Wyszukiwanie w bazie substancji

 
Ocena narażenia łącznego

 

Jeżeli pracownicy narażeni są w ciągu tej samej zmiany roboczej kolejno lub jednocześnie na kilka substancji o podobnym charakterze działania toksycznego, współczynnik łącznego narażenia, obliczony jako suma ilorazów stężeń poszczególnych substancji i odpowiadających im wartości NDS nie powinien przekraczać jedności, zgodnie ze wzorem:

w którym:
- średnie geometryczne stężenia poszczególnych substancji lub

                          średnie ważone średnich geometrycznych w przypadku zmiany roboczej dzielonej na okresy pomiarowe,
  NDS1, NDS2, ... NDSn - odpowiednie wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń poszczególnych substancji.

W przypadku próbek powietrza pobranych za pomocą dozymetrii indywidualnej, średnie geometryczne we wzorze zastępuje się stężeniami średnimi ważonymi, Cw.

Zasady obliczania współczynnika łącznego narażenia nie stosuje się do substancji o działaniu antagonistycznym, synergistycznym, niezależnym, rakotwórczym.

Ocena, czy współwystępujące w środowisku pracy substancje charakteryzują się działaniem łącznym, jest złożonym problemem, trudnym do jednoznacznego rozstrzygnięcia głównie ze względu na skąpość danych, pozwalających zaklasyfikować ich działanie toksyczne, jako niezależne, synergistyczne, antagonistyczne, czy podobne (addytywne).
W poprzednich latach dość powszechnie stosowane było tzw. konserwatywne podejście, zakładające we wszystkich wątpliwych przypadkach działanie addytywne (błąd na korzyść robotnika). Obecnie w higienie pracy zaleca się stosowanie zasady addytywności działania toksycznego z dużą ostrożnością. Powody wskazujące na konieczność ostrożności i wnikliwej analizy dostępnych danych o toksyczności są następujące:

  • dane o addytywności pochodzą najczęściej z badań toksyczności ostrej na zwierzętach, w których to doświadczeniach stosowano bardzo wysokie, śmiertelne dawki, podczas gdy wartości dopuszczalne ustalane są na poziomie niepowodującym skutków zdrowotnych;
  • - addytywność toksyczności ostrej niekoniecznie oznacza, że toksyczność przewlekła lub odległe skutki narażenia mają charakter addytywny;
  • w wielu przypadkach addytywność lub synergizm działania toksycznego zależą od wysokości stężeń współwystępujących substancji;
  • wartości NDS mogą ulegać zmianie w zależności od postępu wiedzy i percepcji akceptowalnego ryzyka;
  • - nawet w przypadku substancji o podobnym działaniu toksycznym, wartości dopuszczalne mogą być ustalane na podstawie różnych efektów krytycznych (np. dla niektórych związków organicznych z tego samego szeregu homologicznego wartości NDS mogą być ustalane na podstawie działania uszkadzającego wątrobę, dla innych na podstawie działania drażniącego).


Z wymienionych względów nie jest możliwe opracowanie wykazu substancji, których stężenia należy sumować w celu określenia działania łącznego, ani możliwych kombinacji takich substancji. Problem ten nie jest jednoznacznie rozstrzygnięty w żadnym z państw, w których ustanawiane są wartości dopuszczalne stężeń substancji chemicznych w środowisku pracy. Wyjątkiem są Niemcy, w których obowiązuje zasada nieuwzględniania działania łącznego współwystępujących substancji w żadnym przypadku.
Zaleca się obliczanie współczynników łącznego narażenia przy występowaniu w środowisku pracy mieszanin par rozpuszczalników (z wyłączeniem benzenu i innych związków rakotwórczych lub prawdopodobnie rakotwórczych). W wątpliwych przypadkach wskazane jest posługiwanie się informacjami o charakterze działania toksycznego, zawartymi w wydawnictwie Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy „Czynniki szkodliwe w środowisku pracy – wartości dopuszczalne”, lub pochodzącymi z innych źródeł.

PN-Z-04008-7:2002 Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy

 

PN-Z-04008-7:2002/Az1:2004 Ochrona czystości powietrza -- Pobieranie próbek -- Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników


PN-EN 689+AC:2019-06 Narażenie na stanowiskach pracy -- Pomiary narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne -- Strategia badania zgodności z wartościami dopuszczalnymi

Gromiec J. Wytyczne w sprawie prowadzenia pomiarów i oceny stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku. CIOP. Warszawa 2005r.