temat profilaktyki niewydolności żylnej kończyn dolnych wśród osób wykonujących pracę w pozycji siedzącej i stojącej.

W ramach realizacji projektu opracowano 3 artykuły a wyniki badań zaprezentowano na 2 konferencjach (krajowej i zagranicznej).

 

 

Projekt I.P.10. Zbiorczy wykres ramka-wąsy parametru VRT w pomiarze wyjściowym i po zastosowaniu wariantów 1 ‒ 4 u młodszych kobiet dla prawego podudzia (P)

 

Profilaktyka przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych wśród osób wykonujących pracę w pozycji siedzącej i stojącej
Autor: dr n. med. Elżbieta Łastowiecka-Moras, CIOP-PIB
2016 r.


Jednostka: Pracownia Fizjologii i Higieny Pracy

Okres realizacji: 01.01.2014 – 31.12.2016