W artykule przedstawiono stan obecny i perspektywy rozwoju wydzielonego i integralnego nurtu badawczego, jakim jest akustyka środowiska. Nurt ten ukształtował się po II wojnie światowej w następstwie rozwoju aparatury elektronicznej, umożliwiającej pomiarowe określenie wielkości opisujących fale i pola akustyczne. Początek rozwoju tego kierunku dała akustyka środowiska pracy, wiążąca oddziaływanie hałasów tego środowiska z reakcją organizmu narażonego pracownika. W dalszej kolejności uwzględniono wpływy zewnętrznego środowiska człowieka jako składnika ogólnego bilansu narażenia.

 Koncentracja badań na hałasach środowiska zewnętrznego powoduje pojawienie się nowych obszarów badań objętych pojęciem „akustyka ekologiczna”. W artykule postawiono tezę, że koncentracja badań na akustyce ekologicznej spowodowała znaczące wyhamowanie postępu w akustyce środowisku pracy, co jest źródłem znaczących strat ekonomicznych.

W artykule przedstawiono, w formie  z oczywistych przyczyn skróconej, podstawowe założenia teorii tzw. szarych systemów, prezentując jednocześnie szeroki przegląd najnowszej  literatury naukowej na ten temat. Omówiono uzasadnienie potrzeby stosowania szarych systemów, ich elementy składowe oraz rodzaje, a także dotychczasowy stan wiedzy na temat ich potencjału. W tekście zostały również zaprezentowane przykładowe sposoby zastosowania szarych systemów w różnych obszarach rynkowych.

Celem artykułu jest zbadanie typowych przykładów źródeł hałasu impulsowego generowanego w polu swobodnym oraz podjęcie próby określenia obiektywnego kryterium oceny poziomu tła akustycznego, przy którym dźwięk impulsowy przestaje być głównym źródłem uciążliwości akustycznej.

Analizę uzupełniają wyniki testów odsłuchowych, polegających na subiektywnej ocenie uciążliwości akustycznej oraz ocenie skuteczności maskowania szumem badanych sygnałów.

W artykule przedstawiono opracowaną metodę badań materiałów i ustrojów przeznaczonych do ochrony przed drganiami mechanicznymi w środowisku pracy. Metoda ta jest oparta na wyznaczaniu transmitancji oraz współczynników przenoszenia drgań próbek wybranych materiałów i ustrojów na stanowisku badawczym. Głównym elementem stanowiska jest system do generacji sygnału drganiowego na bazie wzbudnika drgań J240 firmy IMV. Przedstawiono opracowaną konstrukcję obciążnika testowego z regulowaną masą oraz sposób obciążania próbek. Porównanie wyników uzyskanych dla różnych próbek potwierdza przypuszczenie, że zmiana obciążenia próbki w większości przypadków wpływa znacząco na wartości transmitancji, a więc także na tłumienie drgań. Nie jest jednak możliwe określenie jednej tendencji oraz zakresu takich zmian dla wszystkich badanych materiałów. Zmiany te nie przebiegają liniowo wraz ze zmianami obciążenia (nacisku jednostkowego).

W 2014 r. w Polsce w warunkach zagrożenia hałasem pracowało 184,3 tys. osób, co stanowiło 54,3% ogólnej liczby pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi środowiska pracy. Największą liczbę osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia hałasem w sektorach polskiej gospodarki odnotowano w górnictwie węgla kamiennego oraz przetwórstwie przemysłowym. Współczynnik zachorowalności na choroby zawodowe w górnictwie był kilkanaście razy większy od pozostałych sekcji polskiej gospodarki i wyniósł 296 na 100 tys. pracujących.

W artykule poddano analizie rozmiar zagrożenia hałasem w polskim górnictwie oraz w KWK „Bobrek - Piekary” w aspekcie zawodowego uszkodzenia słuchu i liczby pracowników zatrudnionych w strefach szczególnego narażenia. Autorzy artykułu zaproponowali alternatywną metodę ograniczenia narażenia na hałas na stanowiskach obsługi przenośników układu transportu urobku, poprzez wykonanie wnęk technologicznych
i ich adaptację akustyczną. Wyniki badań przed i po wprowadzeniu zaproponowanych działań naprawczych potwierdzają skuteczność takiego podejścia.

W artykule porównano zagrożenie hałasem na terenie dwóch wiertni poszukiwawczych gazu z łupków. Uwzględniono stanowiska pracy kierowników wiertni, pracowników działu bhp i geologów. W związku z charakterem tych prac ocenę hałasu przeprowadzono ze względu na ochronę słuchu oraz  możliwość realizacji podstawowych zadań. Przedstawiono wyniki pomiarów i oceny hałasu, z których wynika, że hałas przekracza na jednej wiertni na stanowisku pracownika bhp poziomy dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu. Na żadnym stanowisku nie ma przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu ze względu na możliwość realizacji podstawowych zadań. Hałas na terenie wiertni II był średnio o 6-9 dB większy, niż na wiertni I. Na obu wiertniach występowały strefy, w których hałas przekraczał 85 dB.

Z badań wynika, że na wiertniach gazu z łupków nawet pracownicy wykonujący zadania koncepcyjne, jeśli  część czasu pracy pracują w strefach, w których hałas przekracza 85 dB, mogą być narażeni na utratę słuchu.

Problemy z poprawnym użytkowaniem ochronników słuchu znane są od wielu lat. Wyniki badań prowadzonych między innymi w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym Instytucie Badawczym wykazały, że tłumienie dźwięku nauszników przeciwhałasowych w warunkach rzeczywistych bywa nawet o kilkanaście decybeli niższe, niż tłumienie wynikające z badań laboratoryjnych. Oznacza to, że w niektórych przypadkach narażenie indywidualne na hałas może przekraczać wartości dopuszczalne. Nieprawidłowości te można ograniczyć przez wprowadzenie interaktywnego systemu szkoleń, w którym osoba szkolona będzie mogła samodzielnie ocenić swoje umiejętności. Takim rozwiązaniem są szkolenia prowadzone przy wykorzystaniu systemu 3M™ E-A-Rfit™ Dual-Ear Validation.

Badania były prowadzone w warunkach laboratoryjnych oraz w dwóch zakładach przemysłowych. Indywidualne tłumienie PAR (Personal Attenuation Rating) wkładek przeciwhałasowych było mierzone z wykorzystaniem system pomiarowego VeriPRO, który został opracowany w laboratorium Howard Leight Honeywell Hearing Laboratory. Badano indywidualne tłumienie PAR siedmiu modeli wkładek jednorazowego użytku oraz dwóch modeli wkładek wielokrotnego użytku. Celem badań laboratoryjnych było zmierzenie średnich wartości PAR wkładek nowych, w idealnym stanie technicznym, umieszczanych prawidłowo w przewodach słuchowych osób biorących udział w badaniu. Badania laboratoryjne były prowadzone z udziałem 16 wytrenowanych słuchaczy, którzy byli instruowani jak należy prawidłowo umieszczać wkładki w przewodach słuchowych. Badania w warunkach rzeczywistych były prowadzone z udziałem 152 pracowników, stosujących codziennie wkładki przeciwhałasowe. Pracownicy biorący udział w badaniach nie byli instruowani i umieszczali wkładki w przewodach słuchowych w sposób jaki to robią zazwyczaj. Uzyskane wyniki badań upoważniają do następujących wniosków. Podstawowym czynnikiem powodującym małą skuteczność działania wkładek w warunkach rzeczywistych jest ich złe przyleganie do przewodów słuchowych, spowodowane nieprawidłowym umieszczeniem wkładki w przewodzie lub wyborem niewłaściwego modelu wkładki. Drugim istotnym czynnikiem, w przypadku wkładek wielokrotnego użytku, jest ich zły stan techniczny. Nie obserwowano jakichkolwiek prawidłowości natury ilościowej, które mogłyby stanowić przesłankę do globalnego podejścia i poszukiwania drogą analizy statystycznej poprawek korygujących wartości tłumienia wkładek przeciwhałasowych, które są mierzone w laboratorium w procesie certyfikacji.

W artykule przedstawiono analizę możliwości wykorzystania uniwersalnych narzędzi programistycznych współpracujących z najnowszymi wersjami przeglądarek internetowych do wspomagania oceny środowiska pracy. Analizę zilustrowano przykładami trzech programów umożliwiających ocenę narażenia na hałas oraz drgania ogólne i miejscowe. Oprogramowanie jest kompatybilne z przyjętymi powszechnie standardami dotyczącymi możliwości przeglądarek internetowych. Dzięki temu może być uruchamiane na urządzeniach mobilnych niezależnie od zastosowanego systemu operacyjnego.

Audiometria impedancyjna obejmuje najczęściej dwa rodzaje badań: pomiar impedancji / admitancji akustycznej w zewnętrznym przewodzie słuchowym (tympanometria) oraz pomiar odruchów mięśni ucha środkowego. Dostępne obecnie na rynku przyrządy do pomiaru impedancji akustycznej ucha (tympanometry) umożliwiają wykonanie tylko tympanometrii lub obu badań w zależności od klasy przyrządu, określonej zgodnie z normą PN-EN 60645-5. Tympanometria jest obok audiometrii tonowej coraz częściej stosowanym badaniem w diagnostyce audiologicznej w Polsce. Istnieje zatem pilna potrzeba zapewnienia spójności pomiarowej i wiarygodności uzyskiwanych wyników. Można to zapewnić jedynie poprzez wzorcowanie i badania okresowe przyrządów do pomiaru impedancji / admitancji ucha, zgodnie z zaleceniami dla badań okresowych określonymi w PN-EN 60645-5.

W artykule przedstawiono metodykę i stanowisko pomiarowe do wzorcowania i badań okresowych przyrządów do pomiaru impedancji ucha, opracowane w Głównym Urzędzie Miar. Opis uzupełniono o wyniki pomiarów i szacowanie niepewności pomiaru parametrów typowego przyrządu stosowanego w Polsce. Rezultaty tej pracy będą wykorzystane do poszerzenia kompetencji polskich laboratoriów akredytowanych o dziedzinę audiometrii impedancyjnej i rozszerzenia ich zakresu akredytacji.