Poważne awarie przemysłowe
Poważne awarie przemysłowe
POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE

 

Metody zabezpieczania przed wybuchem mieszaniny pyłowo-powietrznej w procesie przetwórstwa zbóż
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 7/2022 str. 8-11

dr inż. MACIEJ CELIŃSKI (ORCID: 0000-0003-4517-0903) mgr inż. JAN PRZYBYSZ (ORCID: 0000-0002-3958-1581) dr inż. MONIKA BORUCKA (ORCID: 0000-0003-0261-0147) dr inż. KAMILA MIZERA (ORCID: 0000-0001-7427-7588) dr AGNIESZKA GAJEK (ORCID: 0000-0003-2461-5352) Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy

W zakładach przetwórstwa rolnego istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej. Pył powstający w takich procesach, jak mielenie, przesiewanie czy transport zboża, stanowi potencjalne źródło zapłonu i wybuchu w instalacji przemysłowej. Statystyki pokazują, że roczna światowa produkcja zbóż w 2019 r. przekroczyła 2,7 mld ton. Taka ilość pylistego materiału znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia pożaru lub wybuchu podczas produkcji, transportu i przetwarzania. Z powodu zagrożenia wybuchem zakłady zajmujące się składowaniem i przetwarzaniem zbóż muszą być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia. W artykule przedstawiono parametry wybuchowe pyłów zbóż najczęściej stosowanych w Polsce oraz rodzaje typowych zabezpieczeń w instalacjach przemysłowych.

 

DOI: 10.54215/BP.2022.07.17.Celinski



Właściwości pożarowe i wybuchowe surowców roślinnych stosowanych w produkcji mieszanek paszowych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 3/2019 str. 11-14

dr inż. Maciej Celiński dr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy dr inż. Michał Gloc Politechnika Warszawska – Wydział Inżynierii Materiałowe

Niezwykle duża skala przetwórstwa zboża powoduje, że ryzyko wystąpienia incydentów związanych z zapłonem oraz wybuchem pyłu jest bardzo duże. Tylko w 2018 roku doszło do wielu wybuchów związanych z magazynowaniem i transportem roślinnych materiałów sypkich, z których największy miał miejsce w maju w miejscowości South Sioux City w stanie Nebraska (USA).

Polska jest jednym z największych producentów zbóż w Europie i jednym z większych w skali światowej. Roczna produkcja zboża w Polsce to ok. 35 mln ton, w tym ok. 10 mln ton pszenicy, 5 mln ton pszenżyta, 4 mln ton jęczmienia i 1,5 mln ton owsa. Taka ilość materiału zbożowego powoduje, że istnieje duże prawdopodobieństwo awarii w trakcie procesu magazynowania, transportu i przetwarzania.

Spośród wszystkich wybuchów pyłów blisko 25% stanowią eksplozje pyłów w przemyśle spożywczo-rolniczym i paszowym, przy czym najbardziej narażone na eksplozje są silosy, systemy odpylające i wentylacyjne (w tym suszarnie i magazyny przeznaczone do suszenia zbóż). W październiku 2013 r. doszło w Terminalu Masowym w Gdańsku do wybuchu i pożaru w silosie zbożowym. Akcja ratownicza trwała blisko 4 godziny, spaleniu uległo ok. 10 ton zboża (20% całkowitej ilości składowanego materiału zbożowego). W artykule opisano wyniki badań dotyczących zjawiska palności i wybuchowości pyłów przemysłowych  dotyczących czterech najpopularniejszych w Polsce ziaren zbóż.



System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym – nowe przepisy.
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2015 str. 22-25

dr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Prezydent RP 27 sierpnia 2015 r. podpisał ustawę z dnia 23 lipca 2015 o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, która implementuje zapisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r., zwanej Dyrektywą Seveso III, do prawa polskiego. Ustawa została opublikowana w Dzienniku Urzędowym 21 września 2015 r. z pozycją nr 1434 i weszła w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.



Zarządzanie bezpieczeństwem w zakładach niesevesowskich w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym - niezbędne procedury zarządzania (1)
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 5/2012 str. 16-19

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Dr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W wyniku prac badawczych wykonanych w latach 2008-2010 stwierdzono, że zakłady niesevesowskie stwarzają relatywnie większe zagrożenie wystąpienia poważnej awarii, niż zakłady zwiększonego oraz dużego ryzyka. Jak wykazały liczne kontrole Państwowej Inspekcji Pracy, stan zarządzania bezpieczeństwem w kontekście przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym w zakładach niesevesowskich jest dalece niewystarczający. Uwzględniając powyższe okoliczności, opracowano propozycje elementów i procedur systemów zarządzania bezpieczeństwem w zakładach niesevesowskich dotyczące przeciwdziałania poważnym awariom, które w formie zaleceń przedstawiono w niniejszej publikacji.



Ocena zarządzania bezpieczeństwem w zakładach niesevesowskich w kontekście przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2012 str. 16-19

Dr Agnieszka Gajek Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Mgr Sławomir Sakrajda Mgr Inż. Wiesław Rybacki Okręgowy Inspektorat Pracy W Bydgoszczy

W ramach współpracy między Centralnym Instytutem Ochrony Pracy – Państwowym Instytutem Badawczym oraz Państwową Inspekcją Pracy w latach 2009-2010 przeprowadzonych zostało 237 kontroli zakładów niesevesowskich. Ich wyniki pozwoliły na ocenę stanu zarządzania bezpieczeństwem w tych przedsiębiorstwach w kontekście przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym.
Tylko w 20% skontrolowanych zakładów wdrożono systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy lub stosowano ich zasadnicze elementy, które w zadowalającym stopniu uwzględniały problematykę zapobiegania awariom przemysłowym i ograniczania ich skutków.
Uchybienia w zakresie zapobiegania awariom przemysłowym oraz określenia w planach sposobów ograniczania ich skutków występowały w 82% firm. Dotyczyły one głównie braku kompleksowości planowanych działań i ich aktualności, a także zbyt ogólnego formułowania zasad postępowania w tym zakresie.



Wybrane zagadnienia prawne przewozu towarów niebezpiecznych przez obszary wielkomiejskie
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2011 str. 24-25

Prof. Dr Hab. Roman Broszkiewicz Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Dr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule omówiono postęp w latach 2000-2010 w prawodawstwie polskim w odniesieniu do problematyki wybranych zagadnień transportu towarów niebezpiecznych. Szczególny nacisk położony został na omówienie takich kwestii, jak dobór trasy przewozu i jej nadzór, kontrola transportu drogowego towarów niebezpiecznych czy parkingi dla pojazdów przewożących towary niebezpieczne.



Poważne awarie w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów (2) - ocena skutków
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 4/2011 str. 6-8

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Mgr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Płk Dypl. Leszek Słomka Akademia Obrony Narodowej, Centrum Szkolenia Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia

W artykule przedstawiono przykładowe prognozy skutków awarii w transporcie drogowym, wykonane przy zastosowaniu symulacji komputerowej, które dotyczyły wypadków drogowych z udziałem cystern przewożących chlor i amoniak. W symulacji wyznaczono strefy skutków toksycznych skażeń powstałych w wyniku wycieku tych gazów z cysterny w terenie otwartym, o luźnej oraz o zwartej zabudowie, w warunkach zimowych i letnich. Przedstawiono także prognozy skutków ataków terrorystycznych – detonacji cystern z kwasem azotowym lub z benzyną w terenie o zwartej zabudowie. Omówione, porównane i ocenione zostały skutki awarii transportowych, powodujących uwolnienie z cystern samochodowych benzyny, chloru oraz amoniaku w zależności od warunków terenowych i atmosferycznych.


Poważne awarie w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów (1) - prognozy skutków
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 3/2011 str. 15-18

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Mgr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Płk Dypl. Leszek Słomka Akademia Obrony Narodowej, Centrum Szkolenia Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia

Przedstawiono przykładowe wyniki prognoz możliwych skutków awarii w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów wykonanych przy zastosowaniu symulacji komputerowej, które dotyczyły wypadków drogowych z udziałem cystern przewożących paliwa płynne (benzyna) oraz skroplony LPG (propan-butan). Wyznaczono strefy skutków dla życia i zdrowia ludzi wskutek toksycznych skażeń powstałych w wyniku wycieku etyliny z cysterny w terenie otwartym, na terenach o luźnej oraz zwartej zabudowie, w warunkach zimowych i letnich. Dla przypadku awarii transportowej z udziałem cysterny przewożącej gaz płynny (LPG), wyznaczono strefy skażeń toksycznych powstałe w wyniku wycieku LPG z cysterny oraz powstałe w wyniku wycieku z cysterny i pożaru LPG, a także strefy zagrożeń powstałe po wybuchu LPG uwolnionego z cysterny.



Poważne awarie i zagrożenia terrorystyczne instalacji chemicznych (2) - zintegrowany system zarządzania ryzykiem
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 2/2009 str. 10-13

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Dr Mieczysław J. Borysiewicz Instytut Energii Atomowej Centrum Doskonałości Manhaz

"Efektywne zarządzanie bezpieczeństwem procesowym oraz ochroną przed zagrożeniami terrorystycznymi zakładów chemicznych wymaga integracji działań w obu tych obszarach, integracji określonych procedur i narzędzi stosowanych w analizie zagrożeń procesowych (PHA) oraz w analizie podatności zabezpieczeń (SVA). Występuje w nich wiele elementów wspólnych lub podobnych. Przedstawione zalecenia dotyczą: zapobiegania procesowym oraz umyślnym przyczynom poważnych awarii; zarządzania integralnością procesu i sprzętu z uwzględnieniem ich podatności na zagrożenia terrorystyczne; opracowania zintegrowanych planów operacyjno-ratowniczych, uwzględniających dodatkowe zagrożenia; zapewnienia bezpieczeństwa kontaktów z osobami spoza zakładu oraz zapewnienia bezpieczeństwa podczas przebywania środków transportu substancji niebezpiecznych w zakładzie. "


Awarie i zagrożenia terrorystyczne instalacji chemicznych (1) - metody oceny podatności na zagrożenia
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2009 str. 2-5

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Dr Mieczysław J. Borysiewicz Instytut Energii Atomowej Centrum Doskonałości Manhaz

"Możliwe skutki terroryzmu chemicznego określono na podstawie przykładów niektórych katastrofalnych poważnych awarii przemysłowych oraz ocen wykonanych przez Agencję Ochrony Środowiska USA (EPA). Omówiono zasady przeciwdziałania możliwym, wskutek aktów terroru poważnym awariom, polegające na wykonaniu analiz podatności zabezpieczeń (SVA), co pozwala na określenie podatnych na działania terrorystyczne "słabych" punktów stacjonarnych instalacji przemysłowych, sieci rurociągów lub systemów sterowania i systemów informatycznych. Przedstawiono zalecane do wykorzystania w Polsce metody i narzędzia przeciwdziałania terrorystycznym zagrożeniom poważnymi awariami zakładów chemicznych; opracowane w USA. Są to dwie metody dotyczące analiz podatności instalacji chemicznych i oceny zabezpieczeń - metoda opracowana przez CCPS (Center for Chemical Process Safety) oraz metoda opracowana przez SOCMA (Synthetic Organic Chemical Manufacturers Association). W odniesieniu do cyberbezpieczeństwa i zabezpieczeń komputerowych systemów sterowania oraz systemów informatycznych jest to podejście obejmujące systemowy profil ochrony przemysłowego systemu sterowania (SPP) oraz metodykę analizy i oceny bezpieczeństwa systemów sterowania STOE (system target of evaluation) oraz metoda analiz podatności systemów technologii informacji CVSS (wspólny system punktowania podatności)."


Wdrażanie postanowień rozporządzenia REACH
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 6/2008 str. 10-13

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono informacje i komentarze o wybranych, najbardziej istotnych postanowieniach rozporządzenia REACH. Przedstawiono harmonogram wdrażania głównych postanowień REACH. Omówiono ważne na obecnym etapie wdrażania rozporządzenia procedury i wymagania, dotyczące nowego formatu kart charakterystyki substancji oraz rejestracji wstępnej. Przedstawiono i skomentowano wymagania rozporządzenia REACH odnoszące się do rejestracji wstępnej oraz procedury jej realizacji.


Zagrożenie zdarzeniami o znamionach poważnych awarii w Polsce
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 3/2008 str. 8-12

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik, Mgr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"Analiza danych GIOŚ o liczbie zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii w latach 2002-2006 oraz o liczbie zdarzeń o znamionach poważnej awarii w latach 2003-2006 wykazała, że zakłady "niesevesowskie" stwarzają duże zagrożenie. Świadczy o tym 216 zdarzeń w 730 zakładach "niesevesowskich" (81% wszystkich zdarzeń w zakładach stacjonarnych), podczas gdy w 341 zakładach "sevesowskich" takich zdarzeń było 46 (19%). "Wskaźnik awaryjności" w zakładach "niesevesowskich" jest ponad 3-krotnie wyższy niż w zakładach ZZR i ZDR. Analiza wykazała dominujące zagrożenie transportu samochodowego w porównaniu z innymi rodzajami transportu niebezpiecznych substancji: 160 zdarzeń - ok. 68% wszystkich zdarzeń w transporcie. W związku z tym, aktualne staje się opracowanie zaleceń i niezbędnych procedur zarządzania bezpieczeństwem w zakładach "niesevesowskich" oraz w odniesieniu do transportu samochodowego niebezpiecznych substancji. Jest to przedmiotem zadań badawczych, które zostały podjęte w CIOP-PIB w ramach programu wieloletniego "Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy" na lata 2008-2010."


Cyberbezpieczeństwo przemysłowych systemów sterowania
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 10/2007 str. 8-11

Dr Mieczysław J. Borysiewicz Instytut Energii Atomowej, Centrum Doskonałości Manhaz, Otwock-Świerk Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"Jednym z istotnych zagadnień zarządzania bezpieczeństwem instalacji chemicznych w aspekcie ochrony przed działaniami terrorystycznymi i sabotażowymi jest zapewnienie cyberbezpieczeństwa systemów informatycznych wykorzystujących sieci komputerowe. W artykule przedstawiono informacje o opracowaniach zawierających wytyczne i zalecenia dotyczące cyberbezpieczeństwa, omówiono zasady cyberbezpieczeństwa w odniesieniu do przemysłowych systemów sterowania (ICS - Industrial Control Systems), w szczególności zagadnienia stosowania systemowego profilu ochrony (SPP). Ważnym instrumentem oceny i zapewnienia bezpieczeństwa ICS jest metodyka STOE (System Target of Evaluation - systemowy obiekt oceny). Przedstawiono zakres STOE, rodzaje podatności i zabezpieczeń oraz założenia dotyczące bezpiecznego użytkowania ICS."


Zagrożenia poważnymi awariami w Polsce - stan aktualny
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 5/2007 str. 14-18

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Przedstawiono i przedyskutowano ilościową definicję poważnej awarii, ustanowioną przez polskie przepisy. Na podstawie oficjalnych danych Głównego Inspektora Ochrony Środowiska przedstawiono informacje o wielkości zagrożeń poważnymi awariami przemysłowymi w Polsce (stan na koniec 2005 r.). Na podstawie danych Komisji Europejskiej (także omówionych w artykule), potencjał zagrożeń poważnymi awariami przemysłowymi sytuuje Polskę w czołówce państw UE. Przedstawiono informacje o poważnych awariach, jakie wydarzyły się w Polsce w 2005 r. oraz skrótowe opisy wybranych kilkunastu poważnych awarii.


Zmiany krajowych przepisów w sprawie kryteriów kwalifikacyjnych dla zakładów stwarzających zagrożenie poważną awarią przemysłową
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 10/2006 str. 9-11

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono i omówiono zmiany kryteriów kwalifikacyjnych wprowadzone rozporządzeniem MG z 2006 r. Wskazano na wpływ zmian klasyfikacji substancji niebezpiecznych (rozporządzenie MZ z 2005 r.) na zaliczanie zakładów do kategorii zwiększonego lub dużego ryzyka oraz na ocenę wielkości skutków poważnych awarii.


Zmiany krajowych przepisów dotyczących niektórych elementów i procedur przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 9/2006 str. 16-19

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono i omówiono zmiany systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym wprowadzone ostatnio do prawa krajowego postanowieniami ustawy z 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw oraz zmiany wymagań dotyczących raportu o bezpieczeństwie zawarte w rozporządzeniu MGiP z 2005 r.


Udział społeczeństwa w zapobieganiu poważnym awariom przemysłowym - możliwości prawne
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2005 str. 8-10

Mgr Magdalena Micińska Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa W Bydgoszczy Uniwersytet Mikołaja Kopernika W Toruniu

Stały rozwój techniki powoduje, że awarie przemysłowe stają się coraz groźniejsze dla otoczenia. Na ich skutki przede wszystkim narażona jest ludność zamieszkująca okolice dużych zakładów przemysłowych. Ustawa : Prawo ochrony środowiska, wychodząc naprzeciw światowym tendencjom upowszechniania zasad jawności i demokracji w procedurach decyzyjnych, wprowadza w ślad za dyrektywą Seveso II oraz Konwencją Aarhus szereg instrumentów prawnych służących społeczeństwu w sprawach przeciwdziałania i zapobiegania skutkom poważnych awarii. W artykule zaprezentowano regulacje umożliwiające zarówno dostęp do informacji, jak i udział społeczeństwa w procesach decyzyjnych dotyczących tych zagadnień.


Uzupełnienia i zmiany przepisów Dyrektywy Seveso II
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 9/2004 str. 8-11

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"W artykule omówiono przepisy Decyzji Komisji 98/433/WE dotyczącej jednolitych kryteriów częściowego zwolnienia od wymagań odnoszących się do raportu bezpieczeństwa oraz Decyzji Komisji 1999/314/WE dotyczącej kwestionariusza, zgodnie z którym powinny być sporządzane trzyletnie raporty państw członkowskich o zastosowaniu Dyrektywy Seveso II. Omówiono także zmiany Dyrektywy Seveso II, wprowadzone przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/105/WE, dotyczące zakresu obowiązywania tej dyrektywy, dodatkowych zadań oraz procedur systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, zmian kryteriów kwalifikacyjnych, terminów realizacji zadań i procedur oraz zadań adresowanych do władz państw członkowskich oraz do Komisji WE."


Zawartość i cele programu zapobiegania awariom i systemu bezpieczeństwa w zakładach zwiększonego oraz dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 2/2004 str. 22-25

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik, Dr Inż. Wojciech Domański Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono wymagania przepisów unijnych (Dyrektywa Seveso II) oraz polskich (Prawo ochrony środowiska) odnoszących się do programów zapobiegania awariom (PZA) i systemów zarządzania bezpieczeństwem (SZB) w zakładach zwiększonego (ZZR) oraz dużego ryzyka (ZDR) wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Sformułowano zalecenia dotyczące zawartości i celów PZA i SZB w zakładach obu kategorii. Zwrócono szczególną uwagę na PZA i SZB w zakładach kategorii ZZR, w których, ze względu na wskazane w artykule wady przepisów polskich, przeciwdziałanie poważnym awariom może okazać się niedostatecznie skuteczne.


System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym - nowe regulacje prawne (2)
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 9/2003 str. 2-5

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono i omówiono rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej dotyczące wymagań, jakie powinien spełniać raport o bezpieczeństwie oraz wymagań, jakim powinny odpowiadać wewnętrzne oraz zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze. Omówione rozporządzenia ustalają nowe wymagania, które zastępują obowiązujące do dnia 30 czerwca 2003 r.


System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 7-8/2003 str. 5-8

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

W artykule przedstawiono i omówiono postanowienia dwóch rozporządzeń ministra úrodowiska dotyczących: 1) zakresu informacji odnoszących się do zagrożeń poważnymi awariami przemysłowymi i sposobu podawania ich do publicznej wiadomości, 2) kryteriów poważnej awarii oraz sposobu wykonywania obowiązku zgłaszania jej do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Regulują one kolejne zagadnienia polskiego systemu przeciwdziałania poważnym awariom.


Kształtowanie postaw i zachowań pracowników w celu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 6/2003 str. 8-11

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

"W artykule przedstawiono i omówiono postanowienia przepisów Dyrektywy Seveso II, ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenia ministra gospodarki, dotyczące programu zapobiegania awariom (PZA) wraz z systemem zarządzania bezpieczeństwem (SZB) oraz wewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych (WPO-R). Na podstawie tych postanowień określono zadania i działania mające na celu kształtowanie właściwych postaw, umiejętności, świadomości oraz zachowań pracowników, niezbędnych do skutecznej realizacji PZA, SZB, WPO-R."



Przewidywanie tworzenia się niebezpiecznych substancji chemicznych podczas poważnych awarii przemysłowych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2002 str. 15-19

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik, Mgr. Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy

W artykule przedstawiono wymagania przepisów unijnych oraz polskich, dotyczących uwzględniania niebezpiecznych substancji chemicznych powstających w trakcie awarii. Omówiono podstawowe założenia przyjęte w celu przewidywania powstawania substancji nieobecnych w normalnych warunkach procesowych. Zaprezentowano sposób prognozowania powstawania substancji w wyniku reakcji niepożądanych. Oceniono znaczenie i prawdopodobieństwo powstawania niebezpiecznych substancji chemicznych w wyniku pożarów i reakcji niekontrolowanych.


Substancje niebezpieczne powstające podczas poważnych awarii przemysłowych
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 10/2002 str. 14-18

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik, Mgr. Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy

Przedstawiono wyniki analiz kilkuset poważnych awarii przemysłowych. Omówiono dane charakteryzujące częstotliwość występowania awarii w zależności od rodzajów działalności przemysłowej oraz operacji procesowych. Przedstawiono informacje o substancjach uczestniczących w awariach oraz o powstawaniu w ich trakcie niebezpiecznych substancji nie występujących w normalnych warunkach procesu lub magazynowania.


System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym - przepisy szczegółowe
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 9/2002 str. 22-25

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

Przedstawiono i omówiono postanowienia czterech rozporządzeń ministra gospodarki stanowiące przepisy szczegółowe dotyczące systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, ustanowionego na mocy ustawy - Prawo ochrony Środowiska. Dotyczą one: kryteriów kwalifikacyjnych dla zakładów zwiększonego oraz dużego ryzyka poważnej awarii przemysłowej, wymagań w odniesieniu do raportów o bezpieczeństwie, wewnÍtrznych oraz zewnętrznych planów operacyjnoratowniczych.


Obiekty zagrażające poważną awarią przemysłową - nowe kryteria kwalifikacyjne
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 2/2002 str. 16-19

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

Omówiono propozycje Komisji UE dotyczące zmian kryteriów kwalifikacyjnych Dyrektywy Seveso II. Przedstawiono nowy projekt rozporządzenia ministra gospodarki uwzględniający nowe kryteria UE.


System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym w Polsce (3)
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 1/2002 str. 11-16

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

"Omówiono pozostałe elementy i procedury systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym: wymagania związane z efektem domina, dokonywanie zmian w obiekcie niebezpiecznym, wymagania dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych, reagowanie na awarie, informowanie społeczeństwa, wykonywanie kontroli, inspekcji oraz nadzoru, regulacje dotyczące skutków transgranicznych, zagospodarowanie terenów oraz sankcje w przypadku niewykonywania obowiązków i procedur systemu. Oceniono zgodność regulacji krajowych z wymaganiami Dyrektywy Seveso II."


System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym w Polsce (2)
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 12/2001 str. 18-21

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

W artykule omówiono kolejne elementy i procedury systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym: program zapobiegania awariom i system bezpieczeństwa w zakładzie, raport o bezpieczeństwie i procedure jego zatwierdzenia. Dokonano porównań postanowień nowych przepisów polskich z wymaganiami Dyrektywy Seveso II.


System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym w Polsce (1)
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 11/2001 str. 14-18

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

W publikacji przedstawiono i omówiono pierwszą część zadań i procedur systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, ustanowionego przez nowe przepisy krajowe: kryteria kwalifikacyjne, procedurę identyfikacji obiektów niebezpiecznych oraz procedurę zgłoszenia. Oceniono ich zgodność z wymaganiami Dyrektywy Seveso II.


Narzędzia wspomagające wykonywanie zadań i procedur systemu przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym.Wyniki Programu Wieloletniego (1998-2001)
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 10/2001 str. 2-7

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

Omówiono wyniki sześciu projektów badawczych wykonanych w latach 1998-2001 przez 5 jednostek naukowo-badawczych w ramach Programu Wieloletniego (b. SPR-1). Opracowane narzędzia dotyczą procedur identyfikacji i zgłoszenia obiektów niebezpiecznych, analizy oraz określania wielkości stref zagrożeń, wewnętrznych i zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych, systemów zintegrowanego zarządzania w zakładach niebezpiecznych oraz w obszarach przemysłowych, materiałów szkoleniowych.


Przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym.Nowe polskie przepisy
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 9/2001 str. 7-10

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

Przedstawiono aktualny stan polskich przepisów odnoszących się do przeciwdziałania poważnym awariom chemicznym. Omówiono nowe przepisy dotyczące zapobiegania, gotowości i reagowania na poważne awarie przemysłowe, zawarte we wchodzących w życie 1 października 2001 r. ustawie Prawo ochrony środowiska oraz ustawie o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw.


Wykonywanie przepisów Dyrektywy Seveso oraz zagrożenia poważnymi awariami w państwach UE
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 10/2000 str. 13-16

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Dyrektywa Rady 91/692/EWG normująca i racjonalizująca raporty o zastosowaniu niektórych dyrektyw dotyczących środowiska wprowadziła określone zasady informowania Komisji przez państwa członkowskie UE o wykonywaniu postanowień wielu dyrektyw. Równocześnie zobowiązała ona Komisję WE do opracowywania i publikowania zbiorczych raportów o wykonywaniu wskazanych dyrektyw, obejmujących trzyletnie okresy sprawozdawcze. Dyrektywa 91/692/EWG dotyczyła także Dyrektywy Seveso, tzn. 82/501/ EWG, wprowadzając odpowiednie zmiany do treści artykułu 18 tej dyrektywy. Stosownie do wymagań Dyrektywy 91/692/EWG Komisja opublikowała raport zawierający interesujące informacje dotyczące zarówno wdrożenia do prawodawstwa państw członkowskich przepisów Dyrektywy Seveso jak i jej wykonywania w okresie 1994-1996. Są to m.in. informacje o opracowanych i przedłożonych właściwym władzom raportach bezpieczeństwa, opracowanych wewnętrznych i zewnętrznych planach awaryjnych, opracowanych informacjach dla społeczeństwa, inspekcjach w obiektach niebezpiecznych przeprowadzonych przez kompetentne władze - czyli informacje o wykonywaniu głównych zadań i procedur ustanowionych w Dyrektywie Seveso. Raport Komisji zawiera także dane o poważnych awariach przemysłowych, jakie miały miejsce w państwach członkowskich UE, o których informacje - zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Seveso - zostały zgłoszone do ustanowionych przez Komisję odpowiednich instytucji europejskich. Niniejsza publikacja jest omówieniem tego raportu Komisji. Szczególną uwagę zwrócono na dane dotyczące wielkości zagrożeń oraz poważnych awarii przemysłowych. (...)


Ocena zagrożeń poważnymi awariami chemicznymi w Polsce w świetle kryteriów kwalifikacyjnych Dyrektywy Seveso II
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 7-8/2000 str. 14-19

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy



Zagrożenia wielkimi i lokalnymi awariami przemysłowymi
"Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka" 6/2000 str. 12-16

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy

W opublikowanych dotychczas artykułach z cyklu „poważne awarie chemiczne” omówiono przepisy międzynarodowe dotyczące przeciwdziałania poważnym awariom chemicznym(PACh) oraz uregulowania dotyczące tej problematyki w wybranych państwach. Kolejne artykuły poświęcono omówieniu wprowadzonych w ostatnich latach oraz projektowanych przepisach krajowych, odnoszących się do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska (NZŚ), dotyczących przeciwdziałania PACh. Oceniono także, w jakim stopniu spełniają one wymagania UE oraz OECD. Istotnym aspektem dyskutowanej problematyki PACh/NZŚ jest ocena skali zagrożeń poważnymi przemysłowymi awariami chemicznymi w Polsce, a także dla porównania - w państwach Unii Europejskiej. Ten i następne artykuły z cyklu „poważne awarie chemiczne" będą dotyczyć łych właśnie zagadnień. (...)


Major accidents in road transport of dangerous materials (2) - assessing consequences
"Bezpieczeństwo Pracy - Monthly (Occupational Safety)" 4/2011 str. 6-8

Prof. Dr Hab. Inż. Jerzy S. Michalik Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Mgr Agnieszka Gajek Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Płk Dypl. Leszek Słomka Akademia Obrony Narodowej, Centrum Szkolenia Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia

This paper presents sample results of computer simulations predicting potential consequences for people of accidents in road transport of chlorine and ammonia. Contaminated areas, being a result of chlorine and ammonia leaks, have been foretold, taking uninhabited, low- and high-density housing areas both in winter and summer into account. The article also predicts potential consequences of cisterns with nitric acid and gasoline’s detonation by terrorists. It discusses, compares and assesses the results of potential consequences of accidents in road transportation of gasoline, chlorine and ammonia, depending on terrain conditions and weather.