Jazda pojazdem ciężarowym (z/bez ładunku) po drogach publicznych

Prowadzenie pojazdów po drogach miejskich może powodować u kierowcy pogorszenie stanu psychofizycznego (na skutek: zmiany parametrów mikroklimatu w kabinie, poruszania się w korkach oraz po wąskich uliczkach najczęściej zastawionych lub zatłoczonych przez samochody osobowe, długich przejazdów z miasta do miasta, pracy w różnych porach dnia, itp.). Stan ten może wpłynąć nie tylko na niewłaściwe zachowanie się kierowcy podczas przejazdu i bezpiecznego wykonania powierzonego zadania, ale również na jego skrajne zmęczenie i senność.

Niewłaściwe zachowanie kierowcy podczas jazdy pojazdem po drogach miejskich może być przyczyną powstawania wielu kolizji i wypadków, na skutek:

    • niedostatecznej koncentracji uwagi na wykonywanej czynności (tj.: nieprawidłowe cofanie, omijanie, wymijanie, skręcanie, wyprzedzanie, niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami podczas jazdy, itp.),
    • przejeżdżania w miejscach niedozwolonych w celu wykonania powierzonych zadań jak najszybciej,
    • wjeżdżanie w obszar zagrożony bez upewnienia się, czy nie ma niebezpieczeństwa (tj.: brak odpowiedniej czujności na drodze, wjazd na skrzyżowania na czerwonym świetle, nieprawidłowe przejeżdżanie przejść dla pieszych),
    • niedostosowania prędkości do warunków ruchu, w tym zbyt szybka jazda,

Ponadto duży wpływ na bezpieczeństwo jazdy samochodem (z/bez ładunku) po drogach miejskich mają także:

    • zaistnienie niespodziewanego zdarzenia na drodze (wjechanie innego użytkownika na drogę, wtargnięcie na jezdnię pieszego lub zwierzęcia),
    • warunki atmosferyczne panujące na drodze (mokra, zabrudzona lub oblodzona nawierzchnia),
    • organizacja ruchu i nawierzchnia drogi,
    • stan techniczny pojazdu,
    • jazdy samochodem w stanie nietrzeźwym albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,
    • holowania pojazdu kierowanego przez osobę pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu,
    • otwierania drzwi pojazdu, pozostawiania otwartych drzwi lub wysiadania bez upewnienia się, że nie spowoduje to zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia,
    • wykorzystywania drogi lub poszczególnych jej części w sposób niezgodny z przeznaczeniem,
    • wjeżdżania na pas między jezdniami,
    • prawidłowe zamocowanie ładunku na pojeździe.

Zalecenia bezpieczeństwa dotyczące jazdy pojazdem po drogach publicznych:

    • stosowanie kontrastowych barw nadwozia, świateł przeciwmgłowych, świateł odblaskowych w celu poprawy widoczności i zauważalności pojazdu,
    • stosowanie osłon bocznych zapobiegających dostaniu się osób do strefy między kołami pojazdu lub zespołu pojazdów,
    • stosowanie fartuchów przeciwbłotnych,
    • pojazd ciężarowy powinien być wyposażony w układ ABS (Antilock Breake System), zapobiegający blokowaniu się kół samochodu podczas gwałtownego hamowania. Układ ABS podczas gwałtownego hamowania:
        • zapobiega blokowaniu się kół,
        • ułatwia ominięcie nagle pojawiającej się przeszkody na drodze,
        • optymalizuje drogę hamowania poprzez dobranie odpowiedniej siły hamowania do nawierzchni drogi,
        • w znaczący sposób zmniejsza zużycie opon (szczególnie naczep), zapobiega spłaszczaniu opon, a w konsekwencji nieprzyjemnym drganiom powodowanym przez spłaszczone opony,
        • umożliwia kierowcy w sytuacjach awaryjnych koncentrować się i obserwować sytuację na drodze, a nie na kontrolować siłę nacisku na pedał hamulca.
    • pojazd ciężarowy powinien być wyposażony w układ stabilizacji toru jazdy ESP (Electronic Stability Program), który to zmniejsza ryzyko poślizgu w sytuacjach krytycznych i umożliwia utrzymanie pojazdu w warunkach, w których pojazd bez tego układy opuściłyby tor a nawet „dachował”. Układ ten działa na zasadzie jednoczesnej regulacji momentu obrotowego, przyhamowania poszczególnych kół ciągnika i sterowania układem hamulcowym przyczepy. Zalety układu ESP:
        • brak konieczności korygowania toru jazdy samochodu przez kierowcę w czasie poślizgu,
        • zwiększenie stateczności samochodu,
        • poprawa skuteczności hamowania,
        • zdecydowana poprawa skuteczności bezpieczeństwa czynnego.
    • pojazd ciężarowy powinien być wyposażony w układ przeciwpoślizgowy ASR (Automatic Stability Requirement) ma za zadanie niedopuszczać do wystąpienia poślizgu kół napędowych podczas ruszania, przyspieszania, czy jazdy pod górę na śliskiej nawierzchni. Działanie układu ASR polega na kontroli i automatycznej regulacji wartości momentu obrotowego przekazywanego na koła napędowe. Układ ASR:
        • poprawia właściwości trakcyjne samochodu, zwiększa zdolność pokonywania wzniesień lub przeszkód terenowych,
        • zapobiega utracie sterowności samochodu podczas ostrego ruszania, jazdy na zakrętach, nawierzchniach o różnym stopniu przyczepności, podczas gwałtownego przyspieszania, czy wyprzedzania, gdyż cała moc z silnika jest przekazywana do napędzania samochodu,
        • zmniejsza zużycie opon, nie występuje zjawisko „buksowania”, np.: podczas ruszania;
        • informuje kierowcę poprzez sygnalizowanie kontrolką na desce rozdzielczej o zbliżającej się granicy przyczepności nawierzchni, po której się porusza.
    • układ wspomagania kierownicy jest wysoce efektywnym rozwiązaniem pozwalającym na zmniejszenie poziomu stresu u kierowcy związanego z rosnącym natężeniem ruchu samochodowego na drogach oraz brakiem w zakresie utrzymania i rozwoju infrastruktury,
    • pojazd ciężarowy powinien wyróżniać się łatwym dostępem do kabiny kierowcy, wygodnym wejściem (stopnie wejściowe w samochodach ciężarowych były nisko umieszczone i miały powierzchnie przeciwpoślizgowe), przestronnością kabiny, możliwością przejścia z jednej strony kabiny na drugą bez konieczności wysiadania z niej,
    • kabina kierowcy powinna zapewniać wygodne warunki pracy, dużą przejrzystość widzenia dzięki przestronnemu oszkleniu i zastosowaniu odpowiedniego układu luster ułatwiających pracę kierowcy, a co za tym idzie zwiększające bezpieczeństwo. Najlepiej jakby układ luster składał się: z lustra głównego oraz szerokokątnego lustra po obu stronach samochodu i lustra krawężnikowego. To ostatnie lusterko mocowane powyżej drzwi po stronie pasażera zapewnia kierowcy dobrą widoczność strefy za zderzakiem i wzdłuż drzwi oraz przedniego koła po prawej stronie pojazdu – oraz osób i przedmiotów znajdujących się w tej strefie. Zmodyfikowany układ luster (przesunięte na zewnątrz o dodatkowe 50 mm główne i szerokokątne lustro) umożliwia lepszą widoczność do tyłu. Lustro szerokokątne umożliwia widzenie kierowcy strefę tylnej osi, co jest szczególnie ważne podczas ostrych skrętów wtedy, bowiem kierowca może mieć pewność, że w obszarze wzdłuż tylnej osi samochodu ciężarowego nie ma innych użytkowników drogi.
    • pasy bezpieczeństwa stosowane w pojazdach muszą być wykonane z materiału spełniającego bardzo surowe wymagania: musi być odporny na skręcanie, strzępienie, a przede wszystkim mieć właściwości pochłaniania i rozpraszania energii. Rozróżnia się trzy zasadnicze grupy pasów bezpieczeństwa:
        • statyczne pasy biodrowe,
        • statyczne pasy o trzypunktowym punkcie mocowania, które wymagają od użytkownika regulacji ich długości po przypięciu się nimi do fotela,
        • bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa o trzypunktowym punkcie mocowania, które występują z pirotechnicznymi napinaczami lub bez nich. Bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa umożliwiają kierowcy bądź pasażerowi swobodne pochylanie ciała w kabinie bez potrzeby odpinania ich.
    • poduszki powietrzne coraz częściej stosowane są w nowej generacji samochodach ciężarowych. Umieszczane są w kierownicy i aktywowane podczas kolizji za pomocą bezwładnościowego czujnika umieszczonego w komorze silnika.
    • przy pokonywaniu tras na długich dystansach ważne jest, aby zapewnić kierowcy samochodu ciężarowego wygodne miejsce do odpoczynku gdy nie prowadzi, najczęściej stosowane są tzw. leżanki znajdujące się na wyposażeniu kabiny.

 

W celu zachowania bezpieczeństwa jazdy z ładunkiem po drogach komunikacji miejskiej kierowca powinien mieć na uwadze, jaki rodzaj ładunku przewozi (jego gabarytu, masy i jak to forma ładunku - sypka, płynna lub umieszczona w kontenerze), gdyż ma to istotny wpływa na prowadzenie pojazdu i na bezpieczeństwo jazdy. Niezależnie od rodzaju ładunku, należy zawsze łagodnie ruszać z miejsca. Należy również unikać gwałtownego hamowania. Należy pamiętać, że środek ciężkości pojazdu obciążonego ładunkiem jest zawsze wyżej położony niż w pojeździe bez ładunku. Im wyżej jest położony środek ciężkości, tym gorsza jest stateczność pojazdu, tzn. zdolność do zachowania nadanego mu przez kierowcę kierunku jazdy. W przypadku ładunku płynnego należy pamiętać, że podczas ruszania, przyśpieszania, hamowania, pokonywania wzniesień, spadków i zakrętów ładunek płynny przemieszcza się, co powoduje zmianę położenia środka ciężkości. Nieliczenie się z powyższym może doprowadzić do poważnych następstw szczególnie podczas jazdy na zakręcie lub podczas hamowania. Dlatego w każdy zakręt należy wprowadzać pojazd powolnym i ciągłym skrętem kierownicy, dostosowując prędkość do promienia krzywizny drogi. Pokonując zakręt nie należy używać hamulców, ani stosować gwałtownych przyśpieszeń, a także nie należy przełączać biegów. W przypadku powstania sytuacji zagrożenia, należy postępować w sposób zmniejszający ewentualne szkody (np.: zapalenie się opony w naczepie należy, w miarę możliwości, kontynuować jazdę w celu umożliwienia spalenie się opony lub ugaszenia się, co zmniejszenia możliwość zapalenia się przewożonej substancji). W przypadku poluzowania się lub otwarcia którejkolwiek z burt skrzyni ładunkowej, należy natychmiast przerwać jazdę.

Niezabezpieczony ładunek, przemieszczający się na pojeździe podczas prowadzenia pojazdu jest poważnym zagrożeniem dla kierowcy, pasażerów jak i dla innych użytkowników drogi. Źle zamocowany ładunek sprawia, że nawet wzorowe wyposażenie pojazdu w zakresie bezpieczeństwa czynnego i biernego nie wystarcza do zapewnienia bezpiecznego jego przetransportowania. Wystarczy, że nastąpi awaryjne zahamowanie lub najechanie na tył innego pojazdu, to niezabezpieczony ładunek stanie się poważnym zagrożeniem nie tylko dla kierowcy, ale i dla bliskiego otoczenia, w którym doszło do zdarzenia.

Źródłem zagrożenia są również przedmioty wrzucone byle jak lub tylko luźno zamocowane w przestrzeni ładunkowej. Producenci samochodów wytwarzają już pojazdy dostawcze przystosowane do bezpiecznego przewożenia ładunków. Są dostępne pojazdy z relingami dachowymi, ze specjalnymi systemami mocowania do ścian bocznych wraz z zestawami pasów mocujących, z szynami w podłodze przestrzeni bagażowej umożliwiającymi przymocowanie ładunku. Wśród wyposażenia oferowane są maty antypoślizgowe do całej przestrzeni ładunkowej. Wprawdzie maty nie mogą zastąpić pasów mocujących ładunek, ale stanowią dodatkowe zabezpieczenie przy transporcie paczek czy palet.