Kwas chlorowy(I) (HOCl) jest bardzo słabym kwasem. Istnieje tylko w roztworze wodnym, powstaje w wyniku reakcji chloru z wodą. Kwasu chlorowego(I) nie można otrzymać w czystej postaci, najczęściej występuje w postaci roztworu aktywnego chloru, czyli jako mieszanina równowagowa Cl₂, kwasu chlorowego(I) i chloranu(I) sodu. Skład tego roztworu zależy od pH i temperatury. W Polsce nie określono dotychczas wartości NDS dla kwasu chlorowego(I). Dokumentację opracowano w związku ze zgłoszeniem od Centrum Inżynierii Biomedycznej Wojskowej Akademii Technicznej (WAT). Wartość dopuszczalną dla kwasu chlorowego(I) proponuje się ustalić w odniesieniu do chloru. Zaproponowano przyjęcie wartości NDS dla kwasu chlorowego(I) analogiczną jak dla chloru i wyrażoną jako chlor. Zaproponowana wartość NDS dla kwasu chlorowego(I) to 0,7 mg/m³ jako chlor (0,24 ppm jako chlor). Ze względu na przyjęcie wartości NDS w odniesieniu do chloru, proponuje się przyjąć również wartość NDSCh dla kwasu chlorowego(I) równą 1,5 mg/m³ jako chlor (0,52 ppm jako chlor). Ponieważ kwas chlorowy(I) jest słabym kwasem (słabo dysocjuje w roztworze wodnym) i jest mało lotny, będzie mógł występować w powietrzu jedynie jako aerozol wodnego roztworu. Kwas chlorowy(I) jest słabym kwasem występującym w równowadze z innymi formami aktywnego chloru, a osiągnięcie wysokich stężeń w roztworze jest niemożliwe, dlatego nie jest uzasadnione oznakowanie związku jako substancja drażniąca/żrąca. Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości DSB ani do oznakowania związku notacją „skóra”.

1,2,3-Trichloropropan (TCP) to bezbarwna lub jasnożółta ciecz, słabo rozpuszczalna w wodzie, o słodkim, wyraźnym zapachu. Substancja wytwarzana jest głównie jako produkt uboczny lub pośredni przy produkcji innych związków chloroorganicznych i nie występuje naturalnie w środowisku. Obecnie TCP jest stosowany jako surowiec lub półprodukt w syntezie innych substancji chemicznych. W warunkach narażenia zawodowego kontakt z 1,2,3-trichloropropanem może nastąpić poprzez układ oddechowy i skórę. Dane dotyczące ostrej toksyczności TCP u ludzi po narażeniu drogą pokarmową i inhalacyjną wskazują na hepato- i neurotoksyczne działanie substancji. Substancja działa też drażniąco na oczy, górne drogi oddechowe i skórę. Badania na zwierzętach wskazały na zwiększenie liczby zachorowań na raka o różnym umiejscowieniu, a także upośledzenie płodności samic. 1,2,3-Trichloropropan prawie całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego i szybko jest rozprowadzany po całym organizmie. Związek jest metabolizowany w wątrobie i wydalany w postaci metabolitów głównie z moczem, częściowo z wydychanym powietrzem i w kale. Za skutek krytyczny działania 1,2,3-trichloropropanu przyjęto przerost dróg żółciowych, który można uznać za wczesny objaw rakotwórczości. Wyliczenia wartości NDS oparto na wynikach dwuletniego badania toksyczności przewlekłej i rakotwórczości prowadzonym na szczurach narażanych drogą pokarmową. Przyjęta wartość NDS na poziomie 0,16 mg/m³ powinna zabezpieczyć pracownika przed działaniem układowym, a jednocześnie ryzyko pojawienia się nowotworu jamy ustnej pozostaje na tolerowanym poziomie 1,3 × 10^-3. Brak było podstaw do przyjęcia najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

4-tert-Butylotoluen (TBT) jest bezbarwną, słabo rozpuszczalną w wodzie cieczą o zapachu przypominającym benzynę. Związek ma znaczenie handlowe jako półprodukt w produkcji kwasu 4-tert-butylobenzoesowego i 4-tert-butylobenzaldehydu, które znajdują zastosowanie jako modyfikatory w żywicach alkilowanych oraz w produkcji: substancji zapachowych, farmaceutyków, regulatorów polimeryzacji poliestrów i herbicydów. Celem badań było opracowanie metody oznaczania 4-tert-butylotoluenu do oceny narażenia zawodowego w zakresie 1/10 ÷ 2 zaproponowanej wartości NDS (30 mg/m³). Opracowana metoda oznaczania polega na przepuszczeniu powietrza zawierającego 4-tert-butylotoluen przez rurkę pochłaniającą zawierającą dwie warstwy węgla aktywnego (100 mg/50 mg), desorpcji disiarczkiem węgla i analizie otrzymanego roztworu z wykorzystaniem techniki chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną (GC-FID). Do analizy chromatograficznej stosowano kolumnę HP-1 o długości 60 m, średnicy wewnętrznej 0,32 mm i grubości filmu 0,25 μm. Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 36 ÷ 720 μg/ml, co odpowiada zakresowi 3,0 ÷ 60 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 12 l. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Metoda może być wykorzystana do oceny narażenia zawodowego na 4-tert-butylotoluen w powietrzu na stanowiskach pracy. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

Ozon to bezbarwny lub przy dużym stężeniu – niebieskawy gaz o charakterystycznym zapachu. Jest sklasyfikowany jako substancja mogąca powodować pożar, utleniacz, powodująca poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu, której wdychanie grozi śmiercią, powodująca uszkodzenie narządów, działająca toksycznie na organizmy wodne. Ze względu na właściwości bakteriobójcze służy do dezynfekcji powietrza oraz wody. Jest również wykorzystywany w procesach technologicznych jako silny utleniacz. Celem badań było opracowanie metody oznaczania ozonu do oceny narażenia zawodowego w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS. Metoda ta polega na impregnacji filtra z włókna szklanego przy użyciu roztworu zawierającego azotan(III) sodu i przepuszczeniu przez filtr umieszczony w próbniku kasetowym odpowiedniej objętości powietrza, a następnie wymywaniu z wykorzystaniem wody dejonizowanej i analizie z wykorzystaniem chromatografii jonowej. Metoda umożliwia oznaczanie ozonu w powietrzu w zakresie stężeń 0,015 ÷ 0,30 mg/m³. Metoda została poddana walidacji zgodnie z normą PN-EN 482. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu i inżynierii środowiska.

Platyna jest bardzo odporna na działanie czynników chemicznych. Wykorzystuje się ją podczas produkcji: tygli, parownic, elektrod, naczyń platynowych, drutów, folii, katalizatorów i wielu innych. Platyna metaliczna nie jest sklasyfikowana jako substancja zagrażająca zdrowiu, ale jej pyły, które są uwalniane podczas obróbki minerałów i stopów, mogą powodować podrażnienia oczu i skóry. Obowiązująca wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) platyny w powietrzu na stanowiskach pracy wynosi 1 mg/m³. Celem badań było opracowanie metody oznaczania platyny do oceny narażenia zawodowego w zakresie 1/10 ÷ 2 zaproponowanej wartości NDS. Metoda polega na pobraniu platyny zawartej w powietrzu na filtr MCE, mineralizacji filtra w wodzie królewskiej w temperaturze ok. 150°C oraz oznaczeniu zawartości platyny w próbce z zastosowaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS) z atomizacją w płomieniu. Metoda oznaczania platyny została przedstawiona w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku. Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu i inżynierii środowiska.

W VI etapie programu wieloletniego pn. „Rządowy Program Poprawy Bezpieczeństwa i Warunków Pracy” w ramach zadania 3.ZS.03 w 2024 r. odbyły się trzy posiedzenia Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN, na których rozpatrywano osiem dokumentacji wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego, wprowadzenie jednostki ppm do wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i wprowadzenie wzoru na przeliczenia wyników pomiarów stężeń substancji w powietrzu na stanowiskach pracy do określonych warunków odniesienia. Określono wartości dopuszczalne dla ołowiu i jego związków nieorganicznych zgodnie z dyrektywą 2024/869 z dnia 13 marca 2024 r. Przedstawiono propozycję ustalania okresów przejściowych dla substancji wnioskowanych do wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Wyniki działalności Komisji w 2024 r. przedstawiono w trzech notatkach w czasopiśmie „Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka”, publikacji popularnonaukowej w kwartalniku „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy” oraz sześciu referatach na konferencjach naukowych i seminariach szkoleniowych. Zaktualizowano poradnik „Czynniki szkodliwe w środowisku pracy. Wartości dopuszczalne”.