Wymagania przepisów polskich w sprawach programu zapobiegania awariom i systemu bezpieczeństwa

Wymagania przepisów polskich w sprawach
programu zapobiegania awariom i systemu bezpieczeństwa

 

Zarówno w odniesieniu do programu zapobiegania awariom, jak i systemu zarządzania bezpieczeństwem w wyniku implementacji zapisów Dyrektywy Seveso III do polskiego prawa wprowadzono w ustawie Prawo ochrony środowiska szereg zmian.

 

Program zapobiegania awariom

Art. 251, ust.1 ustawy Prawo ochrony środowiska nakłada na prowadzącego zakład obu kategorii, tj. ZZR oraz ZDR obowiązek sporządzenia programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym.  Program ten wdrażany jest przez zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku za pomocą systemu zarządzania bezpieczeństwem, który gwarantuje odpowiedni do zagrożeń! Poziom ochrony ludzi i środowiska. System ten stanowi element ogólnego systemu zarządzania zakładem. (art. 251 ust. 2) Zgodnie z zapisami w ustawie program zapobiegania awariom uwzględnia zarówno zagrożenia awariami przemysłowymi, jak i złożoność organizacji.

 

Przepisy art. 251, ust. 4 określają zawartość programu zapobiegania awariom (PZA). Powinien on zawierać:


1) ogólne cele i zasady działania prowadzącego zakład;

2) wskazanie zadań i odpowiedzialności kierownictwa zakładu, w zakresie kontroli zagrożeń awariami przemysłowymi oraz zapewnienia odpowiedniego do zagrożeń poziomu ochrony ludzi i środowiska;

3) określenie prawdopodobieństwa zagrożenia awarią przemysłową;

4) zasady zapobiegania awarii przemysłowej w celu poprawy bezpieczeństwa;

5) zasady zwalczania skutków awarii przemysłowej;

6) określenie sposobów ograniczenia skutków awarii przemysłowej dla ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia;

 7) określenie częstotliwości przeprowadzania analiz programu zapobiegania awariom
  w celu oceny jego aktualności i skuteczności.
Kolorem niebieskim oznaczono zmiany wprowadzone ustawą zmieniającą z 2015 r.

 

Zmiany programu zapobiegania awariom zostały określone w art. 251 ust. 6-8. I tak program podlega zmianom, jeżeli taką potrzebę uzasadniają względy bezpieczeństwa wynikające ze zmiany stanu faktycznego, postępu naukowo-technicznego lub analizy zaistniałych awarii przemysłowych. Podlega, co najmniej raz na 5 lat, analizie i uzasadnionym zmianom. A jeżeli prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub zakład o dużym ryzyku nie dokonuje ww. zmian właściwy organ Państwowej Straży Pożarnej wzywa do zmiany programu wyznaczając termin ich dokonania.

 

System zarządzania bezpieczeństwem

 

Prowadzący zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku został zobowiązany do opracowania i wdrożenia, opartego na ocenie ryzyka, systemu, który ma stanowić element ogólnego systemu zarządzania zakładem. Dedykowany do przeciwdziałania poważnym awariom system ma uwzględniać zagrożenia awariami przemysłowymi i gwarantować odpowiedni do zagrożeń poziom ochrony ludzi i środowiska. System ten ma obejmować strukturę i złożoność organizacji, zakres odpowiedzialności, procedury, procesy oraz zasoby konieczne do określenia oraz wdrożenia programu zapobiegania awariom. Większość elementów, które należy uwzględnić w takim systemie, a które zostały wyszczególnione w art. 242 pkt. 4, została zmodyfikowana.


Elementy systemu bezpieczeństwa (przedstawiono je w formie skróconej).

1) określenie, na wszystkich poziomach organizacji, obowiązków pracowników odpowiedzialnych za działania na wypadek awarii przemysłowej, a także środków podjętych w celu uświadomienia potrzeby ciągłego doskonalenia;

2) określenie programu szkoleniowego oraz zapewnienie szkoleń dla pracowników, o których mowa w pkt 1, oraz dla innych osób pracujących w zakładzie, w tym podwykonawców;

3) funkcjonowanie mechanizmów umożliwiających systematyczną analizę zagrożeń awarią przemysłową oraz prawdopodobieństwa jej wystąpienia;

4) instrukcje bezpiecznego funkcjonowania instalacji, w której znajduje się substancja niebezpieczna, przewidziane dla normalnej eksploatacji instalacji, a także konserwacji i czasowych przerw w ruchu;

5) instrukcje sposobu postępowania w razie konieczności dokonania zmian w procesie przemysłowym;

6) systematyczną analizę przewidywanych sytuacji mogących prowadzić do awarii przemysłowych;

7) prowadzenie, z uwzględnieniem najlepszych dostępnych praktyk, monitoringu funkcjonowania instalacji, w której znajduje się substancja niebezpieczna, umożliwiającego podejmowanie działań korekcyjnych w przypadku wystąpienia zjawisk stanowiących odstępstwo od normalnej eksploatacji instalacji, w tym związanych ze zużyciem instalacji i korozją jej elementów;

8) systematyczną ocenę programu zapobiegania awariom oraz systemu zarządzania bezpieczeństwem, prowadzoną z punktu widzenia ich aktualności i skuteczności ze wskazaniem sposobu jej dokumentowania i zatwierdzania;

 9) analizę wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego – w przypadku zakładu o dużym ryzyku.

Terminy przedstawienia PZA i systemu bezpieczeństwa właściwym władzom

Prowadzący zakład kategorii ZZR lub ZDR przedkłada program zapobiegania awariom właściwemu organowi PSP oraz WIOŚ:

  • co najmniej na 30 dni przed dniem uruchomienia zakładu nowego lub jego części, albo
  • roku od dnia zaliczenia zakładu innego do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku.

W odniesieniu do zakładów istniejących obowiązuje data 1 czerwca 2016 r.

 

Właściwy organ Państwowej Straży Pożarnej opiniuje program zapobiegania awariom lub zmiany programu zapobiegania awariom (Art. 264a ust. 1) a  Program zapobiegania awariom lub zmiany programu zapobiegania awariom uznaje się za pozytywnie zaopiniowane, jeżeli w terminie 30 dni od dnia ich złożenia organ, o którym mowa w ust. 1, nie wniesie do nich sprzeciwu, w drodze decyzji.