Obowiązki związane ze szkoleniem i informowaniem pracowników

1. 5.  Obowiązki związane ze szkoleniem i informowaniem pracowników

 

     Obowiązki szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy wynikają przede wszystkim z Kodeksu pracy. Zakres i czasokresy powtarzania tych szkoleń uregulowane zostały w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp [13]. Również obowiązki informacyjne pracodawcy wynikają z Kodeksu pracy. Należy jednak zaznaczyć, że także w przepisach wykonawczych do Kodeksu pracy omówionych w rozdziale dotyczącym procesów pracy ustawodawca zamieścił wymagania dotyczące szkoleń bhp.

 

  Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada do jej wykonywania odpowiednich kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności. Przy wykonywaniu niektórych prac wymagania dotyczące kwalifikacji określają przepisy. W przypadku produkcji związanej z przetwórstwem drewna i produkcją mebli kwalifikacje wymagane przez przepisy mogą dotyczyć jedynie prowadzenia wózków widłowych z napędem spalinowym. W przypadku, gdy pracodawca zastosował transport wewnętrzny przy użyciu takich wózków do ich prowadzenia może dopuścić jedynie pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje.

 

   Obok ogólny kwalifikacji i umiejętności wynikających z kształcenia i dotychczasowych doświadczeń wynikających z pracy zawodowej pracownik musi posiadać dostateczną znajomość przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy związanych i obowiązujących przy wykonywaniu prac u danego pracodawcy.  Znajomość tych przepisów i zasad ma obowiązek zapewnić pracodawca. W tym celu pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przed przystąpieniem pracownika do pracy. Szkolenie takie zwane szkoleniem wstępnym składa się z instruktażu ogólnego i instruktażu stanowiskowego. Instruktaż ogólny odbywają nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający praktykę oraz uczniowie zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu. Instruktaż ogólny przeprowadza w zakładzie pracy pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca zadania tej służby lub pracodawca jeżeli sam wykonuje takie zadania. Może to być również pracownik wyznaczony w tym celu przez pracodawcę jeżeli posiada zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu. Ponadto pracownik taki musi mieć zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp. Instruktaż ogólny powinien zapewnić zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

 

  Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do pracy na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, pracownika przenoszonego na takie stanowisko, ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu i studenta odbywającego praktykę studencką.

 

   Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami, a jeżeli takiej osoby nie ma pracodawca. Osoby przeprowadzające instruktaż stanowiskowy powinny mieć odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe a także przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić pracownikom zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na stanowiskach, z ryzykiem zawodowym związanym z wykonywana pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy. Odbycie instruktażu ogólnego i stanowiskowego pracownik potwierdza na piśmie.

 

   Oprócz szkolenia wstępnego pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom szkolenia okresowe. Czasokresy, w których powinno odbywać się takie szkolenie są zróżnicowane. Co roku przeprowadzane są szkolenia okresowe dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na których wykonywane są prace szczególnie niebezpieczne, co trzy lata dla pracowników na innych niż niebezpieczne stanowiskach robotniczych. Szkolenia okresowe dla pracowników administracyjno-biurowych są przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 6 lat. Pozostałe grupy pracowników: pracownicy służby bhp, osoby kierujące pracownikami, pracownicy inżynieryjno-techniczni powinni mieć przeprowadzane szkolenia nie rzadziej niż raz na 5 lat. Szkolenie okresowe może być przeprowadzane przez pracodawcę lub zlecone jednostkom organizacyjnym prowadzącym działalność szkoleniową w zakresie bhp. Programy szkolenia opracowuje pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą jednostka przeprowadzająca szkolenie, w oparciu o ramowe programy szkolenia dla poszczególnych grup pracowników stanowiące załącznik do rozporządzenia. Programy szkolenia pracowników powinny być przechowywane przez pracodawcę. Dodatkowo pracodawca ma obowiązek zapewnić szkolenia pracowników narażonych na hałas w odniesieniu do oceny ryzyka zawodowego (jego poziom, podjęte środki w celu ograniczenia narażenia, wartość ndn, wyniki badań i pomiarów, profilaktycznej opieki zdrowotnej, bezpiecznych sposobów wykonywania pracy, prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej) [ 11].

 

   Również pracodawca jest obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być powtarzane okresowo ( nie rzadziej niż raz na 5 lat).

 

   Na pracodawcy ciąży również obowiązek wydawania szczegółowych instrukcji, wskazówek oraz informowanie pracowników.

 

   Pracodawca jest obowiązanym opracować i udostępnić pracownikom do stałego korzystania instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy. Dotyczą one stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników; obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych; postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi; udzielania pierwszej pomocy. Instrukcje powinny być opracowane w sposób zrozumiały dla pracowników. W instrukcji powinny być wskazane czynności, jakie należy wykonać przed rozpoczęciem pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu. W instrukcji powinny być również określone zasady postępowania w sytuacji awarii mogącej spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia pracownika. Jeżeli w toku pracy używane są niebezpieczne substancje chemiczne i ich mieszaniny w instrukcji powinny być umieszczone informacje zawarte w karcie charakterystyki tych substancji i mieszanin. Każda maszyna powinna być wyposażone w pisemną instrukcję dotyczącą jej użytkowania, zawierającą warunki użytkowania maszyny, występowanie możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych, praktyki użytkowania maszyny.

 

   W instrukcji bhp przy obsłudze traków dodatkowo pracodawca ma obowiązek określić sygnały uprzedzające ich uruchomienie jak też sygnały w stosowane przez pracowników zatrudnionych w hali traków przy dwustronnej łączności między nimi.

 

   Jeżeli u pracodawcy wykonywane są prace związane z ręcznym przenoszeniem przedmiotów nieporęcznych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenia pracodawca powinien wydać instrukcje określające sposoby postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów, w tym informacje o użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego oraz o sposobach przenoszenia, które nie są dopuszczalne przy ręcznym transporcie. 

 

   Szczegółowe instrukcje powinny być również wydawane w przypadku składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych ( przy obróbce drewna i przemyśle produkcji mebli będą to niebezpieczne substancje chemiczne i pyły drewna twardego). Instrukcje te powinny zawierać co najmniej: w zależności od rodzaju substancji lub mieszaniny zachowanie temperatury, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem; przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania materiałów; ograniczenia ilości jednocześnie składowanych materiałów (dotyczyć to będzie przede wszystkich składowania odpadów z drewna twardego); zachowania dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów (dotyczy to przede wszystkim pyłów w złożach i zbiorników odpadów drzewnych); rozmieszczenia materiałów w sposób umożliwiający kontrolę składowania i składowanych materiałów. 

 

   Obok przeprowadzenia odpowiednich szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wydawania instrukcji bhp na pracodawcy spoczywają obowiązki w zakresie informowania pracowników.

Dotyczą one informowania o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przez zagrożeniami; zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach; o zasadach postępowania w przypadku awarii i w innych sytuacjach zagrażających zdrowi i życiu pracowników; działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń; pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy, wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i  ewakuacji pracowników.

 

   Ustawodawca nie określa, w jaki sposób pracodawca powinien informować pracowników. Wydaje się, że najbardziej właściwe jest aby informacje te zostały im przekazane w trakcie szkolenia wstępnego.