Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
|
Czynnik ludzki w bezpieczeństwie pracy - Wszystkie barwy świata...
Autorzy:
prof. dr hab med. Krzysztof Kwarecki, dr Krystyna Zużewicz, Centralny Instytut Ochrony Pracy
Już przed przeszło 115 laty Karol Darwin opisał zanik ruchu liści w kierunku światła (słońca) w pewnych warunkach doświadczalnych. Ruch ten, zwany heliotropizmem, w warunkach normalnych jest dość powszechny i może być łatwo obserwowany w ciągu doby. Doświadczenie polegało na przepuszczaniu światła słonecznego, wnikającego do pomieszczenia, gdzie były umieszczone rośliny, przez roztwór dwuchromianu potasu. W docierającym do roślin świetle wyeliminowano ze spektrum promieniowania komponent niebieski (400 - 500 nm).
Jak się niebawem okaże, zjawisko szczególnej wrażliwości na światło niebieskie dotyczy także świata zwierząt na różnych szczeblach rozwoju ewolucyjnego (od muszki owocowej po zwierzęta kręgowe i człowieka). Dopiero teraz poznajemy głębszy sens i mechanizm wrażliwości świata roślin i zwierząt na światło niebieskie. W znacznej mierze są to odkrycia ostatnich 3 lat i poza olbrzymim znaczeniem teoretycznym mogą mieć liczne zastosowania praktyczne w życiu człowieka.
Odkrycie roli kryptochromów wydaje się być ważne dla regulacji rytmiki okołodobowej u ludzi z upośledzoną percepcją wzrokową.
Mimo braku funkcji widzenia, percepcja zmian natężenia światła zezwala na lepszą synchronizację psychosocjalną, ułatwiając pełnienie różnych ról społecznych w życiu zawodowym i rodzinnym.
Receptory światła zlokalizowane są w siatkówce oka zarówno u człowieka, jak i u większości zwierząt kręgowych. Receptory te występują głównie w dwojakiego rodzaju komórkach wzrokowych: pręcikonośnych i czopkonośnych. Budowa obu rodzajów komórek jest podobna z wyjątkiem właściwego dla nich fotoreceptora.
W komórkach pręcikonośnych, których jest 20-krotnie więcej niż komórek czopkonośnych, występuje receptor światła pręcik. Reakcja komórki pręcikonośnej na światło jest kilkuetapową reakcją chemiczną, a podstawową rolę odgrywa tu białko rodopsyna (purpura wzrokowa) i pochodna witaminy A (l l-cis retinal). Pod wpływem absorpcji kwantu promieniowania świetlnego rodopsyna ulega aktywacji. Aktywna rodopsyna inicjuje kaskadę reakcji chemicznych, na połączeniach nerwowych komórek pręcikonośnych uwalniają się neuroprzekaźniki, informacja o ekspozycji na światło zostaje przekazana drogą nerwową do ośrodkowego układu nerwowego. Inaktywacja rodopsyny (dołączenie grupy fosforanowej) zatrzymuje reakcje chemiczne, a „zużyta” rodopsyna ulega odnowieniu ponownie do rodopsyny i 11-cis retinalu.
Receptorem światła (a ścisłe biorąc barw) w komórkach czopkonośnych są czopki, w skład których wchodzą białka absorbujące promieniowanie świetlne - opsyny, połączone jak rodopsyna w komórkach pręcikonośnych - także z pochodną witaminy A -11-cis-retinalem. U ludzi prawidłowo rozpoznających barwy wyróżnia się trzy rodzaje barwników występujących w czopkach.
Są to:
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: