Zasady uwzględniania wymagań

 

Zasady uwzględniania wymagań bezpieczeństwa dotyczących hydraulicznych układów w stacjonarnych maszynach przemysłowych

Zasadniczym przepisem, do którego należy się odnieść przy ocenie układów hydraulicznych maszyn wprowadzanych do użytkowania na terenie całej Unii Europejskiej jest tzw. Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE, wdrożona do prawa polskiego rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn z dnia 21 października 2008 r. (Dz.U. nr 199 poz.1228). W przypadku maszyn już użytkowanych, obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596) oraz zmieniającego je rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 września 2003 r. (Dz. U. Nr 178, poz. 1745). Rozporządzenia te wdrażają do prawa polskiego wymagania dyrektyw 89/655/EWG, 95/63/WE oraz 2001/45/WE, których tekst jednolity został wprowadzony dyrektywą 2009/104/WE, dotyczącą minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy.

Przy budowie układów hydraulicznych bardzo istotną rolę odgrywa odpowiednie dobranie parametrów układu, zastosowanych elementów (zwłaszcza materiałów uszczelek) oraz właściwego płynu hydraulicznego. Nie ma w tym przypadku takiej swobody, jak np. przy budowie układów pneumatycznych, w których zawsze stosowane jest powietrze i wystarczy je czyścić, osuszyć i nasmarować. W przypadku układów hydraulicznych medium – płyn hydrauliczny, elementy (uszczelnienia) i warunki pracy muszą być ze sobą kompatybilne, więc powinny być szczegółowo uzgodnione pomiędzy producentem (dostawcą) a odbiorcą.

Należy jednak podkreślić, że w procesie oceny spełniania wymagań bezpieczeństwa przez układy hydrauliczne w stacjonarnych maszynach przemysłowych, prowadzonym przez jednostkę notyfikowaną w UE, należy przede wszystkim uwzględniać wymagania Dyrektywy Maszynowej uszczegółowione w normach zharmonizowanych.

Odniesienie do odpowiednich dokumentów przedstawiono graficznie na rys.1.

Rys.1  Dokumenty prawne i normatywne mające zastosowanie przy ocenie zgodności w zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia układów hydraulicznych stacjonarnych maszyn przemysłowych.

Podczas oceny zgodności maszyn, prowadzonej zwykle przez jednostki notyfikowane z użyciem list kontrolnych, opracowanych na podstawie Dyrektywy Maszynowej i zharmonizowanych z nią norm, kolejność postępowania jest następująca:

  1. gdy istnieje norma zharmonizowana typu „C” – sprawdzenie wg tej normy. UWAGA: jeśli norma zharmonizowana typu „C” nie obejmuje całości wymagań bezpieczeństwa odnoszących się do danej maszyny trzeba te wymagania uwzględnić jak w p.2.
  2. gdy nie istnieje norma typu „C” – sprawdzenie wg normy typu „A” z uwzględnieniem wymagań właściwych norm typu „B”, a następnie ocena spełnienia zasadniczych wymagań bezpieczeństwa wg Dyrektywy Maszynowej

W obu przypadkach podstawą oceny jest ocena ryzyka, a w zasadzie początkowy etap tej oceny, polegający na zidentyfikowaniu zagrożeń, zwłaszcza zagrożeń znaczących.

 W przypadku pierwszym, gdy istnieje norma typu „C”, identyfikacja zagrożeń, a także dobór środków ochronnych są już zwykle przeprowadzone w normie.

W przypadku hydraulicznych układów sterowania, ocenę ryzyka przeprowadza się zgodnie z normą PN-EN ISO 13849-1:2008.