Obsługa i naprawy pojazdów ciężarowych

Obsługa i naprawy pojazdów ciężarowych


Zadaniem pracownika/kierowcy wykonującego naprawy pojazdu ciężarowego:
    • wprowadzanie i ustawianie samochodów na stanowisku,
    • podnoszenie samochodu,
    • montaż i demontaż kół i opon,
    • praca w kanale pod samochodem,
    • wymiana oleju i smarowanie pojazdu,
    • prowadzenie prac obsługowo-naprawczych,
    • mycie zespołów i części,
    • uruchamianie silnika i sprawdzanie stanu technicznego pojazdu po naprawie,
Typowe zagrożenia związane z bieżącymi naprawami pojazdów ciężarowych, są to zagrożenia:
    • potłuczeniem, zgnieceniem przez poruszające się na placu postojowym i manewrowym innych pojazdów,
    • upadkiem w wyniku potknięcia o przedmioty pozostawione na powierzchni,
    • uderzeniem, zmiażdżeniem na skutek spadających przedmiotów, np. wskutek opadnięcia podnośnika z pojazdem, upadku koła z samochodu,
    • uderzeniem, obtarciem spowodowane możliwością wytrysku powietrza (np. w instalacjach pneumatycznych) pod ciśnieniem,
    • schorzeniem układu mięśniowo-szkieletowego wskutek wymuszonej pozycji pracy zwłaszcza podczas ręcznego przenoszenia i podnoszenia kół i opon oraz posługiwania się narzędziami zmechanizowanymi, zwłaszcza pneumatycznymi (np. kluczami),
    • porażeniem prądem elektrycznym, np. od elektronarzędzi lub maszyn,
    • uderzeniem, skaleczeniem, wplątaniem, przecięciem rąk i ciała na skutek używania narzędzi ręcznych prostych (np. młotka, kluczy) i z napędem (elektrowkrętarki),
    • upadkiem na powierzchni na skutek poślizgnięcia się na rozlanym oleju i potknięcia się o porozstawiane przedmioty,
    • upadkiem, potłuczeniem, złamaniem części ciała na skutek upadku na niższy poziom, np. do kanału,
    • upadkiem z wysokości podczas prowadzenia napraw dużych pojazdów,
    • zatruciem wskutek szkodliwych spalin,
    • poparzeniem żrącymi substancjami, np. pochodzącymi z akumulatorów, układów hamulcowych,
    • poparzenie gorącymi częściami pojazdu, np. silnika,
    • uderzeniem, zmiażdżeniem w skutek spadających przedmiotów podczas wykonywania napraw pod pojazdem, a także wskutek opadnięcia podnośnika z pojazdem,
    • pożarem, wybuchem, ze względu na występowanie oparów paliw,
    • zaprószeniem oczu podczas pracy pod pojazdem, albo przy jego czyszczeniu.
Zalecenia bezpieczeństwa podczas wykonywania prac:
Wprowadzanie i ustawianie samochodów na stanowisku

    • wprowadzanie pojazdów na stanowiska powinny robić osoby upoważnione, pełnoletnie i posiadające aktualne prawo jazdy właściwej kategorii,
    • podczas jazdy po placu postojowym lub manewrowym i wprowadzania pojazdu na stanowisko nikomu nie wolno jechać na stopniach samochodu, błotnikach i w skrzyni ładunkowej. Poza prowadzącym, nikt nie powinien znajdować się wewnątrz pojazdu.,
    • wprowadzający pojazd na stanowisko powinien stosować się do obowiązujących przepisów ruchu drogowego i nie przekraczać prędkości 15 km/h,
    • wprowadzanie pojazdu na stanowisko musi koordynować inny pracownik, znajdujący się z boku przed samochodem, aby uniknąć potrącenia przez ten pojazd lub przyciśnięcia do ściany w razie np. awarii układu hamulcowego,
    • nikomu nie wolno znajdować się na drodze pojazdu,
    • przedmioty, np. narzędzia, części, odpadki metalowe, przewody elektryczne, węże do sprężonego itp. powinny być usunięte z drogi pojazdu,
    • należy zachować odległości umożliwiające pracownikom swobodne poruszanie się i wykonywanie robót. Odległość pojazdu od stanowiska pracy powinna wynosić, co najmniej 1,2 m,
    • po wprowadzeniu pojazdu należy natychmiast wyłączyć silnik,
    • w przypadku stosowania podnoszenia jednostronnego zablokować oś pojazdu mającego kontakt z podłożem poprzez zaciągnięcie hamulca ręcznego lub włączenie dźwigni biegu. Następnie podkłada się pod koła mające kontakt z podłożem kliny, uniemożliwiając przetaczanie się pojazdu do przodu i do tyłu.,
    • nie wolno podkładać pod koła przypadkowych przedmiotów, np. kamieni, cegieł, zużytych części pojazdów itp.,
Podnoszenie samochodu

    • przed podniesieniem samochodu trzeba sprawdzić stan podnośnika,
    • w przypadku podnośników ręcznych należy skontrolować stan zapadki, gwintu, podstawki i główki oraz progów samochodu,
    • przy ręcznych podnośnikach hydraulicznych trzeba sprawdzić, czy nie ma wycieków płynu,
    • nie wolno posługiwać się podnośnikami uszkodzonymi, nie w pełni sprawnymi i niekompletnymi. Ich udźwig powinien być dostosowany do masy pojazdu. W razie dysponowania podnośnikiem o niewystarczającym udźwigu, należy podnosić tylko przednią lub tylną część pojazdu a jeśli to konieczne prawą lub lewą
    • po podniesieniu pojazdu trzeba podnośnik zabezpieczyć przed samoczynnym opadnięciem.
Montaż, demontaż i naprawa ogumienia

    • do zdejmowania opon z koła należy używać specjalnych urządzeń, tzw. ściągaczy,
    • nie wolno zakładać opony na felgę o krawędziach pozaginanych, uszkodzonych i nierównoległych,
    • Przy demontażu ogumienia niektórych starszych typów samochodów ciężarowych należy zachować dużą ostrożność ze względu na możliwość „wyskoczenia”, sprężynującego pierścienia stalowego do mocowania obrzeża. Pompowanie kół tych samochodów należy wykonywać w osłonie chroniącej przed uderzeniem przez wyskakujący wskutek nacisku opony pierścień. Po napompowaniu trzeba jeszcze raz opukać pierścień i dopiero wtedy zamontować koło na oś pojazdu,
    • nie wolno, przy zakładaniu ciężkiego koła na oś, unosić go ręcznie, lecz należy posługiwać się przy tym dźwignią (np. długą łyżką do montażu opon lub kawałkiem stalowego pręta),
Praca w kanale

    • każdy kanał musi mieć prowadzące do niego schodki (bez ubytków i nierówności), a jego długość powinna zapewniać swobodne wejście i wyjście z niego,
    • podłogi kanałów powinny być zmywalne, równe i wykonane tak, aby zapobiegać poślizgnięciu się, a jego ściany powinny być łatwo zmywalne,
    • zarówno sam kanał, jak i spód samochodu, powinny być odpowiednio oświetlone, nie powodując przy tym olśnienia mechaników,
    • lampy w kanałach powinny być zasilane prądem elektrycznym o napięciu nie przewyższającym 24 V, a ich klosze zabezpieczone sztywną drucianą siatką lub „koszem" z drutu,
    • używanie lamp przenośnych zasilanych prądem o nie obniżonym napięciu jest niedozwolone,
    • transformatory obniżające napięcie, używane do oświetlenia powinny być uziemione lub zerowane,
    • lampy przenośne muszą mieć szklany klosz, osadzony na gumowej uszczelce oraz przewód elektryczny dobrze zamocowany w lampie i zaopatrzony w tzw. odgiętkę,
    • nie wolno używać lamp, które mają uszkodzoną izolację przewodu, klosz lub osłonę drucianą,
    • przewody lamp trzeba tak prowadzić, aby nie deptali po nich ludzie i nie jeździły po nich samochody lub wózki transportowe,
    • w pobliżu otwartych kanałów należy zachowywać ostrożność, aby nie wpaść do nich,
    • kanały podczas przerw w korzystaniu należy przykrywać deskami,
    • kanały należy utrzymywać w czystości, z podłogi usuwać rozlane oleje, jak najczęściej ją myć, wodą lub środkami czyszczącymi.
    • mechanik powinien przygotować sobie przed zejściem do kanału wszystkie potrzebne narzędzia i części. Narzędzia i części trzeba kłaść na brzegu kanału, tak aby znajdowały się one pod samochodem.,
    • nie wolno kłaść na podłodze kanału żadnych narzędzi, części ani porzucać odpadków, gdyż mogą one spowodować potknięcie się albo przewrócenie pracowników,


Praca pod samochodem

    • nie wolno pracować pod samochodem umieszczonym na zwykłym, przenośnym podnośniku i nie podpartym na mocnych podstawkach,
    • podczas pracy pod samochodem pracownik powinien używać specjalnej leżanki monterskiej, zaopatrzonej w skrętne kółka i regulowany podgłówek. Należy ją ustawić wzdłuż osi podłużnej samochodu, między jego kołami, tak aby ręce i narzędzia dotykały części pojazdu znajdujących się nad piersiami mechanika, a nie nad jego twarzą, aby zapobiec zaprószeniu oczu i skaleczeniu twarzy.,
    • w czasie pracy mechanik nie powinien wysuwać nóg poza obrys pojazdu, a przed wysunięciem się z leżanką spod pojazdu należy sprawdzić, czy nie spowoduje to zagrożenia,
    • potrzebne narzędzia oraz części należy umieścić w torbie, ustawionej na leżance,



Wymiana oleju i smarowanie pojazdu

    • podłogi powinny być olejoodporne i zmywalne, a ściany zmywalne do wysokości 1,80 m.
    • w celu umożliwienia ściekania oleju podłoga może być pokryta gęstą stalową kratą. Podłoże pod kratą powinno mieć nachylenie w kierunku otworów ściekowych,
    • ścieki ze stanowisk smarowania i wymiany olejów muszą być odprowadzane do osadników błota i tłuszczu, a nie wprost do ogólnej kanalizacji,
    • na stanowiskach smarowania i wymiany oleju należy utrzymywać jak największą czystość. Rozlany olej należy natychmiast usunąć,
    • spuszczony z silników lub przekładni olej należy zlewać do zbiornika.
    • należy unikać przenoszenia oleju w różnego rodzaju bańkach, wiadrach i innych naczyniach, gdyż grozi to rozlaniem oleju na podłogę, ręce lub odzież,
    • nie wolno używać smarownic z uszkodzonymi wężami lub nieszczelnymi połączeniami,
    • nie wolno smarować punktów pojazdu, w których brak jest smarowniczek,
    • zabronione jest przykładanie palca do końcówki węża smarownicy w celu sprawdzenia sprawności tłoczenia smaru i wielkości ciśnienia,
    • pracownicy powinni często zmieniać zabrudzoną odzież roboczą, myć ręce przed jedzeniem, a po zakończeniu pracy starannie umyć całe ciało pod natryskiem,
    • podczas pracy należy używać skórzanych rękawic chroniących ręce przed zabrudzeniem oraz obuwia na olejoodpornych spodach,



Prowadzenie prac obsługowo-naprawczych

    • narzędzia i przyrządy powinny być dostosowane rodzajem i wymiarami do wykonywanej pracy oraz kształtu i wielkości części, do których będą użyte. Przed użyciem należy je sprawdzić a uszkodzone lub zużyte wymienić na sprawne,
    • osoba prowadząca naprawę pojazdu powinien pracować w kombinezonie, butach na podeszwach antypoślizgowych i w nakryciu głowy,
    • stanowisko pracy należy utrzymywać w porządku i czystości, a wymontowane części odkładać w określone miejsca na wózkach, stojakach lub pojemnikach w pobliżu stanowiska pracy.
    • nie wolno rozrzucać narzędzi wokół stanowiska pracy, a po zakończeniu pracy należy je schować do szafek lub poukładać na półkach,
    • rozlany olej należy natychmiast usunąć z podłoża,
    • podczas wykonywania prac przy podwoziu samochodu, ustawionego na podłodze lub nad kanałem albo podniesionego, nie wolno uruchamiać silnika ani naprawiać instalacji elektrycznej i rozrusznika,
    • wskazane jest ustawienie tarczy z napisem ostrzegawczym, obok pojazdu, pod którym pracują ludzie,



Mycie zespołów i części

    • przed naprawą wymontowane części i zespoły powinny być umyte,
    • nie wolno używać benzyny etylizowanej (etyliny), powodującej ciężkie zatrucia pracowników,
    • stanowisko do mycia części powinno być umieszczone w wydzielonym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu,
    • podłoga powinna być wodo- i olejoodporna, a ściany i sufit wodoodporne,
    • ścieki muszą mieć odprowadzenie do osadnika błota i tłuszczów. Nie wolno odprowadzać ich bezpośrednio do kanalizacji,
    • do pomieszczenia powinna być doprowadzona zimna i ciepła woda o temperaturze co najmniej 55°C,
    • wanny, w których części myje się ręcznie łatwo palnymi cieczami, powinny mieć obudowę oraz zainstalowane wyciągi,
    • w otwartych wannach nie wolno stosować rozpuszczalników, np. trójchloroetylenu (tri), czterochloroetylenu itp. oraz roztworów sody,
    • do ręcznego mycia części pracownicy powinni używać pędzli i szczotek na długich trzonkach. Pracę tę należy wykonywać w rękawicach i fartuchach odpornych na działanie benzyny i oleju napędowego.
    • w pomieszczeniach, w których używa się benzyny i rozpuszczalników, nie wolno palić tytoniu, posługiwać się otwartym ogniem oraz używać iskrzących urządzeń elektrycznych,
    • w pomieszczeniach tych nie wolno też przechowywać jedzenia ani spożywać posiłków,



Uruchamianie silnika i sprawdzanie stanu technicznego pojazdu po naprawie

    • uruchomienie silnika dozwolone jest na stanowisku obsługowo-naprawczym dopiero po sprawdzeniu, że nie spowoduje to zagrożenia,
    • wymontowany z pojazdu silnik wolno uruchamiać tylko wtedy, gdy przymocowany jest on do metalowej ramy przytwierdzonej do podłogi. Nie wolno uruchamiać silnika ustawionego luzem na prowizorycznych podstawkach.,
    • gazy spalinowe z silnika muszą być odprowadzane specjalnym przewodem poza pomieszczenie warsztatu,
    • przed uruchomieniem silnika po naprawie należy sprawdzić, czy wszystkie jego części są prawidłowo przykręcone oraz czy nie leżą na nim zapomniane narzędzia lub części,
    • zabronione jest wlewanie paliwa do gaźnika w chwili, gdy uruchamia się silnik oraz gdy silnik już pracuje. Nie wolno też nalewać paliwa przez filtr powietrza, gdyż może to być przyczyną pożaru.,
    • przed i po naprawie należy sprawdzić stan pojazdu za pomocą urządzeń diagnostycznych, a także praktycznymi, od lat stosowanymi metodami,
    • sprawdzanie hamulców w samochodach wyposażonych w hamulce powietrzne lub powietrzno-hydrauliczne należy rozpocząć od sprawdzenia ciśnienia powietrza w układzie hamulcowym,
    • dalsze ich sprawdzanie należy wykonywać na pustym placu lub drodze, o dobrej widoczności. Należy zwracać uwagę, aby z tyłu nie jechał inny pojazd, gdyż nagłe zahamowanie mogłoby spowodować zderzenie.,
    • do sprawdzania ciśnienia w oponach trzeba używać ciśnieniomierza. Niedopuszczalne jest ustalanie wysokości ciśnienia na podstawie ugięcia się opon lub za pomocą uderzania w opony twardym przedmiotem.,