Czynniki zagrożeń zawodowych
HAŁAS I DRGANIA

 

Wpływ infradźwięków i hałasu o niskich częstotliwościach na człowieka - przegląd piśmiennictwa
"Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy" 60/2009

Krystyna Pawlas


Infradźwięki są naturalnym zjawiskiem w świecie, a hałas infradźwiękowy powszechnie występuje w pobliżu dróg komunikacyjnych i w środowisku miejskim. W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie infradźwiękami, zarówno ze względu na rozwój technologii wytwarzających infradźwięki i rosnący odsetek populacji eksponowany na ten hałas, jak i licznych niejasności z nim związanych. Z fizycznego punktu widzenia infradźwięki niczym nie różnią się od dźwięków słyszalnych czy ultradźwięków. Są zmianami ciśnienia rozchodzącymi się w postaci fal akustycznych w środowisku materialnym: ciałach stałych, cieczach i gazach. W niniejszym artykule będą rozważane tylko dźwięki rozchodzące się w powietrzu. Podział fal dźwiękowych na infradźwięki, dźwięki słyszalne i ultradźwięki wynika z tradycji i ma swoje korzenie w historycznych już badaniach wrażliwości narządu słuchu w funkcji częstotliwości, gdy skalę dźwiękową, z uwagi na ówczesne możliwości aparatury generującej sygnały akustyczne, podzielono na dźwięki słyszalne od 20 do 20 000 Hz i dźwięki niewywołujące u człowieka wrażenia słuchowego. Zaliczenie dźwięków o częstotliwościach < 20 Hz do dźwięków niesłyszalnych było podyktowane także i tym, że badane osoby określały słyszenie dźwięków z tego zakresu, nie jako słyszenie tonów w „normalnym” sensie, lecz raczej jako odczucie „ucisku” w uszach czy dudnienie, buczenie, a ponadto sygnały o niskich częstotliwościach najpierw były odbierane przez receptory drgań (Moore 1999). Ponadto, zarówno w przypadku dźwięków < 20 Hz, jak i dźwięków > 20 000 Hz problemem były, ograniczone wówczas, technicznie możliwości wytworzenia dźwięków o pożądanych parametrach. Dźwięki o częstotliwości poniżej 20 Hz nazywa się infradźwiękami (w niektórych pracach za górną granicę infradźwięków przyjęto częstotliwość 16 Hz), a dźwięki o częstotliwościach powyżej 20 000 Hz nazwano ultradźwiękami (w niektórych pracach za dolną granicę ultradźwięków przyjęto częstotliwość 16 000 Hz). Istnieje wiele źródeł emitujących dźwięki o częstotliwościach poza zakresem 20 - 20 000 Hz zarówno naturalnych, jak i antropogenicznych.



Wartości graniczne ekspozycji na infradźwięki - przegląd piśmiennictwa
"Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy" 60/2009 str. 5-15

Danuta Augustyńska


W publikacji przedstawiono analizę piśmiennictwa dotyczącego proponowanych wartości granicznych ekspozycji na infradźwięki, głównie w środowisku pracy, poprzedzoną krótkimi in-formacjami nt. źródeł infradźwięków, ich propagacji, percepcji i skutków fizjologicznych. Analiza wykazała, że brak jest przepisów prawnych europejskich i międzynarodowych w tym zakresie. Wielu autorów proponuje w formie zaleceń różne wartości poziomów uznawanych za uciążliwe lub niebezpieczne. Wartości te różnią się z powodu przyjęcia różnych charakterystyk korekcyjnych, różnych zakresów częstotliwości i różnych czasów ekspozycji. Wynika to z faktu, że obecny stan wiedzy w zakresie szkodliwego oddziaływania infradźwięków na człowieka nie pozwala na ustalenie jednoznacznych granicznych wartości ekspozycji.



Hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy wymagających koncentracji uwagi - propozycja kryterium uciążliwości
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 7-8/2008 str. 28-32

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Dr Inż. Danuta Augustyńska, Dr Anna Łuczak Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących analizy uciążliwości hałasu infradźwiękowego występującego na stanowiskach pracy biurowej. Badania obejmowały~ pomiary parametrów akustycznych charakteryzujących ten rodzaj hałasu i badania ankietowe w środowisku pracy oraz eksperyment w warunkach laboratoryjnych na modelowym stanowisku pracy. Zaproponowano wartość dopuszczalną hałasu infradźwiękowego dla stanowisk pracy koncepcyjnej wymagającej koncentracji uwagi, równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G w czasie pobytu pracownika na stanowisku pracy LGeq,Te nie powinien przekraczać 86 dB. Dodatkowo równoważny poziom dźwięku A w czasie pobytu pracownika na stanowisku pracy LAeq,Te nie powinien przekraczać 35-45 dB."


Hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy kierowców w warunkach eksperymentalnych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 7-8/2007 str. 12-15

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Doc. Dr Inż. Danuta Augustyńska Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Mgr Inż. Andrzej Wierzejski Instytut Transportu Samochodowego

"W artykule przedstawiono wyniki badań hałasu infradźwiękowego występującego na stanowiskach pracy kierowców środków transportu drogowego przeprowadzonych w pojazdach fabrycznie nowych, w warunkach eksperymentalnych. Jak wynika z pomiarów równoważny poziom dźwięku G, LGeq,Te zarejestrowany w czasie Te = 30-60s na stanowiskach pracy kierowców autobusów i samochodów ciężarowych waha się odpowiednio w granicach od 92 do 114 dB w zależności od kategorii pojazdu i prędkości jazdy. Wartości równoważnego poziomu dźwięku A, LAeq,Te, występujące na tych samych stanowiskach pracy kierowców wahają się w granicach od 62 dB do 76 dB. Dla prędkości jazdy 50 km/h najwyższe wartości równoważnego poziomu dźwięku G rzędu: 107 - 111 dB zarejestrowano na stanowiskach pracy kierowców autobusów miejskich. W artykule przedstawiono również widma hałasu infradźwiękowego na stanowisku pracy autobusu miejskiego zarejestrowane przy różnych prędkościach jazdy. Stwierdzono występowanie istotnych składowych widma hałasu o poziomach ciśnienia akustycznego rzędu 100 dB w zakresie częstotliwości infradźwiękowych 16-20 Hz."


Hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy kierowców
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 10/2006 str. 6-8

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Doc. Dr Inż. Danuta Augustyńska Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Mgr Inż. Andrzej Wierzejski Instytut Transportu Samochodowego

Hałas infradźwiękowy stanowi istotną uciążliwość w środowisku pracy kierowców. W artykule przedstawiono schemat ideowy badań oraz wstępne wyniki badań hałasu infradźwiękowego występującego na stanowiskach pracy kierowców środków transportu drogowego.


Uciążliwość hałasu niskoczęstotliwościowego podczas wykonywania prac wymagających koncentracji uwagi - badania w warunkach laboratoryjnych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 6/2006 str. 11-15

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Dr Anna Łuczak, Mgr Inż. Andrzej Sobolewski Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"Hałas niskoczęstotliwościowy (w tym infradźwiękowy) jest jednym ze szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy i życia człowieka. Dominującym efektem wpływu infradźwięków i dźwięków o niskiej częstotliwości na organizm podczas ekspozycji zawodowej jest ich działanie uciążliwe, występujące już przy niewielkich przekroczeniach progu słyszenia. Obowiązujące w środowisku pracy w Polsce (przede wszystkim dla warunków przemysłowych) wartości dopuszczalne hałasu infradźwiękowego ustalone są ze względu na szkodliwość tego hałasu dla zdrowia (głównie oddziaływanie infradźwięków na słuch i cały organizm). Brak jest kryterium dotyczącego uciążliwości hałasu infradźwiękowego i niskoczęstotliwościowego w środowisku pracy. Szczególnie mocno dostrzegane jest to na stanowiskach pracy, na których wykonywane są prace koncepcyjne. W artykule przedstawiono wyniki badań uciążliwości hałasu niskoczęstotliwościowego i infradźwiękowego, głównie na stanowiskach pracy, na których wykonywane są prace koncepcyjne, bądź wymagającej silnej koncentracji uwagi. Badania prowadzono w warunkach laboratoryjnych na modelowym stanowisku pracy."


Badania uciążliwości hałasu niskoczęstotliwościowego w pomieszczeniach do prac biurowych i koncepcyjnych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2006 str. 16-19

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Dr Inż. Witold Mikulski Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Dr Inż. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska Instytut Medycyny Pracy Im. Prof. J. Nofera W Łodzi

W artykule przedstawiono wyniki badań analizy uciążliwości hałasu niskoczęstotliwościowego występującego na stanowiskach pracy zlokalizowanych w pomieszczeniach biurowych. W ramach badań przeprowadzono pomiary wielkości akustycznych charakteryzujących ten rodzaj hałasu oraz ankietę wśród osób zatrudnionych na tych stanowiskach.



Badania wpływu nadmiernej ekspozycji na hałas niskoczęstotliwościowy - choroba wibroakustyczna
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2005 str. 4-7

Prof. Zw. Dr Hab. Inż. Zbigniew Engel, Dr Inż. Anna Kaczmarska, Doc. Dr Inż. Danuta Augustyńska Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule omówiono takie pojęcia, jak wibroakustyczna terapia i choroba wibroakustyczna, która może być następstwem długotrwałej, znaczącej ekspozycji na hałas niskoczęstotliwościowy i infradźwięki. Przedstawiono kierunki aktualnych badań prowadzonych w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy - Państwowym Instytucie Badawczym w zakresie uciążliwości dźwięków o niskich częstotliwościach.


Aktywna redukcja hałasu niskoczęstotliwościowego w dźwiękoizolacyjnych kabinach przemysłowych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2005 str. 4-7

Dr Inż. Leszek Morzyński Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule opisano system aktywnej redukcji hałasu w dźwiękoizolacyjnych kabinach przemysłowych. Przedstawione zostały trzy rozwiązania techniczne tego systemu. Pierwszym rozwiązaniem jest układ do tworzenia stref ciszy bazujący na dwóch głośnikach umieszczonych w narożnikach kabiny. Drugim rozwiązaniem jest aktywny ochronnik słuchu zbudowany na bazie lekkich słuchawek. Trzecim z przedstawionych rozwiązań jest aktywny zagłówek (dwa niewielkie głośniki umieszczone w górnej części oparcia fotela pracownika). W artykule przedstawiono i omówiono wyniki pomiarów skuteczności aktywnej redukcji hałasu z zastosowaniem każdego z tych trzech rozwiązań


Izolacyjność akustyczna w zakresie niskich częstotliwości przemysłowych zabezpieczeń przeciwhałasowych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 12/2003 str. 10-13

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Prof. Dr Hab. Inż. Zbigniew Engel Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Standardowe zabezpieczenia - ekrany dźwiękoizolacyjne, obudowy czy ochronniki słuchu nie są na ogół skuteczne w zakresie niskich częstotliwości. Dominującym skutkiem wpływu hałasu niskoczęstotliwościowego na organizm podczas ekspozycji zawodowej jest jego działanie uciążliwe. W artykule przedstawiono wyniki badań właściwości dźwiękoizolacyjnych elementów ścian warstwowych, stosowanych powszechnie zabezpieczeń akustycznych.


Katalog przemysłowych zabezpieczeń przed hałasem infradźwiękowym i niskoczęstotliwościowym
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 6/2002 str. 24-25

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Doc. Dr Inż. Danuta Augustyńska, Centralny Instytut Ochrony Pracy Prof. Dr Hab. Inż. Zbigniew Engel

Artykuł przedstawia katalog wybranych przemysłowych zabezpieczeń przed hałasem infradźwiękowym i niskoczęstotliwościowym. Przedstawiono parametry akustyczne materiałów, wyrobów i elementów stosowanych do ochrony przed hałasem niskoczęstotliwościowym.


Ustroje rezonatorowe obniżające hałas niskoczęstotliwościowy w kabinach przemysłowych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2000 str. 14-16

Dr Inż. Anna Kaczmarska, Doc. Dr Inż. Danuta Augustyńska Centralny Instytut Ochrony Pracy Prof. Dr Hab. Inż. Zbigniew Engel Akademia Górniczo-Hutnicza

Ochrona przed dźwiękami o niskich częstotliwościach jest skomplikowana ze względu na znaczne długości fal (np. fala o częstotliwości 20 Hz ma długość 17 m), dla których tradycyjne ściany, przegrody, ekrany i pochłaniacze akustyczne są mało skuteczne. W niektórych przypadkach dźwięki niskoczęstotliwościowe są wzmacniane na skutek rezonansu pomieszczeń, elementów konstrukcyjnych budynków lub całych obiektów. Poziomy ciśnień akustycznych mogą wówczas przekraczać poziomy mierzone w pobliżu ich źródeł. Tak często dzieje się we wnętrzu przemysłowych kabin dźwiękoizolacyjnych. Na ogół w celu ograniczenia hałasu niskoczęstotliwościowego i infradźwiękowego wymagane jest każdorazowo indywidualne projektowanie zabezpieczeń po uprzedniej szczegółowej analizie widma hałasu. (...)