W artykule przedstawiono metodę ograniczenia narażenia na hałas na stanowiskach obsługi przenośników taśmowych poprzez usytuowanie stanowisk pracy w zaprojektowanych wnękach technologicznych. Rozwiązanie polega na zaprojektowaniu optymalnego usytuowania wnęki technologicznej, umożliwiającego realizację zadań produkcyjnych, przy uwzględnieniu zasad bezpieczeństwa pracy. Wymaganym warunkiem było jednoczesne uzyskanie wartości równoważnego poziomu dźwięku A L_Aeq poniżej wartości ustalonych normatywów higienicznych. Wyniki pomiarów, naniesione na schemat sytuacyjny wyrobisk górniczych, decydowały o lokalizacji projektowanego rozwiązania. Stanowiska pracy zostały wykonane w zaprojektowanych miejscach wyrobisk górniczych na zasadzie jednostronnego wlotu ze stropem oraz ścianką czołową i ściankami bocznymi. Dodatkowo dla poprawy klimatu akustycznego wnęki technologiczne zostały poddane adaptacji akustycznej poprzez zastosowanie materiału dźwiękochłonnego. Rozwiązanie zostało wdrożone w Węglokoks Kraj Sp. z o.o. KWK „Bobrek - Piekary”.

Uzyskane wyniki badań przed i po wprowadzeniu zaproponowanego rozwiązania potwierdzają skuteczność takiego podejścia. Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego czasu pracy (L_EX, _8h) został obniżony z 86,3 do 81,3 dB

Wizualizacja parametrów pola akustycznego to stosunkowo nowa metoda badawcza, która umożliwia zobrazowanie parametrów charakteryzujących pole akustyczne w konkretnych punktach przestrzeni w pobliżu maszyny. Obrazy uzyskane w ten sposób mogą mieć duże zastosowanie w analizie prototypowych urządzeń, budownictwie, a także w analizie pola akustycznego wokół maszyn przemysłowych. W artykule opisano sposób działania przykładowego, mobilnego stanowiska, wizualizującego pole akustyczne wokół maszyn. Omówiono również wyniki przeprowadzonych badań emisji hałasu na przykładzie zestawu głośnikowego i pompy próżniowej.

Stosowanie ochronników słuchu jest częstym sposobem ochrony narządu słuchu przed wpływem hałasu występującym w środowisku pracy. Należy mieć jednak na uwadze, że używanie ochronników słuchu oprócz ograniczania wpływu hałasu pogarsza także percepcję dźwięków, które są istotne dla bezpieczeństwa pracownika. W takich przypadkach bezpieczeństwo pracownika można poprawić/zwiększyć poprzez zastosowanie systemu wykrywającego bliską obecność przemieszczającego się pojazdu. System taki powinien mieć możliwość przekazywania pracownikowi stosującemu ochronniki słuchu informacji o wykrytym niebezpieczeństwie. W artykule omówiono możliwe sposoby przekazywania informacji o zagrożeniu użytkownikom ochronników słuchu. Rozpatrzono wady i zalety wykorzystania w tym celu sygnału akustycznego, świetlnego oraz drganiowego. Przedstawiono również własne badania sprawdzające możliwość percepcji sygnału drganiowego wytwarzanego przez dwa rodzaje urządzeń nasobnych.

Symulatory ucha są używane do wzorcowania i regulacji urządzeń audiometrycznych. Ich parametry akustyczne mogą z czasem ulec zmianie, wpływając na wyniki badań i ocenę słuchu, dlatego symulatory ucha powinny być okresowo wzorcowane. Podczas wzorcowania wyznaczane są dwa parametry akustyczne: poziom skuteczności ciśnieniowej oraz poziom akustycznej impedancji przeniesienia układu symulatora ucha. Wymagania dla tego drugiego parametru zostały określone w PN-EN 60318-1:2010. W artykule sprawdzono, jak zmiana poziomu akustycznej impedancji przeniesienia symulatora ucha wpływa na zmiany poziomu ciśnienia akustycznego wytwarzanego w symulatorze ucha przez słuchawkę audiometryczną. Zaprezentowano także wyniki pomiarów parametrów akustycznych symulatorów ucha używanych w Polsce. Przedstawiono wyniki pomiarów poziomu skuteczności i poziomu akustycznej impedancji przeniesienia, a także ocenę badanych symulatorów ucha w zakresie ich przydatności do kalibracji sprzętu audiometrycznego.

W artykule zamieszczono ocenę trzech czynników fizycznych środowiska pracy, tj. hałasu, oświetlenia i mikroklimatu w wybranych pomieszczeniach szpitala. Pomieszczenia do badań zostały wytypowane we współpracy z pracownikami służby bhp. Pomiary wielkości charakteryzujących hałas, oświetlenie i mikroklimat przeprowadzono w sali operacyjnej oraz pomieszczeniach sterylizacji i patomorfologii. W tym celu zastosowano metody pomiarowe określone w normach.

Na podstawie wyników badań pilotażowych stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu w zakresie uciążliwości oraz konieczność poprawy natężenia oświetlenia w sali operacyjnej, pomieszczeniu sterylizacji oraz pracowni histologicznej. W odniesieniu do mikroklimatu w sali operacyjnej oraz pomieszczeniach sterylizacji spełnione są wymagania komfortu termicznego przy założeniu małej aktywności fizycznej pracowników, natomiast w pomieszczeniu patomorfologii istnieje konieczność zmian w zakresie tego czynnika.

W warunkach środowiska pracy sygnały akustyczne mogą być źródłem informacji wpływającej na bezpieczeństwo pracowników. Możliwości percepcji dźwięków, słyszenia kierunkowego czy też orientacji przestrzennej osób w środowisku pracy zależą od szeregu czynników, takich jak właściwości akustyczne pomieszczeń pracy, hałas i jego parametry, ubytki słuchu, stosowanie ochron słuchu czy protez słuchu. Badanie wpływu tych czynników na wymienione możliwości (percepcja, słyszenie kierunkowe, orientacja) wymaga zastosowania dźwięku przestrzennego i ma istotne znaczenie dla tworzenia bezpiecznych warunków pracy.

W artykule przedstawiono podstawowe informacje na temat techniki ambisonicznej jako jednej z technik przetwarzania dźwięku przestrzennego. Scharakteryzowano wykonane w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym stanowisko laboratoryjne umożliwiające prowadzenie (z wykorzystaniem techniki ambisonicznej) badań percepcji dźwięków, słyszenia kierunkowego i orientacji przestrzennej osób.

Akustyczny sygnał uprzywilejowania emitowany przez poruszający się pojazd uprzywilejowania ma za zadanie informować pozostałych uczestników ruchu drogowego o zbliżaniu się pojazdu uprzywilejowanego i konieczności ustąpienie mu pierwszeństwa przejazdu. Głównym sposobem zapewnienia słyszalności i rozpoznawalności sygnału uprzywilejowania przez uczestników ruchu drogowego przy nieznanych i zmiennych: hałasie ruchu ulicznego, izolacyjności akustycznej pojazdów oraz hałasie we wnętrzu pojazdu, jest emisja sygnału uprzywilejowania o jak najwyższym poziomie ciśnienia akustycznego. Poziom dźwięku A sygnału uprzywilejowania docierającego do wnętrza pojazdu uprzywilejowanego może przekraczać 90 dB, co oddziałuje niekorzystnie na narząd słuchu i sprawności psychofizyczne członków załogi, jak również znacząco utrudnia porozumiewanie się we wnętrzu pojazdu. W artykule przedstawiono koncepcję budowy i wyniki badań symulacyjnych systemu aktywnej redukcji sygnału uprzywilejowania do zastosowania w hełmach strażackich, który pozwoli ograniczyć narażenie załogi na ten sygnał oraz poprawić jakość komunikacji słownej w pojeździe uprzywilejowanym. System ten jest zintegrowany z układem generacji sygnału uprzywilejowania. W algorytmie sterowania systemu zastosowano filtry notch i algorytm adaptacji NLMS. Konstrukcję układu sterującego oparto na mikrokontrolerze z rodziny STM32F4.

Jedną z funkcji przegród szklanych, powszechnie stosowanych m.in. w budownictwie, jest ograniczanie hałasu. Przegrody takie charakteryzują się jednak małą izolacyjnością akustyczną dla dźwięków o niskich częstotliwościach. W artykule przedstawiono koncepcję wielokanałowego systemu aktywnej redukcji hałasu, umożliwiającego redukcję hałasu niskoczęstotliwościowego przenikającego przez przegrodę szklaną. System bazuje na sieci neuronowej, której uczenie się realizuje zmodyfikowana wersja algorytmu wstecznej propagacji błędu wykorzystująca algorytm rotacyjny. Omówiono budowę i zasadę działania systemu, a także przedstawiono wyniki jego badań symulacyjnych.

Obudowy dźwiękoizolacyjne są jednym z podstawowych środków technicznych, stosowanych powszechnie do ograniczania hałasu. Izolacyjność przegród pasywnych maleje jednak ze spadkiem częstotliwości dźwięku. Izolacyjność w zakresie niskich częstotliwości może być zwiększona poprzez zastosowanie aktywnych metod redukcji hałasu. W artykule przedstawiono budowę i zasadę działania dwupłytowej struktury aktywnej do ograniczania transmisji hałasu przez przegrody. Do sterowania przegrodą wykorzystano algorytm z ekstrapolacją sygnału błędu w oparciu o sygnały z przetworników drganiowych. Przedstawiono wyniki badań struktury na stanowisku laboratoryjnym.

W celu zbadania warunków akustycznych panujących na oddziałach szpitalnych Laboratorium Hałasu i Wibracji Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie, Oddział Laboratoryjny w Tarnobrzegu wykonało pomiary poziomu dźwięku w wybranych szpitalach powiatowych na terenie województwa podkarpackiego.  Przebadano 26 sal chorych, w czterech szpitalach w porze dziennej i porze nocnej. Stwierdzono, że można zidentyfikować trzy zasadnicze grupy źródeł hałasu. Do pierwszej należy zaliczyć przede wszystkim czynności i komunikację słowną samego personelu medycznego. Druga grupa źródeł związana jest z wyposażeniem technicznym budynków szpitali (windy, klimatyzacja, drzwi do pomieszczeń), a trzecią grupę stanowi infrastruktura otoczenia (parkingi, drogi).

W artykule przedstawiono wyniki badań warunków pracy w centrach sterowania ruchem kolejowym na przykładzie 10 wybranych pomieszczeń. Badaniami objęto ergonomię środowiska pracy oraz czynniki, które mogą wpłynąć na ryzyko popełnienia przez pracownika błędu: hałas, drgania mechaniczne i oświetlenie. Warunki pracy poddano ocenie w oparciu o aktualne przepisy i normy dotyczące środowiska pracy. Wykazała ona, że zarówno hałas na stanowiskach pracy, jak i akustyka pomieszczeń, poza pojedynczymi przypadkami, spełniają wymagania określone w odpowiednich normach. W przypadku wpływu drgań mechanicznych na ludzi znajdujących się w budynkach centrów, wykazała przekroczenia wartości dopuszczalnych we wszystkich badanych nastawniach. Ocena oświetlenia elektrycznego ujawniła, że najczęstszym problemem było występowanie odbić dekontrastujących na pulpitach nastawczych. W zakresie oceny ergonomicznej na stanowiskach z wieloma monitorami stwierdzono zbyt wysokie ustawienie monitorów komputerowych. Stwierdzono również brak komfortu pozycji pracy wynikający z braku miejsca na nogi ze względu na konstrukcje biurek ograniczające miejsce na nogi (m.in. zbyt grube blaty stołów) oraz brak regulacji podłokietników krzeseł, które ograniczają możliwość przysunięcia krzesła do stołu.

W artykule zaprezentowano wyniki pomiarów parametrów hałasu oraz oceny narażenia na hałas pracowników wiertni gazu z łupków. Przedstawiono również praktyczny przykład doboru ochronników słuchu, na stanowiskach pracy, na których stwierdzono przekroczenia poziomów hałasu w zakresie słyszalnym.

Badania dowodzą, że na stanowiskach pracy elektryka, mechanika oraz pomocnika wieżowego wiertacza, w celu zmniejszenia narażenia na hałas, jak i zwiększenia komfortu pracy, istnieje konieczność stosowania dwóch rodzajów ochronników słuchu.

W artykule omówiono sposoby zastosowania ekranów akustycznych w pomieszczeniach.  Stosuje się je jako: częściową obudowę lub osłonę źródła hałasu, przeszkodę dla hałasu dochodzącego bezpośrednio od źródła hałasu do stanowiska pracy, do podziału pomieszczenia na dwie części odseparowane akustycznie oraz jako element zwiększający chłonność akustyczną pomieszczenia. Podano parametry akustyczne określające skuteczność ekranów akustycznych. Określono związek klasy pochłaniania dźwięku materiałów ze współczynnikiem pochłaniania dźwięku α. Na podstawie konkretnego przykładu obliczono, o ile zmniejszy się poziom dźwięku A po zastosowaniu ekranów akustycznych. Określono także ogólne zalecenia akustyczne dotyczące stosowania ekranów w pomieszczeniach.

Praca w pomieszczeniach biurowych wymaga zapewnienia jak najmniejszego hałasu. Temu celowi służy czas pogłosu pomieszczenia równy 0,4-0,6 s. Aby uzyskać taki standard warunków akustycznych, pomieszczenia muszą mieć dużą chłonność akustyczną. Minimalna chłonność akustyczna pomieszczeń biurowych open space przypadająca na metr kwadratowy podłogi wynosi 1,1 m². W artykule podano metodę obliczania chłonności akustycznej pomieszczeń wg polskiej normy PN-B-02151-4:2015. Podano przykład zastosowania w pomieszczeniu dwóch dźwiękochłonnych sufitów podwieszanych o różnych współczynnikach pochłaniania dźwięku α. Wyniki obliczeń chłonności akustycznej wykazały, że dopiero sufit dźwiękochłonny o współczynniku pochłaniania dźwięku 0,9 będzie wystarczający do uzyskania odpowiedniej chłonności akustycznej. Podana metoda powinna być wykorzystywana zawsze przy projektowaniu i modernizacji pomieszczeń biurowych.

W 2014 r. w Polsce w warunkach zagrożenia hałasem pracowało 184,3 tys. osób, co stanowiło 54,3% ogólnej liczby pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi środowiska pracy. Największą liczbę osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia hałasem w sektorach polskiej gospodarki odnotowano w górnictwie węgla kamiennego oraz przetwórstwie przemysłowym. Współczynnik zachorowalności na choroby zawodowe w górnictwie był kilkanaście razy większy od pozostałych sekcji polskiej gospodarki i wyniósł 296 na 100 tys. pracujących.

W artykule poddano analizie rozmiar zagrożenia hałasem w polskim górnictwie oraz w KWK „Bobrek - Piekary” w aspekcie zawodowego uszkodzenia słuchu i liczby pracowników zatrudnionych w strefach szczególnego narażenia. Autorzy artykułu zaproponowali alternatywną metodę ograniczenia narażenia na hałas na stanowiskach obsługi przenośników układu transportu urobku, poprzez wykonanie wnęk technologicznych
i ich adaptację akustyczną. Wyniki badań przed i po wprowadzeniu zaproponowanych działań naprawczych potwierdzają skuteczność takiego podejścia.

W artykule porównano zagrożenie hałasem na terenie dwóch wiertni poszukiwawczych gazu z łupków. Uwzględniono stanowiska pracy kierowników wiertni, pracowników działu bhp i geologów. W związku z charakterem tych prac ocenę hałasu przeprowadzono ze względu na ochronę słuchu oraz  możliwość realizacji podstawowych zadań. Przedstawiono wyniki pomiarów i oceny hałasu, z których wynika, że hałas przekracza na jednej wiertni na stanowisku pracownika bhp poziomy dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu. Na żadnym stanowisku nie ma przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu ze względu na możliwość realizacji podstawowych zadań. Hałas na terenie wiertni II był średnio o 6-9 dB większy, niż na wiertni I. Na obu wiertniach występowały strefy, w których hałas przekraczał 85 dB.

Z badań wynika, że na wiertniach gazu z łupków nawet pracownicy wykonujący zadania koncepcyjne, jeśli  część czasu pracy pracują w strefach, w których hałas przekracza 85 dB, mogą być narażeni na utratę słuchu.

Badania były prowadzone w warunkach laboratoryjnych oraz w dwóch zakładach przemysłowych. Indywidualne tłumienie PAR (Personal Attenuation Rating) wkładek przeciwhałasowych było mierzone z wykorzystaniem system pomiarowego VeriPRO, który został opracowany w laboratorium Howard Leight Honeywell Hearing Laboratory. Badano indywidualne tłumienie PAR siedmiu modeli wkładek jednorazowego użytku oraz dwóch modeli wkładek wielokrotnego użytku. Celem badań laboratoryjnych było zmierzenie średnich wartości PAR wkładek nowych, w idealnym stanie technicznym, umieszczanych prawidłowo w przewodach słuchowych osób biorących udział w badaniu. Badania laboratoryjne były prowadzone z udziałem 16 wytrenowanych słuchaczy, którzy byli instruowani jak należy prawidłowo umieszczać wkładki w przewodach słuchowych. Badania w warunkach rzeczywistych były prowadzone z udziałem 152 pracowników, stosujących codziennie wkładki przeciwhałasowe. Pracownicy biorący udział w badaniach nie byli instruowani i umieszczali wkładki w przewodach słuchowych w sposób jaki to robią zazwyczaj. Uzyskane wyniki badań upoważniają do następujących wniosków. Podstawowym czynnikiem powodującym małą skuteczność działania wkładek w warunkach rzeczywistych jest ich złe przyleganie do przewodów słuchowych, spowodowane nieprawidłowym umieszczeniem wkładki w przewodzie lub wyborem niewłaściwego modelu wkładki. Drugim istotnym czynnikiem, w przypadku wkładek wielokrotnego użytku, jest ich zły stan techniczny. Nie obserwowano jakichkolwiek prawidłowości natury ilościowej, które mogłyby stanowić przesłankę do globalnego podejścia i poszukiwania drogą analizy statystycznej poprawek korygujących wartości tłumienia wkładek przeciwhałasowych, które są mierzone w laboratorium w procesie certyfikacji.

W ostatnich latach w Polsce prowadzi się prace poszukiwawczo-rozpoznawcze związane z pozyskiwaniem gazu z łupków. Artykuł dotyczy identyfikacji źródeł hałasu wiertni, z punktu widzenia ekspozycji na hałas pracowników pracujących na jej terenie. Jednym ze sposobów identyfikacji źródeł hałasu jest zastosowanie wyznaczonych metodą pomiarowo-obliczeniową map hałasu, wykonanych w pasmach częstotliwości.

Z map tych wynika, że silnik spalinowy napędzający prądnice do Top Drive jest na wiertniach największym źródłem hałasu w zakresie częstotliwości powyżej 500 Hz. Drugim co do wielkości emisji hałasu typem źródła są pompy płuczkowe, szczególnie w zakresie częstotliwości od 8 do 63 Hz. Trzecim istotnym źródłem hałasu są sita wibracyjne, szczególnie w zakresie częstotliwości od 8 do 63 Hz oraz w paśmie 4000 Hz. 

Odnawialne źródła energii są coraz powszechniej stosowane we współczesnej technice do zasilania urządzeń elektronicznych. Zastosowanie odnawialnych źródeł energii pozwala na ograniczenie kosztów eksploatacyjnych urządzeń, wpływa pozytywnie na środowisko naturalne, a ponadto zapewnia konstruowanym urządzeniom większą autonomię. W artykule przedstawiono koncepcję systemu umożliwiającego monitoring parametrów wibroakustycznych środowiska pracy, w skład którego wchodzą urządzenia pomiarowe zasilane przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Przedstawiono i omówiono różne rodzaje odnawialnych źródeł energii oraz możliwości ich zastosowania w zaproponowanym systemie pomiarowym.

Coraz powszechniejsze jest lokalizowanie stanowisk pracy biurowej w dużych pomieszczeniach. Charakter pracy osób pracujących w takich pomieszczeniach powoduje konieczność porozumiewania się, a jednocześnie pracownicy nieuczestniczący w rozmowach nie powinni być rozpraszani. Norma PN-EN ISO 3382-3 definiuje szereg parametrów umożliwiających ocenę akustyczną tych pomieszczeń. Parametrami tymi są: rozkład w pomieszczeniu wskaźnika transmisji mowy STI, odległość rozproszenia r_D, odległość prywatności r_P, poziom dźwięku A mowy w odległości 4 m od mówiącego oraz spadek poziomu dźwięku A mowy na podwojenie odległości od mówiącego.

W artykule opisano metody określania tych paramentów na przykładzie wybranego pomieszczenia biurowego open space. Wyniki pomiarów wykazały, że nie można ocenić pozytywnie tego pomieszczenia, mimo że w porównaniu z innymi wnętrzami tego typu było ono w znacznym stopniu przystosowane akustycznie do pracy biurowej. Świadczy to z jednej strony  o konieczności wykonania dużo większej, niż się powszechnie przyjmuje adaptacji akustycznej pomieszczeń tego typu, a z drugiej świadczy o wysokim poziomie wymagań akustycznych stawianych pomieszczeniom  biurowym open space, określonych w wymienionej normie.

W poszukiwaniach złóż gazu jednym z bardziej istotnych z punktu widzenia zagrożenia pracowników hałasem procesów jest wykonywanie pionowych i poziomych odwiertów poszukiwawczo-rozpoznawczych.

W artykule rozpatrzono ekspozycję na hałas trzech pracowników bezpośrednio związanych  z głębieniem otworu wiertniczego. Ocenę hałasu ze względu na ochronę słuchu wykonano na trzech stanowiskach pracy. Pomiary wykazały, że  pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy przy bezpośredniej obsłudze wieży wiertniczej, pomocnicy wiertacza otworowi i wieżowi narażeni są na hałas przekraczający poziomy dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu (NDN hałasu).

Zgodnie z postanowieniami ustawy Prawo o ruchu drogowym pojazdy, aby uzyskać status pojazdu uprzywilejowanego w ruchu drogowym, muszą emitować sygnał uprzywilejowania, tzn. jednocześnie emitować sygnał świetlny i dźwiękowy. Dla uczestników ruchu drogowego dźwiękowy sygnał uprzywilejowania jest istotnym źródłem informacji. Ten sam sygnał dla załogi pojazdu uprzywilejowanego, a w szczególności jego kierowcy, jest jednak źródłem uciążliwego hałasu. Jak wykazały badania prowadzone w CIOP-PIB, dźwięk sygnału uprzywilejowania jest głównym źródłem hałasu w kabinie pojazdu. Włączenie sygnalizacji uprzywilejowania powoduje wzrost równoważnego poziomu dźwięku A o ok. 25 dB w okolicach głowy kierowcy. Jednym ze skuteczniejszych sposobów poprawy komfortu akustycznego kierowców pojazdów uprzywilejowanych jest zmiana lokalizacji dźwiękowego sygnalizatora uprzywilejowania – z belki sygnalizacyjnej umieszczonej na dachu pojazdu do komory silnika lub za pas przedni samochodu. Rozwiązanie to umożliwia obniżenie hałasu wewnątrz pojazdu o ok. 10 dB, a jednocześnie powoduje, że lokalizacja sygnalizatora obniża się o ok. 2 m. Zmiana lokalizacji sygnalizatora ma istotny wpływ na słyszalność sygnału uprzywilejowania w warunkach ruchu drogowego, a zatem na bezpieczeństwo pracy kierującego pojazdem. W artykule przedstawiono wyniki badań obliczeniowych dotyczących wpływu zmiany lokalizacji dźwiękowego sygnalizatora uprzywilejowania na jego słyszalność w ruchu drogowym.

Sygnały akustyczne w środowisku pracy, ze względu na ich funkcje użytkowe, można podzielić na informacyjne i bezpieczeństwa. Sygnały bezpieczeństwa przekazują informacje istotne dla zachowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, m.in. na temat zagrożeń w środowisku pracy (pożar, skażenie), awarii obsługiwanych urządzeń, poruszających się pojazdów itp. Sygnały informacyjne nie mają bezpośredniego wpływu na bezpieczeństwo pracowników, ale poprawiają ich komfort pracy, a niekiedy wręcz umożliwiają jej wykonywanie. Są szczególnie istotne w przypadku pracowników z niepełnosprawnością narządu wzroku. W odniesieniu do osób z niepełnosprawnością słuchu sygnały akustyczne muszą być uzupełnione np. o sygnały świetlne. W artykule przedstawiono problematykę oraz wymagania dotyczące sygnalizacji akustycznej w projektowaniu obiektów i pomieszczeń oraz przystosowaniu stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych. Poruszono także kwestię uzupełnienia sygnalizacji akustycznej o sygnalizację świetlną.

W artykule przedstawione zostały wyniki badań dźwięku dzwonków szkolnych, traktowanych jako źródło hałasu. Badano także, czy dźwięk ten jest słyszalny na przerwach między lekcjami w szkole podstawowej. Badania wykonano w odniesieniu do dwóch wariantów: w pierwszym na korytarzu szkoły działały dwa identyczne dzwonki;  w drugim ­– tylko jeden z nich. Przyjęto dwa kryteria oceny: braku szkodliwości dźwięku dzwonka (tj. braku jego szkodliwego wpływu na ubytki słuchu ludzi) oraz słyszalności dzwonka w czasie przerwy między zajęciami. Oba kryteria dotyczą całego korytarza, gdzie przebywają uczniowie i nauczyciele.

Stwierdzono, że przy działających obu dzwonkach oraz przy działającym jednym dzwonku poziom dźwięku A nie przekraczał poziomów dopuszczalnych hałasu w środowisku pracy ze względu na ochronę słuchu. Kryterium słyszalności było spełnione na całym korytarzu tylko przy włączonych obu dzwonkach, natomiast przy jednym dzwonku nie było ono spełnione w części korytarza. Ponadto, przy jednym włączonym dzwonku występują dużo większe różnice w jego słyszalności na całym korytarzu, niż przy obu włączonych urządzeniach, co należy uznać za efekt niekorzystny.

Na podstawie badań można stwierdzić, że sytuacja, w której działają oba dzwonki na korytarzu jest lepsza niż w przypadku, gdy działa tylko jeden z nich.

Ochronniki słuchu należą do najpowszechniej stosowanych środków ograniczania narażenia na hałas na stanowiskach pracy. Popularne pasywne ochronniki słuchu, jak większość pasywnych rozwiązań, charakteryzują się małym tłumieniem w zakresie niskich częstotliwości akustycznych. Powoduje to, że pracownicy nie zawsze są odpowiednio zabezpieczeni przed hałasami niskoczęstotliwościowymi, a czasami ochronniki w zbyt dużym stopniu tłumią hałas, powodując pogorszenie zrozumiałości mowy oraz uczucie odizolowania.

     Rozwiązaniem tych problemów jest zastosowanie w ochronnikach słuchu układów aktywnej redukcji hałasu (ARH). Wymaga to wykorzystania algorytmów sterowania zapewniających stabilność pracy układu ARH przy jednocześnie wysokiej skuteczności aktywnej redukcji hałasu. Przykładem rozwiązań spełniających te kryteria są układy ARH , których sterowanie bazuje na filtrach NOTCH.

W artykule podano wyniki pomiarów czasu pogłosu i wskaźnika transmisji mowy w  8 typowych salach lekcyjnych szkół, przed i po zainstalowaniu w nich dźwiękochłonnych sufitów podwieszanych. Przed zastosowaniem tych sufitów sale nie spełniały warunków akustycznych tzn. był w nich zbyt długi czas pogłosu, przy jednoczesnej minimalnej zrozumiałości mowy (i to tylko w 2 z 8). Wynika z tego, że przed zastosowaniem dźwiękochłonnych  sufitów warunki akustyczne w salach nie zapewniały dobrych warunków do nauki. Po zastosowaniu dźwiękochłonnych sufitów właściwości akustyczne sal diametralnie się poprawiły, co znalazło odzwierciedlenie w  zmierzonych wartościach czasów pogłosu oraz wskaźnikach transmisji mowy STI, które już spełniały zadane kryteria. Ponadto właściwości akustyczne sal tak bardzo się poprawiły, że można w 4 salach zrozumiałość mowy uznać za doskonałą, a w pozostałych 4 za dobrą, bliską doskonałej.

Właściwości akustyczne pomieszczeń do komunikacji werbalnej charakteryzuje się parametrami czasu pogłosu i wskaźnika transmisji mowy. Z punktu widzenia nauczyciela istotne jest także, jakie musi być jego natężenie głosu, aby zapewnić akceptowalny poziom komunikacji. W pomieszczeniach o krótszym czasie pogłosu zmniejsza się hałas tła akustycznego, co pozwala nauczycielowi zmniejszyć natężenie głosu, bez pogorszenia jakości komunikacji werbalnej. Wynika to z faktu, że mówiący podświadomie i bezwiednie, reguluje natężenie głosu w taki sposób, aby było ono wyższe o kilkanaście decybeli od poziomu dźwięku A tła akustycznego (tzw. efekt Lombarda).
W artykule przedstawiono wyniki badań, które umożliwiają określenie gęstości rozkładów poziomu dźwięku A podczas lekcji, z których wyznaczono poziom mowy głosu nauczycieli oraz poziom tła akustycznego.

W artykule podano powszechnie stosowane kryteria oceny pomieszczeń pod względem zrozumiałości mowy. Do oceny zrozumiałości mowy wybrano najpowszechniej stosowany parametr wskaźnik transmisji mowy STI. Przyjęto, że jego wartość w rozpatrywanym pomieszczeniu powinna być większa od 0.70. Ta ostatnia zapewnia tzw. zrozumiałość dobrą w rozpatrywanych pomieszczeniach edukacyjnych. Dalej podano propozycję postępowania zmierzającego do uzyskania zrozumiałości dobrej. Propozycja ta określa wykonanie adaptacji akustycznej pomieszczenia, obejmującego wykonanie dźwiękochłonnego sufitu podwieszanego oraz zastosowanie na ścianach pomieszczenia materiałów dźwiękochłonnych. W artykule w celu weryfikacji skuteczności tych propozycji, podano przykłady zastosowania tych wytycznych w praktyce tj. w trzech pomieszczeniach edukacyjnych.

W artykule przedstawiono ocenę narażenia na hałas na wybranych stanowiskach pracy konsultantów telefonicznych, korzystających ze słuchawek nagłownych na jednym uchu. Do badań zastosowano metodę pomiarów stanowiskowych wg PN-EN ISO 9612 oraz technikę MIRE wg. PN-EN ISO 11904-1. Ocenę przeprowadzono wg wytycznych zawartych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002r (ze względu na możliwość uszkodzenia narządu słuchu) oraz zgodnie z wymaganiami zawartymi w PN-N-01307 (ze względu na możliwość realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań w procesie pracy) .

Hałas impulsowy jest zagrożeniem dla słuchu występującym na wielu stanowiskach pracy, najczęściej związanych z obróbką metali oraz w obecności wystrzałów bądź eksplozji. Należy mieć na uwadze, że w przypadku silnych impulsów istnieje możliwość spowodowania trwałego ubytku słuchu nawet po jednej ekspozycji. W artykule przedstawiono właściwości hałasu impulsowego wytwarzanego przez 37 źródeł hałasu typowych dla przemysłu i zastosowań militarnych. Obliczono też liczbę minut lub dopuszczalną liczbę strzałów/eksplozji, na jakie mógłby być eksponowany pracownik na określonym stanowisku pracy.

Ocenę narażenia na hałas nauczycieli w szkołach podstawowych przeprowadzono na podstawie badań ankietowych, pomiarów hałasu na stanowiskach pracy nauczycieli oraz analizy danych statystycznych o zagrożeniach i chorobach zawodowych w sektorze edukacji. Badania wykazały, że hałas stanowi główny czynnik uciążliwy w środowisku szkolnym. Hałas w szkołach może być również czynnikiem szkodliwym. Wysokie poziomy hałasu rzędu 80-85 dB mierzone w korytarzach podczas przerw i w salach gimnastycznych mogą powodować ryzyko uszkodzenia słuchu uczniów i nauczycieli.

Sygnalizator dźwiękowy montowany na przejściach dla pieszych ma ułatwiać osobom z upośledzonym narządem wzroku bezpieczne korzystanie z przejść. Emitowany sygnał dźwiękowy musi być słyszalny. Gdy zmniejsza się poziom hałasu komunikacyjnego, sygnalizator może stać się dla okolicznych mieszkańców źródłem dokuczliwego hałasu.
W CIOP-PIB opracowano jego nowy model, zaprezentowany w niniejszym artykule wraz z opisem uwzględniającym efekt maskowania sygnału przez hałas tła oraz badania laboratoryjne i terenowe związane z jego działaniem.

W artykule przedstawiono problematykę rozwoju zrównoważonego w odniesieniu do analizy wibroakustycznej środowiska pracy. Podano zasady tworzenia wskaźników rozwoju zrównoważonego oraz wskaźników wibroakustycznych środowiska pracy: globalnego WG i cząstkowych Wi. Zasady te zilustrowano przykładową analizą klimatu akustycznego przeprowadzoną dla hali przemysłowej.

W artykule przedstawiono możliwości zastosowania algorytmów genetycznych do wspomagania działań związanych z ograniczaniem zawodowej ekspozycji na hałas. Omówiono zasadę działania algorytmów genetycznych oraz podstawowe pojęcia z nimi związane. Zaprezentowano algorytm genetyczny do optymalizacji położenia źródeł hałasu i stanowisk pracy w środowisku pracy pod kątem minimalizacji zagrożenia hałasem pracowników. Przedstawiono przykład programu komputerowego bazującego na zaprezentowanym algorytmie genetycznym oraz uzyskane za jego pomocą wyniki.

W artykule przedstawiono pomiary i ocenę hałasu ultradźwiękowego przeprowadzone na stanowiskach obsługi: pras wulkanizacyjnych, zrywarki uszczelek, obcinarki uszczelek, suszenia masek sitodruku, czyszczenia płytek drukowanych oraz kuwet. Ponadto podano zalecenia ograniczenia hałasu w pobliżu źródeł aerodynamicznych, jakie mogą stanowić stanowiska pracy maszyn i urządzeń ze sprężonym powietrzem. Wyniki badań dotyczące narażenia na hałas ultradźwiękowy pracowników obsługujących wymienione stanowiska wykazały, że największe przekroczenia wartości NDN hałasu ultradźwiękowego występują w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych 10 kHz, 12,5 kHz i 16 kHz.

W ostatnich latach wzrasta liczba nowych stanowisk pracy, m.in. obsługi infolinii – miejsc pracy, na których występują poważne, szkodliwe i uciążliwe czynniki środowiska pracy, m.in. hałas. W artykule przedstawiono wyniki pomiarów i oceny hałasu na stanowiskach pracy pracowników infolinii oraz podano zalecenia do jego ograniczenia. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdza się, że hałas na stanowiskach obsługi infolinii (podczas stosowania przez operatorów telefonicznych słuchawek nagłownych) może stanowić czynnik szkodliwy (powodujących ryzyko uszkodzenia słuchu) i czynnik uciążliwy utrudniający wykonywanie pracy i powodujący pozasłuchowe niekorzystne zmiany zdrowotne.

W artykule przedstawiono wyniki badań analizy uciążliwości hałasu niskoczęstotliwościowego występującego na stanowiskach pracy zlokalizowanych w pomieszczeniach biurowych. W ramach badań przeprowadzono pomiary wielkości akustycznych charakteryzujących ten rodzaj hałasu oraz ankietę wśród osób zatrudnionych na tych stanowiskach.