7.1.8 Obowiązki związane z profilaktyczną opieką zdrowotną nad pracownikami

   Przepisy dotyczące opieki zdrowotnej nad pracownikami określają Kodeks pracy [1] i rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie prowadzenia badań lekarskich pracowników [11].

  Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Wyjątek stanowią osoby przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą oraz osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy w ciągu 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, jeżeli przedstawią aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca stwierdził, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku

   Zakres badań zawarty jest we wskazówkach metodycznych stanowiących zał. 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej [11] i jest uzależniony od zagrożeń i uciążliwości stwarzanych przez czynniki niebezpieczne szkodliwe i uciążliwe  (vide pkt 5)występujące na stanowisku, stanowiskach, na których ma być zatrudniony pracownik. W tym celu pracodawca obowiązany jest przekazać lekarzowi sprawującemu profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami informację o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym wyników badań i pomiarów przeprowadzanych przez pracodawcę w środowisku pracy. Skierowanie na badania wstępne wystawia pracodawca. W skierowaniu pracodawca powinien zawrzeć:

• określenie, jakie jest to badanie (wstępne, okresowe, kontrolne),
• określenie stanowiska pracy, na jakim osoba przyjmowana będzie pracowała. Jeżeli będzie pracowała na kilku stanowiskach należy wskazać wszystkie w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,
• informacje o występujących na stanowisku czynnikach niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych stwarzających zagrożenia

   Występujące zagrożenia powinny być przez pracodawcę określone w sposób wskazany w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej [12] to jest przez wskazanie czynników szkodliwych lub uciążliwych, rodzaju wykonywanej pracy (np. praca fizyczna z określonym wydatkiem energetycznym, praca na wysokości, na stanowiskach decyzyjnych związanych z odpowiedzialnością), czy sposobu wykonywania pracy (wymagająca ruchów monotypowych kończyn, wymuszonej pozycji).

   Oprócz badań wstępnych przepisy Kodeksu pracy zobowiązują pracodawcę do przeprowadzania badań okresowych. Częstość tych badań została określona we wskazówkach metodycznych zawartych w cytowanym wyżej załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. Badania okresowe są prowadzone na podstawie skierowania wystawionego przez pracodawcę. W skierowaniu tym pracodawca określa, że jest to badanie okresowe oraz określa stanowisko, na jakim jest zatrudniony pracownik oraz przedstawia informacje dotyczące występowania czynników szkodliwych lub uciążliwych jak też aktualne wyniki ich badań i pomiarów. Badania lekarskie w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej przeprowadza lekarz medycyny pracy, z którym pracodawca zawiera umowę o wykonanie takich badań.

   Częstość przeprowadzania badań określona w rozporządzeniu nie może być przedłużona ani przez pracodawcę, ani przez pracownika, ani też lekarza sprawującego opiekę nad pracownikami. Natomiast lekarz sprawujący opiekę zdrowotna nad pracownikami może skrócić ten okres biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonego badania.

We wskazówkach metodycznych określony jest również zakres badań, jakie należy przeprowadzić ze względu na charakter występujących zagrożeń. Zakres ten może być rozszerzony przez lekarza prowadzącego badania.

   Po absencji chorobowej pracownika trwającej dłużej nić 30 dni pracodawca, przed jego dopuszczeniem do pracy kieruje pracownika na badania kontrolne w celu stwierdzenia czy choroba jaką przeszedł pracownik nie spowodowała jego ograniczenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

  Wszystkie badania w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami (wstępne, okresowe i kontrolne) przeprowadzone powinny być w miarę możliwości w godzinach pracy i na koszt pracodawcy. Za czas niewykonywania pracy w związku z koniecznością przeprowadzenia badań pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W przypadku konieczności wykonania badań w innej miejscowości pracodawca pokrywa koszty przejazdy wg zasad dotyczących rozliczania podróży służbowych. Obowiązek   przechowywania  orzeczeń  lekarskich spoczywa na pracodawcy. 

   W każdym przypadku, gdy prowadzona działalność stwarza możliwość wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników pracodawca zapewnia im udzielenie pierwszej pomocy. Liczba, rozmieszczenie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy powinno być skonsultowane z lekarzem sprawującym opiekę zdrowotną nad pracownikami. Na każdej zmianie powinni być pracownicy przeszkoleni w udzielaniu pierwszej pomocy, którzy mają powierzoną obsługę punktów pierwszej pomocy i apteczek. W punktach tych, w widocznych miejscach powinny być informacje o udzielaniu pierwszej pomocy oraz powinny one być odpowiednio oznakowane.