Pomocniczy pracownik przy uprawie roślin

POMOCNICZY PRACOWNIK PRZY UPRAWIE ROŚLIN I HODOWLI ZWIERZĄT


1. Informacje ogólne


   Pomocniczy pracownik przy uprawie roślin i hodowli zwierząt zajmuje się wykonywaniem pracy fizycznej związanej z pracami typowo rolniczymi. Do jego obowiązków, jeśli chodzi o uprawę roślin, może należeć:

  • uczestniczenie w obsiewaniu terenów przeznaczonych pod uprawę roślin
  • nawożenie upraw roślin z użyciem nawozów naturalnych i sztucznych, a także apewnienie odpowiedniego poziomu nawodnienia i w niektórych przypadkach także odpowiedniej temperatury (uprawy szklarniowe)
  • doglądanie upraw, dbanie o ich prawidłowy wzrost
  • zbieranie plonów z uprawy
  • obsługa maszyn i urządzeń rolniczych służących do przygotowania gleby do zasiewu, nawożenia, zbierania plonów
  • konserwacja ww. maszyn i urządzeń
  • prace porządkowe na terenie gospodarstwa.

  Zadania z zakresu hodowli zwierząt mogą obejmować opiekę nad zwierzętami, w tym karmienie, wypasanie, dbałość o czystość zwierząt i ich zagród. Do obowiązków osoby zatrudnionej na tym stanowisku może należeć także dbałość o zdrowie zwierząt, odpowiedni pokarm i warunki bytowe. Zakres obowiązków pomocniczego pracownika przy uprawie roślin i hodowli zwierząt może być bardzo szeroki. Zależy od profilu przedsiębiorstwa rolnego bądź produkcyjnego, w którym zostaje zatrudniony. Zróżnicowanie obowiązków wynika nie tylko z ogólnej specjalizacji przedsiębiorstwa (uprawa roślin – hodowla zwierząt), lecz
także ze specyfiki konkretnej uprawy czy hodowli konkretnego gatunku zwierząt, a także przeznaczenia produkowanych produktów.
  Pracownikom stawia się bardzo wysokie wymagania pod względem fizycznym, wysiłkowym. Godziny pracy mogą być dość zróżnicowane i zależą głównie od specyfiki danej uprawy czy hodowli.
  Do czynników uciążliwych bądź szkodliwych, wiążących się z tą pracą, zalicza się: duży wysiłek fizyczny, różne warunki atmosferyczne, zróżnicowane warunki temperaturowe, wilgotność, czasem przebywanie w pomieszczeniach dusznych i trudnych bądź niemożliwych do przewietrzenia, kontakt ze zwierzętami, ich ekskrementami, a więc również potencjalnymi chorobami. Pomocniczy pracownik przy uprawie roślin i hodowli zwierząt może być narażony na działanie różnych substancji chemicznych. Praca z użyciem urządzeń i maszyn rolniczych może stwarzać niebezpieczeństwo urazów.

 

2. Wymagania

 

   Pomocniczy pracownik przy uprawie roślin i hodowli zwierząt musi mieć specyficzną wiedzę dotyczącą rolnictwa – upraw polowych, ale także biologii, czasem weterynarii oraz mechaniki i obsługi stosowanych maszyn czy sprzętu zmechanizowanego.

Cechy psychiczne wymagane w zawodzie rolnika upraw polowych to: spostrzegawczość, umiejętność obserwacji, wytrwałość i cierpliwość, szybki refleks, umiejętność pracy w warunkach monotonnych.

   W zawodzie tym wymagana jest zręczność rąk i palców, sprawność kończyn dolnych oraz pożądana ogólna sprawność fizyczna (praca w ciągłym ruchu), a więc prawidłowe funkcjonowanie podstawowych układów: krążenia, oddechowego, nerwowego, trawiennego, mięśniowego, kostno-stawowego.

   Nieodzowny jest dobry wzrok oraz prawidłowe rozróżnianie barw i widzenie stereoskopowe, a ponadto dobra koordynacja wzrokowo-ruchowa i sprawność zmysłu równowagi.

Przy pracach ręcznych istotny jest dobrze rozwinięty zmysł dotyku.

  W przypadku wielu czynności ważny jest odpowiedni stan słuchu, pozwalający np. na kierowanie traktorami i innymi maszynami rolniczymi lub na prowadzenie komunikacji werbalnej czy percepcję ostrzeżeń dźwiękowych.

 

3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

 

   Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie pomocniczego pracownika przy uprawie roślin i hodowli zwierząt są zaburzenia niewielkiego stopnia sprawności kończyn górnych w zakresie zręczności palców i rąk, a także dysfunkcja znacznego stopnia kończyn dolnych.

   Trudności mogą mieć osoby z wadami i dysfunkcjami narządu wzroku niedającymi się skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi oraz z dużego stopnia zaburzeniami dotyczącymi rozróżniania barw, widzenia stereoskopowego, koordynacji wzrokowo-ruchowej i percepcji kształtów. Utrudnieniem są również zaburzenia zmysłu równowagi i zmysłu dotyku.

Przeciwwskazaniem do podjęcia pracy w zawodzie jest padaczka.

   W zawodzie nie mogą pracować osoby z alergią kontaktową i wziewną na stosowane związki chemiczne znajdujące się w środkach owadobójczych, chwastobójczych i nawozach oraz z chorobami skóry rąk.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest nosicielstwo chorób zakaźnych.

   W przypadku wielu czynności ograniczeniem może być także niepełnosprawność narządu słuchu, która nie pozwala np. na zdobycie uprawnień do kierowania traktorem lub na prowadzenie komunikacji werbalnej czy percepcję ostrzeżeń dźwiękowych.

 

4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

 

4.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

   Pomocniczym pracownikiem przy uprawie roślin i hodowli zwierząt może zostać osoba z dysfunkcją narządu ruchu w zakresie kończyn górnych niewielkiego stopnia. Warunkiem jest odpowiednie dostosowanie stanowiska pracy oraz zakresu obowiązków (wybór między pracą biurową a pracą w terenie).

 

4.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

   Możliwe jest zatrudnienie osób z nieznaczną dysfunkcją narządu wzroku, jeśli skorygowana jest przez odpowiednie szkła optyczne lub soczewki kontaktowe, a także osób z zaburzeniami widzenia o zmroku.

 

4.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Osoby z niepełnosprawnością narządu słuchu, którą można w dostatecznym stopniu korygować aparatem słuchowym, mogą wykonywać zawód pomocniczego pracownika przy uprawie roślin i hodowli zwierząt pod warunkiem, że ich dysfunkcja nie ogranicza w znacznym stopniu możliwości kontaktowania się z innymi, niezbędnego przy danym zajęciu, oraz jeśli pozwala, np., na zdobycie uprawnień do kierowania traktorami lub innymi pojazdami rolniczymi, gdy muszą one być używane. Zatrudnienie osób z niepełnosprawnością słuchu, w określonych sytuacjach, może być wsparte poprzez przystosowanie środowiska pracy.

 

4.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego traktowania pracowników.

   Osoby z autyzmem / zespołem Aspergera mogą wykonywać prace pomocnicze w małych zespołach. Dodatkowo, osoby te powinny być przebadane pod kątem chorób układu trawiennego i immunologicznego, ze względu na częste występowanie dodatkowych dolegliwości w tym obszarze. Osoby z nadwrażliwością słuchową lub dotykową powinny unikać tego zawodu. Wymuszona pozycja w trakcie pracy i konieczność wysokiej sprawności fizycznej w ciągu wielu godzin pracy są wymaganiami trudnymi do spełnienia przez osoby z zespołem Aspergera.

 

4.5. Osoby z dysfunkcją sfery intelektualnej

   Szansę na zatrudnienie w zawodzie mają osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Mogą one uzyskać odpowiednie kwalifikacje w specjalnych szkołach zawodowych lub w wyniku szkolenia w zakładzie. Osoby te powinny być uczone konkretnych zadań praktycznych.

   Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności intelektualnej powinny pracować w zespole, wykonując na początku proste, nieskomplikowane czynności pod nadzorem. W miarę nabywania doświadczenia można im powierzać zadania trudniejsze i bardziej złożone.

   Osoby z niepełnosprawnością intelektualną będą potrzebowały wsparcia w nauczeniu ich wykonywania konkretnych czynności zawodowych. Pracę mogą wykonywać pod stałym nadzorem i na polecenie osoby trzeciej. Najbardziej efektywną formą adaptacji zawodowej tych osób jest bieżące wsparcie trenera pracy. Osoby z tym stopniem niepełnosprawności mogą uzyskać umiejętności niezbędne do wykonywania czynności podczas szkolenia praktycznego w zakładzie pracy.

 

5. Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością

 

5.1. Osoby z dysfunkcją narządu ruchu

  Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą potrzebować ograniczenia lub eliminacji zadań wymagających sprawności rąk i palców oraz zastosowania indywidualnych pomocy technicznych, które usprawniają pracę.

Polecane są prace polowe, które w dużej mierze mogą być zautomatyzowane, a na wybranych stanowiskach – można zastosować specjalne przyrządy i uchwyty ograniczające angażowanie i wysiłek mięśni kończyn górnych oraz eliminujące angażowanie jednej ręki (przypadki braku sprawności lub amputacji jednej z kończyn). Wykonywane czynności mogą też wymagać adaptacji kształtu części chwytowych narzędzi.

 Niezbędne może się okazać częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności roboczych wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej.

 

5.2. Osoby z dysfunkcją narządu wzroku

  Osoby z niewielką dysfunkcją narządu wzroku powinny stosować szkła korekcyjne lub soczewki kontaktowe. Pomocne jest częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności roboczych wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Wymagane jest wprowadzenie kontrastowej kolorystyki narzędzi, urządzeń i maszyn oraz elementów sterujących i dublowanie sygnalizacji optycznej dźwiękiem.

   Istotnym usprawnieniem jest stała lokalizacja elementów środowiska stanowiska pracy.

Czasem wskazane jest ograniczenie obowiązków osoby z dysfunkcją narządu wzroku o zadania wykonywane w trudnych warunkach i miejscach, w których nie ma możliwości zapewnienia dobrego oświetlenia. Osoby z dysfunkcjami wzroku nie powinny pracować w terenie, w trudnych warunkach, na przykład w miejscach, gdzie od dobrego wzroku i dostrzegania potencjalnych źródeł zagrożenia zależy ich zdrowie bądź życie.

 

5.3. Osoby z dysfunkcją narządu słuchu

   Osoby słabosłyszące powinny używać aparatu słuchowego odpowiednio korygującego słuch, np. w stopniu umożliwiającym swobodne, werbalne komunikowanie się (zwłaszcza w częstotliwościach pasma mowy; słuch wydolny socjalnie) czy też tak, aby możliwe było kierowanie traktorami lub innymi pojazdami rolniczymi albo bezpieczne wykonywanie określonych czynności (np. percepcja ostrzeżeń dźwiękowych). W przypadku tego zawodu można również ograniczyć obowiązki osoby z niepełnosprawnością słuchu eliminując te, które np. wymagają intensywnego kontaktu z ludźmi.

Tam gdzie to tylko możliwe wskazane jest zastosowanie wewnętrznego systemu komunikacji z osobami słyszącymi, uzupełnienie bodźców słuchowych o wizualne bądź drganiowe, na przykład wprowadzenie sygnalizacji świetlnej/wizyjnej informującej o ewentualnym niebezpieczeństwie (jako dodatkowej formy zabezpieczenia). Środowisko pracy powinno być zaopatrzone w napisy i tablice informacyjne.

 

5.4. Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

   Pracownicy podejmujący pracę w tym zawodzie powinni być w przyjazny sposób zapoznawani ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinni także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.

   W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika niepełnosprawnego – pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą – z innych źródeł.

   W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy.

   Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.

   Osoby z autyzmem / zespołem Aspergera powinny podejmować pracę, która nie wymaga długotrwałego wysiłku fizycznego, gdyż nie są w stanie osiągnąć oczekiwanej wydolności w dłuższym czasie. Mogą koncentrować się na powtarzalnych czynnościach, ale niewymagających długotrwałego wysiłku fizycznego. Ewentualnie trzeba rozważyć niepełny wymiar czasu pracy.

   Osoby z tego typu niepełnosprawnością powinny pracować w małym zespole ludzi, w miejscu cichym, bez narażenia na liczne bodźce sensoryczne, uciążliwy ruch i hałas. Powinny mieć dokładnie określone obowiązki i zależności służbowe. Wymagana jest dobra organizacja pracy, wysoka przewidywalność zdarzeń, precyzyjne i klarowne przekazywanie poleceń. Praca nie powinna prowadzić do przeciążenia i stresu. Niekiedy, zwłaszcza tuż po podjęciu pracy, może być potrzebny trener pracy lub mentor, by osoba z zespołem Aspergera mogła dopytać o różne rzeczy.

 

5.5. Osoby z dysfunkcją sfery intelektualnej

  Osoby z niepełnosprawnością intelektualną nie potrzebują specjalistycznego dostosowywania stanowiska pracy pod względem architektonicznym ani ergonomicznym, poza ogólnymi zasadami odnoszącymi się do wszystkich pracowników. Jeśli niepełnosprawność intelektualna jest sprzężona z niepełnosprawnością sensoryczną, należy zastosować zasady dostosowywania stanowiska pracy określone dla poszczególnych rodzajów niepełnosprawności.

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim (wybrane osoby, po akceptacji lekarza i psychologa) mogą być zatrudnione w tym zawodzie pod warunkiem, że dobór zadań i czynności zawodowych będzie odpowiadał potencjałowi intelektualnemu. Mogą wykonywać czynności proste, powtarzalne, zadania bardziej odtwórcze niż twórcze, zlecone przez przełożonego.

  Osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ze względu na swoje ograniczenia, szczególnie w zakresie poznawczym, potrzebują przede wszystkim dostosowania tempa pracy do indywidualnych możliwości oraz jasno zdefiniowanego zakresu obowiązków. Istotną kwestią jest wyłonienie osoby z zespołu pracowniczego, odpowiedzialnej za przekazywanie poleceń osobie z niepełnosprawnością intelektualną (zasadą jest, że każdorazowo czyni to ta sama osoba, aby nie dezinformować pracownika).

Zatrudnione osoby mogą wymagać długotrwałego przystosowania do wykonywania określonych zadań. Zakres prac musi być jednorodny i powtarzalny, a praca nadzorowana i kontrolowana możliwie często, zwłaszcza w początkowym okresie. Mogą też wymagać pomocy w kształtowaniu prawidłowych zachowań w różnych sytuacjach społecznych (np. punktualne przychodzenie do pracy, nieopuszczanie samowolnie stanowiska pracy).

   Wymagane w pracy czynności robocze i miejsca, z których korzystają osoby z niepełnosprawnością intelektualną (np. toalety, bufet, ważne działy, takie jak kadry, magazyny itp.) powinny być oznaczone prostymi piktogramami ułatwiającymi zrozumienie oraz identyfikację miejsc.

   W rozmowie z pracownikiem z niepełnosprawnością intelektualną należy używać prostych słów, nieskomplikowanych wyrażeń, a tłumacząc różnego rodzaju kwestie, należy posługiwać się przykładami zaczerpniętymi z dnia codziennego. Nie należy używać zwrotów anglojęzycznych, a zamiast liczb czy danych procentowych należy używać słów „mało” czy też „wiele”. Przekazywane informacje powinny być zwięzłe, nieprzeładowane, a zdania – krótkie.

 

Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.