Logo CIOP CIOPMapa serwisu English version
CIOPWsteczPoziom wy¿ejCIOP
.. | Powa¿ne awarie przemys³owe - materia³y informacyjne | Artyku³y | Bibliografia (CIOP) | Kontakt | Us³ugi | Interesuj±ce odno¶niki | Serwis


Powa¿ne awarie przemys³owe - Artyku³y


Powa¿ne awarie w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów (2) - ocena skutków
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 4/2011, str. 6-8

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy
mgr Agnieszka Gajek
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy
p³k dypl. Leszek S³omka
Akademia Obrony Narodowej, Centrum Szkolenia Obrony Przed Broni± Masowego Ra¿enia


W artykule przedstawiono przyk³adowe prognozy skutków awarii w transporcie drogowym, wykonane przy zastosowaniu symulacji komputerowej, które dotyczy³y wypadków drogowych z udzia³em cystern przewo¿±cych chlor i amoniak. W symulacji wyznaczono strefy skutków toksycznych ska¿eñ powsta³ych w wyniku wycieku tych gazów z cysterny w terenie otwartym, o lu¼nej oraz o zwartej zabudowie, w warunkach zimowych i letnich. Przedstawiono tak¿e prognozy skutków ataków terrorystycznych – detonacji cystern z kwasem azotowym lub z benzyn± w terenie o zwartej zabudowie. Omówione, porównane i ocenione zosta³y skutki awarii transportowych, powoduj±cych uwolnienie z cystern samochodowych benzyny, chloru oraz amoniaku w zale¿no¶ci od warunków terenowych i atmosferycznych.

Powa¿ne awarie i zagro¿enia terrorystyczne instalacji chemicznych (2) - zintegrowany system zarz±dzania ryzykiem
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2009, str. 10-13

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy,
dr Mieczys³aw J. Borysiewicz
Instytut Energii Atomowej
Centrum Doskona³o¶ci MANHAZ


"Efektywne zarz±dzanie bezpieczeñstwem procesowym oraz ochron± przed zagro¿eniami terrorystycznymi zak³adów chemicznych wymaga integracji dzia³añ w obu tych obszarach, integracji okre¶lonych procedur i narzêdzi stosowanych w analizie zagro¿eñ procesowych (PHA) oraz w analizie podatno¶ci zabezpieczeñ (SVA). Wystêpuje w nich wiele elementów wspólnych lub podobnych.
Przedstawione zalecenia dotycz±: zapobiegania procesowym oraz umy¶lnym przyczynom powa¿nych awarii; zarz±dzania integralno¶ci± procesu i sprzêtu z uwzglêdnieniem ich podatno¶ci na zagro¿enia terrorystyczne; opracowania zintegrowanych planów operacyjno-ratowniczych, uwzglêdniaj±cych dodatkowe zagro¿enia; zapewnienia bezpieczeñstwa kontaktów z osobami spoza zak³adu oraz zapewnienia bezpieczeñstwa podczas przebywania ¶rodków transportu substancji niebezpiecznych w zak³adzie. "

Awarie i zagro¿enia terrorystyczne instalacji chemicznych (1) - metody oceny podatno¶ci na zagro¿enia
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2009, str. 2-5

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy,
dr Mieczys³aw J. Borysiewicz
Instytut Energii Atomowej
Centrum Doskona³o¶ci MANHAZ


"Mo¿liwe skutki terroryzmu chemicznego okre¶lono na podstawie przyk³adów niektórych katastrofalnych powa¿nych awarii przemys³owych oraz ocen wykonanych przez Agencjê Ochrony ¦rodowiska USA (EPA). Omówiono zasady przeciwdzia³ania mo¿liwym, wskutek aktów terroru powa¿nym awariom, polegaj±ce na wykonaniu analiz podatno¶ci zabezpieczeñ (SVA), co pozwala na okre¶lenie podatnych na dzia³ania terrorystyczne "s³abych" punktów stacjonarnych instalacji przemys³owych, sieci ruroci±gów lub systemów sterowania i systemów informatycznych.
Przedstawiono zalecane do wykorzystania w Polsce metody i narzêdzia przeciwdzia³ania terrorystycznym zagro¿eniom powa¿nymi awariami zak³adów chemicznych; opracowane w USA. S± to dwie metody dotycz±ce analiz podatno¶ci instalacji chemicznych i oceny zabezpieczeñ - metoda opracowana przez CCPS (Center for Chemical Process Safety) oraz metoda opracowana przez SOCMA (Synthetic Organic Chemical Manufacturers Association). W odniesieniu do cyberbezpieczeñstwa i zabezpieczeñ komputerowych systemów sterowania oraz systemów informatycznych jest to podej¶cie obejmuj±ce systemowy profil ochrony przemys³owego systemu sterowania (SPP) oraz metodykê analizy i oceny bezpieczeñstwa systemów sterowania STOE (system target of evaluation) oraz metoda analiz podatno¶ci systemów technologii informacji CVSS (wspólny system punktowania podatno¶ci)."

Rozporz±dzenie REACH - sporz±dzanie raportu bezpieczeñstwa chemicznego
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2008, str. 10-13

dr Katarzyna Miranowicz-Dzier¿awska
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule omówiono raport bezpieczeñstwa chemicznego zawieraj±cy wyniki przeprowadzonej oceny bezpieczeñstwa chemicznego, który jest czê¶ci± dokumentacji rejestracyjnej sk³adanej do Europejskiej Agencji Chemikaliów. Obowi±zek sporz±dzania raportu bezpieczeñstwa chemicznego wynika z rozporz±dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. nr 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleñ i stosowanych ograniczeñ w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniaj±ce dyrektywê 1999/45/WE oraz uchylaj±ce rozporz±dzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporz±dzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak równie¿ dyrektywê Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE. Rozporz±dzenie to wesz³o w ¿ycie 1 czerwca 2007 r.

Wdra¿anie postanowieñ rozporz±dzenia REACH
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2008, str. 10-13

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule przedstawiono informacje i komentarze o wybranych, najbardziej istotnych postanowieniach rozporz±dzenia REACH. Przedstawiono harmonogram wdra¿ania g³ównych postanowieñ REACH. Omówiono wa¿ne na obecnym etapie wdra¿ania rozporz±dzenia procedury i wymagania, dotycz±ce nowego formatu kart charakterystyki substancji oraz rejestracji wstêpnej. Przedstawiono i skomentowano wymagania rozporz±dzenia REACH odnosz±ce siê do rejestracji wstêpnej oraz procedury jej realizacji.

Zagro¿enie zdarzeniami o znamionach powa¿nych awarii w Polsce
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2008, str. 8-12

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik,
mgr Agnieszka Gajek
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


"Analiza danych GIO¦ o liczbie zak³adów stwarzaj±cych zagro¿enie wyst±pienia powa¿nej awarii w latach 2002-2006 oraz o liczbie zdarzeñ o znamionach powa¿nej awarii w latach 2003-2006 wykaza³a, ¿e zak³ady "niesevesowskie" stwarzaj± du¿e zagro¿enie. ¦wiadczy o tym 216 zdarzeñ w 730 zak³adach "niesevesowskich" (81% wszystkich zdarzeñ w zak³adach stacjonarnych), podczas gdy w 341 zak³adach "sevesowskich" takich zdarzeñ by³o 46 (19%). "Wska¼nik awaryjno¶ci" w zak³adach "niesevesowskich" jest ponad 3-krotnie wy¿szy ni¿ w zak³adach ZZR i ZDR.
Analiza wykaza³a dominuj±ce zagro¿enie transportu samochodowego w porównaniu z innymi rodzajami transportu niebezpiecznych substancji: 160 zdarzeñ - ok. 68% wszystkich zdarzeñ w transporcie.
W zwi±zku z tym, aktualne staje siê opracowanie zaleceñ i niezbêdnych procedur zarz±dzania bezpieczeñstwem w zak³adach "niesevesowskich" oraz w odniesieniu do transportu samochodowego niebezpiecznych substancji. Jest to przedmiotem zadañ badawczych, które zosta³y podjête w CIOP-PIB w ramach programu wieloletniego "Poprawa bezpieczeñstwa i warunków pracy" na lata 2008-2010."

Cyberbezpieczeñstwo przemys³owych systemów sterowania
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2007, str. 8-11

dr Mieczys³aw J. Borysiewicz
Instytut Energii Atomowej,
Centrum Doskona³o¶ci MANHAZ, Otwock-¦wierk
prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


"Jednym z istotnych zagadnieñ zarz±dzania bezpieczeñstwem instalacji chemicznych w aspekcie ochrony przed dzia³aniami terrorystycznymi i sabota¿owymi jest zapewnienie cyberbezpieczeñstwa systemów informatycznych wykorzystuj±cych sieci komputerowe.
W artykule przedstawiono informacje o opracowaniach zawieraj±cych wytyczne i zalecenia dotycz±ce cyberbezpieczeñstwa, omówiono zasady cyberbezpieczeñstwa w odniesieniu do przemys³owych systemów sterowania (ICS - Industrial Control Systems), w szczególno¶ci zagadnienia stosowania systemowego profilu ochrony (SPP).
Wa¿nym instrumentem oceny i zapewnienia bezpieczeñstwa ICS jest metodyka STOE (System Target of Evaluation - systemowy obiekt oceny). Przedstawiono zakres STOE, rodzaje podatno¶ci i zabezpieczeñ oraz za³o¿enia dotycz±ce bezpiecznego u¿ytkowania ICS."

Zagro¿enia powa¿nymi awariami w Polsce - stan aktualny
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2007, str. 14-18

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


Przedstawiono i przedyskutowano ilo¶ciow± definicjê powa¿nej awarii, ustanowion± przez polskie przepisy. Na podstawie oficjalnych danych G³ównego Inspektora Ochrony ¦rodowiska przedstawiono informacje o wielko¶ci zagro¿eñ powa¿nymi awariami przemys³owymi w Polsce (stan na koniec 2005 r.). Na podstawie danych Komisji Europejskiej (tak¿e omówionych w artykule), potencja³ zagro¿eñ powa¿nymi awariami przemys³owymi sytuuje Polskê w czo³ówce pañstw UE. Przedstawiono informacje o powa¿nych awariach, jakie wydarzy³y siê w Polsce w 2005 r. oraz skrótowe opisy wybranych kilkunastu powa¿nych awarii.

Zmiany krajowych przepisów w sprawie kryteriów kwalifikacyjnych dla zak³adów stwarzaj±cych zagro¿enie powa¿n± awari± przemys³ow±
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2006, str. 9-11

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule przedstawiono i omówiono zmiany kryteriów kwalifikacyjnych wprowadzone rozporz±dzeniem MG z 2006 r. Wskazano na wp³yw zmian klasyfikacji substancji niebezpiecznych (rozporz±dzenie MZ z 2005 r.) na zaliczanie zak³adów do kategorii zwiêkszonego lub du¿ego ryzyka oraz na ocenê wielko¶ci skutków powa¿nych awarii.

Zmiany krajowych przepisów dotycz±cych niektórych elementów i procedur przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2006, str. 16-19

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule przedstawiono i omówiono zmiany systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym wprowadzone ostatnio do prawa krajowego postanowieniami ustawy z 2006 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony ¶rodowiska oraz niektórych innych ustaw oraz zmiany wymagañ dotycz±cych raportu o bezpieczeñstwie zawarte w rozporz±dzeniu MGiP z 2005 r.

REACH - projekt rozporz±dzenia Parlamentu Europejskiego oraz Rady w sprawie rejestracji, oceny, dopuszczania i ograniczania chemikaliów. G³ówne postanowienia, procedury, oczekiwane skutki
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2006, str. 16-19

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule omówiono postanowienia dotycz±ce g³ównych procedur: rejestracji substancji, oceny dokumentacji oraz oceny informacji o substancjach, udzielania zezwoleñ oraz wprowadzania ograniczeñ w odniesieniu do szczególnie niebezpiecznych chemikaliów. Przedstawiono informacje o oczekiwanych skutkach zwi±zanych z wej¶ciem w ¿ycie rozporz±dzenia REACH.

REACH - projekt rozporz±dzenia Parlamentu Europejskiego oraz Rady w sprawie rejestracji, oceny, dopuszczania i ograniczania chemikaliów. Przyczyny i przes³anki
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2006, str. 12-15

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


Przedstawiono przyczyny i przes³anki uzasadniaj±ce potrzebê zastosowania nowych zasad postêpowania w odniesieniu do niebezpiecznych substancji chemicznych w Unii Europejskiej: du¿e nara¿enie pracowników na dzia³anie substancji chemicznych, nieskuteczno¶æ obecnego prawodawstwa Wspólnotowego dotycz±cego substancji chemicznych w zakresie zapewnienia bezpieczeñstwa i zdrowia pracowników, konsumentów oraz ¶rodowiska naturalnego.

Udzia³ spo³eczeñstwa w zapobieganiu powa¿nym awariom przemys³owym - mo¿liwo¶ci prawne
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2005, str. 8-10

mgr Magdalena Miciñska
Kujawsko-Pomorska Szko³a Wy¿sza w Bydgoszczy
Uniwersytet Miko³aja Kopernika w Toruniu


Sta³y rozwój techniki powoduje, ¿e awarie przemys³owe staj± siê coraz gro¼niejsze dla otoczenia. Na ich skutki przede wszystkim nara¿ona jest ludno¶æ zamieszkuj±ca okolice du¿ych zak³adów przemys³owych. Ustawa : Prawo ochrony ¶rodowiska, wychodz±c naprzeciw ¶wiatowym tendencjom upowszechniania zasad jawno¶ci i demokracji w procedurach decyzyjnych, wprowadza w ¶lad za dyrektyw± Seveso II oraz Konwencj± Aarhus szereg instrumentów prawnych s³u¿±cych spo³eczeñstwu w sprawach przeciwdzia³ania i zapobiegania skutkom powa¿nych awarii. W artykule zaprezentowano regulacje umo¿liwiaj±ce zarówno dostêp do informacji, jak i udzia³ spo³eczeñstwa w procesach decyzyjnych dotycz±cych tych zagadnieñ.

Uzupe³nienia i zmiany przepisów Dyrektywy Seveso II
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2004, str. 8-11

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


"W artykule omówiono przepisy Decyzji Komisji 98/433/WE dotycz±cej jednolitych kryteriów czê¶ciowego zwolnienia od wymagañ odnosz±cych siê do raportu bezpieczeñstwa oraz Decyzji Komisji 1999/314/WE dotycz±cej kwestionariusza, zgodnie z którym powinny byæ sporz±dzane trzyletnie raporty pañstw cz³onkowskich o zastosowaniu Dyrektywy Seveso II.
Omówiono tak¿e zmiany Dyrektywy Seveso II, wprowadzone przez Dyrektywê Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/105/WE, dotycz±ce zakresu obowi±zywania tej dyrektywy, dodatkowych zadañ oraz procedur systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym, zmian kryteriów kwalifikacyjnych, terminów realizacji zadañ i procedur oraz zadañ adresowanych do w³adz pañstw cz³onkowskich oraz do Komisji WE."

Zawarto¶æ i cele programu zapobiegania awariom i systemu bezpieczeñstwa w zak³adach zwiêkszonego oraz du¿ego ryzyka wyst±pienia powa¿nej awarii przemys³owej
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2004, str. 22-25

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik,
dr in¿. Wojciech Domañski
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule przedstawiono wymagania przepisów unijnych (Dyrektywa Seveso II) oraz polskich (Prawo ochrony ¶rodowiska) odnosz±cych siê do programów zapobiegania awariom (PZA) i systemów zarz±dzania bezpieczeñstwem (SZB) w zak³adach zwiêkszonego (ZZR) oraz du¿ego ryzyka (ZDR) wyst±pienia powa¿nej awarii przemys³owej. Sformu³owano zalecenia dotycz±ce zawarto¶ci i celów PZA i SZB w zak³adach obu kategorii. Zwrócono szczególn± uwagê na PZA i SZB w zak³adach kategorii ZZR, w których, ze wzglêdu na wskazane w artykule wady przepisów polskich, przeciwdzia³anie powa¿nym awariom mo¿e okazaæ siê niedostatecznie skuteczne.

System przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym - nowe regulacje prawne (2)
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2003, str. 2-5

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule przedstawiono i omówiono rozporz±dzenia ministra gospodarki, pracy i polityki spo³ecznej dotycz±ce wymagañ, jakie powinien spe³niaæ raport o bezpieczeñstwie oraz wymagañ, jakim powinny odpowiadaæ wewnêtrzne oraz zewnêtrzne plany operacyjno-ratownicze. Omówione rozporz±dzenia ustalaj± nowe wymagania, które zastêpuj± obowi±zuj±ce do dnia 30 czerwca 2003 r.

System przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2003, str. 5-8

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


W artykule przedstawiono i omówiono postanowienia dwóch rozporz±dzeñ ministra úrodowiska dotycz±cych: 1) zakresu informacji odnosz±cych siê do zagro¿eñ powa¿nymi awariami przemys³owymi i sposobu podawania ich do publicznej wiadomo¶ci, 2) kryteriów powa¿nej awarii oraz sposobu wykonywania obowi±zku zg³aszania jej do G³ównego Inspektora Ochrony ¦rodowiska. Reguluj± one kolejne zagadnienia polskiego systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom.

Kszta³towanie postaw i zachowañ pracowników w celu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2003, str. 8-11

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


"W artykule przedstawiono i omówiono postanowienia przepisów Dyrektywy Seveso II, ustawy - Prawo ochrony ¶rodowiska oraz rozporz±dzenia ministra gospodarki, dotycz±ce programu zapobiegania awariom (PZA) wraz z systemem zarz±dzania bezpieczeñstwem (SZB) oraz wewnêtrznych planów operacyjno-ratowniczych (WPO-R).
Na podstawie tych postanowieñ okre¶lono zadania i dzia³ania maj±ce na celu kszta³towanie w³a¶ciwych postaw, umiejêtno¶ci, ¶wiadomo¶ci oraz zachowañ pracowników, niezbêdnych do skutecznej realizacji PZA, SZB, WPO-R."

Przewidywanie tworzenia siê niebezpiecznych substancji chemicznych podczas powa¿nych awarii przemys³owych
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2002, str. 15-19

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik,
mgr. Agnieszka Gajek
Centralny Instytut Ochrony Pracy


W artykule przedstawiono wymagania przepisów unijnych oraz polskich, dotycz±cych uwzglêdniania niebezpiecznych substancji chemicznych powstaj±cych w trakcie awarii. Omówiono podstawowe za³o¿enia przyjête w celu przewidywania powstawania substancji nieobecnych w normalnych warunkach procesowych. Zaprezentowano sposób prognozowania powstawania substancji w wyniku reakcji niepo¿±danych. Oceniono znaczenie i prawdopodobieñstwo powstawania niebezpiecznych substancji chemicznych w wyniku po¿arów i reakcji niekontrolowanych.

Substancje niebezpieczne powstaj±ce podczas powa¿nych awarii przemys³owych
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2002, str. 14-18

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik,
mgr. Agnieszka Gajek
Centralny Instytut Ochrony Pracy


Przedstawiono wyniki analiz kilkuset powa¿nych awarii przemys³owych. Omówiono dane charakteryzuj±ce czêstotliwo¶æ wystêpowania awarii w zale¿no¶ci od rodzajów dzia³alno¶ci przemys³owej oraz operacji procesowych. Przedstawiono informacje o substancjach uczestnicz±cych w awariach oraz o powstawaniu w ich trakcie niebezpiecznych substancji nie wystêpuj±cych w normalnych warunkach procesu lub magazynowania.

System przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym - przepisy szczegó³owe
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2002, str. 22-25

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


Przedstawiono i omówiono postanowienia czterech rozporz±dzeñ ministra gospodarki stanowi±ce przepisy szczegó³owe dotycz±ce systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym, ustanowionego na mocy ustawy - Prawo ochrony ¦rodowiska. Dotycz± one: kryteriów kwalifikacyjnych dla zak³adów zwiêkszonego oraz du¿ego ryzyka powa¿nej awarii przemys³owej, wymagañ w odniesieniu do raportów o bezpieczeñstwie, wewnÍtrznych oraz zewnêtrznych planów operacyjnoratowniczych.

Obiekty zagra¿aj±ce powa¿n± awari± przemys³ow± - nowe kryteria kwalifikacyjne
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2002, str. 16-19

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


Omówiono propozycje Komisji UE dotycz±ce zmian kryteriów kwalifikacyjnych Dyrektywy Seveso II. Przedstawiono nowy projekt rozporz±dzenia ministra gospodarki uwzglêdniaj±cy nowe kryteria UE.

System przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym w Polsce (3)
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2002, str. 11-16

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


"Omówiono pozosta³e elementy i procedury systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym: wymagania zwi±zane z efektem domina, dokonywanie zmian w obiekcie niebezpiecznym, wymagania dotycz±ce wewnêtrznych i zewnêtrznych planów operacyjno-ratowniczych, reagowanie na awarie, informowanie spo³eczeñstwa, wykonywanie kontroli, inspekcji oraz nadzoru, regulacje dotycz±ce skutków transgranicznych, zagospodarowanie terenów oraz sankcje w przypadku niewykonywania obowi±zków i procedur systemu. Oceniono zgodno¶æ regulacji krajowych z wymaganiami Dyrektywy Seveso II."

System przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym w Polsce (2)
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2001, str. 18-21

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


W artykule omówiono kolejne elementy i procedury systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym: program zapobiegania awariom i system bezpieczeñstwa w zak³adzie, raport o bezpieczeñstwie i procedure jego zatwierdzenia. Dokonano porównañ postanowieñ nowych przepisów polskich z wymaganiami Dyrektywy Seveso II.

System przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym w Polsce (1)
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2001, str. 14-18

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


W publikacji przedstawiono i omówiono pierwsz± czê¶æ zadañ i procedur systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym, ustanowionego przez nowe przepisy krajowe: kryteria kwalifikacyjne, procedurê identyfikacji obiektów niebezpiecznych oraz procedurê zg³oszenia. Oceniono ich zgodno¶æ z wymaganiami Dyrektywy Seveso II.

"Narzêdzia wspomagaj±ce wykonywanie zadañ i procedur systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom przemys³owym. Wyniki Programu Wieloletniego (1998-2001)"
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2001, str. 2-7

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


Omówiono wyniki sze¶ciu projektów badawczych wykonanych w latach 1998-2001 przez 5 jednostek naukowo-badawczych w ramach Programu Wieloletniego (b. SPR-1). Opracowane narzêdzia dotycz± procedur identyfikacji i zg³oszenia obiektów niebezpiecznych, analizy oraz okre¶lania wielko¶ci stref zagro¿eñ, wewnêtrznych i zewnêtrznych planów operacyjno-ratowniczych, systemów zintegrowanego zarz±dzania w zak³adach niebezpiecznych oraz w obszarach przemys³owych, materia³ów szkoleniowych.

"Przeciwdzia³anie powa¿nym awariom przemys³owym. Nowe polskie przepisy"
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2001, str. 7-10

prof. Dr hab. In¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


Przedstawiono aktualny stan polskich przepisów odnosz±cych siê do przeciwdzia³ania powa¿nym awariom chemicznym. Omówiono nowe przepisy dotycz±ce zapobiegania, gotowo¶ci i reagowania na powa¿ne awarie przemys³owe, zawarte we wchodz±cych w ¿ycie 1 pa¼dziernika 2001 r. ustawie Prawo ochrony ¶rodowiska oraz ustawie o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony ¶rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw.

Wykonywanie przepisów Dyrektywy Seveso oraz zagro¿enia powa¿nymi awariami w pañstwach UE
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2000, str. 13-16

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pañstwowy Instytut Badawczy


Dyrektywa Rady 91/692/EWG normuj±ca i racjonalizuj±ca raporty o zastosowaniu niektórych dyrektyw dotycz±cych ¶rodowiska wprowadzi³a okre¶lone zasady informowania Komisji przez pañstwa cz³onkowskie UE o wykonywaniu postanowieñ wielu dyrektyw. Równocze¶nie zobowi±za³a ona Komisjê WE do opracowywania i publikowania zbiorczych raportów o wykonywaniu wskazanych dyrektyw, obejmuj±cych trzyletnie okresy sprawozdawcze.
Dyrektywa 91/692/EWG dotyczy³a tak¿e Dyrektywy Seveso, tzn. 82/501/ EWG, wprowadzaj±c odpowiednie zmiany do tre¶ci artyku³u 18 tej dyrektywy.
Stosownie do wymagañ Dyrektywy 91/692/EWG Komisja opublikowa³a raport zawieraj±cy interesuj±ce informacje dotycz±ce zarówno wdro¿enia do prawodawstwa pañstw cz³onkowskich przepisów Dyrektywy Seveso jak i jej wykonywania w okresie 1994-1996. S± to m.in. informacje o opracowanych i przed³o¿onych w³a¶ciwym w³adzom raportach bezpieczeñstwa, opracowanych wewnêtrznych i zewnêtrznych planach awaryjnych, opracowanych informacjach dla spo³eczeñstwa, inspekcjach w obiektach niebezpiecznych przeprowadzonych przez kompetentne w³adze - czyli informacje o wykonywaniu g³ównych zadañ i procedur ustanowionych w Dyrektywie Seveso. Raport Komisji zawiera tak¿e dane o powa¿nych awariach przemys³owych, jakie mia³y miejsce w pañstwach cz³onkowskich UE, o których informacje - zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Seveso - zosta³y zg³oszone do ustanowionych przez Komisjê odpowiednich instytucji europejskich.
Niniejsza publikacja jest omówieniem tego raportu Komisji. Szczególn± uwagê zwrócono na dane dotycz±ce wielko¶ci zagro¿eñ oraz powa¿nych awarii przemys³owych. (...)

Ocena zagro¿eñ powa¿nymi awariami chemicznymi w Polsce w ¶wietle kryteriów kwalifikacyjnych Dyrektywy Seveso II
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2000, str. 14-19

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy



Zagro¿enia wielkimi i lokalnymi awariami przemys³owymi
"BEZPIECZEÑSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2000, str. 12-16

prof. dr hab. in¿. Jerzy S. Michalik
Centralny Instytut Ochrony Pracy


W opublikowanych dotychczas artyku³ach z cyklu „powa¿ne awarie chemiczne” omówiono przepisy miêdzynarodowe dotycz±ce przeciwdzia³ania powa¿nym awariom chemicznym(PACh) oraz uregulowania dotycz±ce tej problematyki w wybranych pañstwach.
Kolejne artyku³y po¶wiêcono omówieniu wprowadzonych w ostatnich latach oraz projektowanych przepisach krajowych, odnosz±cych siê do nadzwyczajnych zagro¿eñ ¶rodowiska (NZ¦), dotycz±cych przeciwdzia³ania PACh. Oceniono tak¿e, w jakim stopniu spe³niaj± one wymagania UE oraz OECD.
Istotnym aspektem dyskutowanej problematyki PACh/NZ¦ jest ocena skali zagro¿eñ powa¿nymi przemys³owymi awariami chemicznymi w Polsce, a tak¿e dla porównania - w pañstwach Unii Europejskiej. Ten i nastêpne artyku³y z cyklu „powa¿ne awarie chemiczne" bêd± dotyczyæ ³ych w³a¶nie zagadnieñ. (...)

Przeciwdzia³anie nadzwyczajnym zagro¿eniom ¶rodowiska - przepisy projektowane (2)
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 1/2000, str. 12-15

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

Publikujemy drug± czê¶æ artyku³u po¶wiêconego omówieniu postanowieñ projektu rozrz±dzenia Ministra Gospodarki (Md)-dotycz±cego przepisów wykonawczych w sprawach przeciwdzia³ania nadzwyczajnym zagro¿eniom ¶rodowiska (NZ¦). Pierwsza cze¶æ artyku³u zosta³a opublikowana w 12. numerze (grudzieñ 1999 r.) „Bezpieczeñstwa Pracy”. W artykule tym omawianie kolejnych elementów projektowanego systemu przeciwdzia³ania NZ¦ zakoñczono na procedurze powiadamiania w³a¶ciwych w³adz przez zarz±d przedsiêbiorstwa o posiadanych niebezpiecznych obiektach (instalacjach) obu kategorii: NPZSA (zagro¿enia lokalne w razie awarii) oraz WPZSA (zagro¿enia o charakterze publicznym).
Wszystkie dotychczas omówione zadania i procedury dotyczy³y obu kategorii instalacji mog±cych spowodowaæ NZ¦. Podkre¶lamy ten fakt z tej przyczyny, ¿e kolejne postanowienia projektu rozporz±dzenia MG dotycz±ce obowi±zków zarz±du przedsiêbiorstwa i wykonywanych w zak³adzie procedur dotycz± ju¿ tylko przedsiêbiorstw posiadaj±cych obiekty kategorii WPZSA.
Innymi s³owy: wed³ug wprowadzanych aktualnie w Polsce przepisów w sprawach przeciwdzia³ania NZ¦, to znaczy znowelizowanej ustawy o ochronie i kszta³towaniu ¶rodowiska oraz omawianego projektu rozporz±dzenia MG, obowi±zki i zadania zarz±dów obiektów kategorii NPZSA, ograniczaj± siê w zasadzie tylko do powiadomienia w³adz (notyfikacji).

Przeciwdzia³anie nadzwyczajnym zagro¿eniom ¶rodowiska - przepisy projektowane (1)
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 12/1999, str. 12-16

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

W poprzednim artykule z cyklu powa¿ne awarie chemiczne omówiono postanowienia wprowadzone przez znowelizowan± ustawê o ochronie i kszta³towaniu ¶rodowiska oraz o zmianie niektórych ustaw dotycz±ce przeciwdzia³ania nadzwyczajnym zagro¿eniom ¶rodowiska (NZS). Zwrócono uwagê na fakt, ¿e nowe regulacje ustawowe wprowadzi³y tylko niektóre elementy systemu przeciwdzia³ania powa¿nym awariom chemicznym (PACh), ustalonego w dyrektywie Comah (Seveso II) i obowi±zuj±cego w Unii Europejskiej. Pozosta³e elementy tego systemu, zgodnie z przyjêtymi za³o¿eniami, mia³y byæ wprowadzone w ¿ycie w drodze rozporz±dzeñ Ministra Gospodarki (MG) na mocy delegacji zawartych w ustawie.
Jak wiadomo, wspomniane rozporz±dzenia MG nie zosta³y dotychczas wydane. Kwestie dotycz±ce zahamowañ we wprowadzaniu tych przepisów zosta³y równie¿ skomentowane w poprzednim artykule.
Wychodz±c naprzeciw zainteresowaniu wielu przedsiêbiorstw, instytucji oraz ¶rodowisk zapowiedzianymi i oczekiwanymi polskimi przepisami w sprawach przeciwdzia³ania NZ¦, w niniejszej publikacji zostan± przedstawione postanowienia zawarte w gotowym od dawna projekcie rozporz±dzenia MG.
Ich prezentacja wydaje siê celowa tak¿e z innych jeszcze przyczyn.
Chodzi, po pierwsze, o szersze ni¿ ma to miejsce dzisiaj upowszechnienie w Polsce zadañ i procedur przeciwdzia³ania NZ¦, które maj± byæ wprowadzone. Umo¿liwi to lepsze przygotowanie zainteresowanych przedsiêbiorstw i instytucji do spe³nienia trudnych obowi±zków krajowego systemu przeciwdzia³ania NZ¦.
Po drugie - je¶li ma byæ spe³nione za³o¿enie, ¿e przepisy polskie maj± byæ zgodne z wymaganiami Dyrektywy Co-ma4(Seveso II) - celowa jest ocena zgodno¶ci projektowanych przepisów z regulacjami UE.
Maj±c na wzglêdzie „patow±" sytuacjê we wprowadzaniu tych przepisów, omówion± w poprzedniej publikacji, wydaje siê, ¿e istnieje konieczno¶æ ponownej nowelizacji postanowieñ dotycz±cych NZ¦. Znowelizowane (odpowiednio uzupe³nione i zmienione) postanowienia ustawy powinny umo¿liwiæ wprowadzenie na mocy rozporz±dzeñ MG adekwatnego do wymagañ UE oraz OECD i - co niezwykle wa¿ne - wykonalnego przez podmioty systemu obowi±zków, zadañ i procedur przeciwdzia³ania NZ¦.
Alternatyw± wobec takich zmian ustawy mog³oby byæ przyjêcie odrêbnej ustawy w sprawie przeciwdzia³ania NZ¦ reguluj±cej ca³o¶æ zagadnienia. Jak wiadomo, taki wariant by³ w latach dziewiêædziesi±tych równie¿ rozpatrywany.
Nale¿y w tym miejscu podkre¶liæ, ¿e postanowienia zawarte w projekcie rozporz±dzenia MG s± w wiêkszo¶ci zgodne z wymaganiami Dyrektywy Comah (Seveso II) i w zwi±zku z tym stanowi± dobr± podstawê lub wrêcz gotowe fragmenty przysz³ych, ostatecznych krajowych regulacji prawnych dotycz±cych przeciwdzia³ania PACh/NZ¦. (...)

Przeciwdzia³anie nadzwyczajnym zagro¿eniom ¶rodowiska Nowe regulacje ustawowe
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 11/1999, str. 9-13

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

Ustanowienie w Polsce przepisów dotycz±cych przeciwdzia³ania nadzwyczajnym zagro¿eniom ¶rodowiska (NZ¦) by³o przedmiotem kilkuletnich dyskusji i prac. Rozwa¿ano mo¿liwo¶æ opracowania i przyjêcia odrêbnej ustawy reguluj±cej te zagadnienia. Ostatecznie jednak przejêto koncepcjê wprowadzenia do ustawy o ochronie i kszta³towaniu ¶rodowiska postanowieñ dotycz±cych zasadniczych kwestii przeciwdzia³ania NZ¦. Sprawy szczegó³owe natomiast mia³y byæ uregulowane w drodze rozporz±dzeñ odpowiednich ministrów na podstawie stosownych delegacji zawartych w ustawie.
Podkre¶lamy ten fakt z dwóch powodów:
- W podobny sposób sprawy przeciwdzia³ania zagro¿eniom awariami uregulowa³o
  wiele pañstw, które wprowadzi³y przepisy krajowe adekwatne do wymagañ UE
  (pañstwa cz³onkowskie UE) lub wymagañ OECD. Omówiono je w artyku³ach z cyklu
  powa¿ne awarie chemiczne. Umo¿liwia to dokonanie interesuj±cych porównañ
  je¶li chodzi o sposoby wprowadzenia podobnych przepisów w Polsce.
- Polskie prawodawstwo wymaga przestrzegania zasady, w my¶l której
  postanowienia nak³adaj±ce na podmioty regulacji prawnych obowi±zki, zadania
  b±d¼ uprawnienia musz± mieæ rangê postanowieñ ustawowych lub powinny byæ
  jednoznacznie okre¶lone w ustawie w tzw. delegacjach, upowa¿niaj±cych i
  obowi±zuj±cych organy w³adzy wykonawczej do wprowadzenia przepisów
  szczegó³owych w drodze rozporz±dzenia.
Sprawami tymi zajmiemy siê w dalszej czê¶ci tego artyku³u dyskutuj±c o wprowadzonych polskich przepisach dotycz±cych przeciwdzia³ania NZ¦ oraz dokonuj±c oceny ich zgodno¶ci z wymaganiami przepisów miêdzynarodowych. Ocena tej zgodno¶ci oraz wykonalno¶ci postanowieñ jest zasadniczym celem niniejszej publikacji. (...)

Przeciwdzia³anie powa¿nym awariom chemicznym w Polsce - obecny stan przepisów (2)
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 10/1999, str. 16-21

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

Publikujemy drug± czê¶æ artyku³u omawiaj±cego polskie przepisy dotycz±ce przeciwdzia³ania powa¿nym awariom chemicznym wed³ug stanu na koniec 1997 roku. Pierwsz± cze¶æ opublikowano w „Bezpieczeñstwie Pracy” nr 9 (338) z br.

Gotowo¶æ na wypadek powa¿nej awarii
Dotychczas nie by³o w Polsce przepisów obliguj±cych przedsiêbiorców do przygotowania planów postêpowania na wypadek awarii. W du¿ych zak³adach chemicznych, w których powo³ano stacje ratownictwa chemicznego, s± opracowane ogólnozak³adowe plany ratownictwa. W innych zak³adach funkcjonuj± plany i instrukcje dzia³ania na wypadek du¿ych awarii, które ró¿ni± siê ze wzglêdu na czas ich opracowania i wymagania, które by³y uwzglêdniane przy ich sporz±dzaniu - np. obrony cywilnej, ochrony przeciwpo¿arowej lub przeciwdzia³ania nadzwyczajnym zagro¿eniom ¶rodowiska. Czêsto nie by³y one skoordynowane z mo¿liwo¶ciami s³u¿b publicznych, które powinny braæ w nich udzia³, gdyby skutki awarii mog³y mieæ zasiêg wiêkszy od obszaru zak³adu i mog³y zagra¿aæ ludziom i ¶rodowisku.
Zgodnie z wymaganiami rozporz±dzenia Ministra Spraw Wewnêtrznych z dnia 22 stycznia 1993 roku w sprawie szczegó³owych zasad przeciwpo¿arowego zaopatrzenia wodnego, ratownictwa technicznego, chemicznego i ekologicznego oraz warunków, jakim powinny odpowiadaæ drogi po¿arowe w³a¶ciciel, zarz±dca i u¿ytkownik obiektu lub terenu zobowi±zany jest do identyfikacji potencjalnych zagro¿eñ, ustalenia sposobu postêpowania na wypadek awarii i uzgodnienia go z w³a¶ciwym komendantem rejonowym (obecnie powiatowym) Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej. (...)

Przeciwdzia³anie powa¿nym awariom chemicznym w Polsce - obecny stan przepisów (1)
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 9/1999, str. 9-14

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

Opublikowane dotychczas na lamach „Bezpieczeñstwa Pracy" w ramach cyklu „powa¿ne awarie chemiczne” artyku³y mia³y na celu zaznajomienie PT Czytelników z ogólnymi zasadami oraz szczegó³owymi procedurami zapobiegania powa¿nym przemys³owym awariom chemicznym (PACh) i ograniczania ich skutków, ustanowionymi w przepisach miêdzynarodowych oraz w niektórych wybranych pañstwach.
Upowszechnienie w Polsce wymagañ przepisów miêdzynarodowych, ustanowionych dyrektywami Unii Europejskiej a tak¿e w zaleceniach OECD oraz w konwencjach MOPi EKG-ONZ, pozostawa³o w ¶cis³ym zwi±zku z rozpoczêtym w naszym kraju procesem opracowania i wdra¿ania podobnych przepisów.
Celem serii kolejnych artyku³ów w ramach cyklu powa¿ne awarie chemiczne jest omówienie aspektów prawnych, technicznych oraz proceduralnych w Polsce. W przekonaniu autora ma to istotne znaczenie ze wzglêdu na wspomniane ju¿ rozpoczêcie wdra¿ania stosownych regulacji prawnych w Polsce,
Ten i nastêpny artyku³ po¶wiecono : prezentacji i dyskusji nad przepisami prawnymi obowi±zuj±cymi w Polsce, dotycz±cymi bezpo¶rednio nadzwyczajnych zagro¿eñ ¶rodowiska (NZ¦) lub odnosz±cymi siê po¶rednio do poszczególnych aspektów przeciwdzia³ania im. Kolejne bêd± po¶wiêcone dyskusji nad ju¿ wprowadzonymi nowymi regulacjami ustawowymi oraz projektowanymi przepisami wykonawczymi.
Dla lepszej czytelno¶ci prezentowanego materia³u zastosowano chronologiczne omówienie stanu prawnego. W pierwszej kolejno¶ci zostan± omówione przepisy pozostaj±ce w zwi±zku z NZ¦ obowi±zuj±ce w Polsce wed³ug stanu na koniec 1997 r.
Nastêpny artyku³ bêdzie po¶wiêcony prezentacji nowych regulacji ustawowych, dotycz±cych przeciwdzia³ania NZ¦ wprowadzonych w ¿ycie l stycznia 1998 r. na mocy znowelizowanej ustawy o ochronie i kszta³towaniu ¶rodowiska z 29 sierpnia 1997 r. (...)

Przeciwdzia³anie zagro¿eniom awariami przemys³owymi w USA (2) Ochrona ludno¶ci i ¶rodowiska
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 7-8/1999, str. 17-20

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

W przedniej publikacji omówiono rozporz±dzenie OSHAPSM-§ 1910,119 reguluj±ce zasady i procedury przeciwdzia³ania zagro¿eniom awariami chemicznymi z punktu widzenia ochrony pracowników zatrudnionych w obiektach niebezpiecznych.
Zmieniona ustawa o czystym powietrzu (CAAA z 1990 r.) zobowi±za³a tak¿e Agencjê Ochrony ¦rodowiska USA(EPA) do wydania przepisów reguluj±cych zasady i procedury przeciwdzia³ania awaryjnym uwolnieniom do otoczenia (do atmosfery) niebezpiecznych substancji chemicznych, Celem tych przepisów by³a ochrona przed skutkami awarii chemicznych ludno¶ci poza zak³adem oraz ¶rodowiska.
W wyniku prowadzonych w latach 1990-1993 przez BPAprac, zosta³y przygotowane i opublikowane w styczniu 1994 r. przepisy zawieraj±ce postanowienia dotycz±ce zapobiegania awariom chemicznym - Part 68 - Chemical accident prevention provisions. Przepisy te wesz³y w ¿ycie 2 marca 1994 r. Ustala³y one m.in. zakres obowi±zywania, definicje, zasady okre¶lania warto¶ci progowych substancji i mieszanin; przepisy te wprowadza³y tak¿e kryteria kwalifikacyjne w postaci wykazów substancji (regulated subs³ances for accidental release preventian) wraz z warto¶ciami progowymi oraz regulowa³y niektóre inne kwestie.
W rozporz±dzeniu tym zapowiedziano wprowadzenie przepisów dotycz±cych wymagañ w odniesieniu do zarz±dzania ryzykiem, które mia³y byæ opracowane i opublikowane w terminie pó¼niejszym - Risk rnanagement plan re±uirements (reserved), tzn. wspomnianego ju¿ rozporz±dzenia EPARMP.
Projekt przepisów dotycz±cy EPARMP zosta³ opublikowany w 1993 r., poddany szerokiej dyskusji w krêgach zainteresowanych oraz dyskusji publicznej. Rozporz±dzenie EPA RMP ostatecznie wesz³o w ¿ycie 19.08.1996 r.
Przeciwdzia³anie awariom chemicznym z punktu widzenia ochrony ludno¶ci i ¶rodowiska zosta³o wiêc uregulowane w USA w dwóch etapach i zawarte w czê¶ci 68 (Part 68) kodeksu regulacji federalnych (40 CFR) z lat 1994 i 1996. Stanowi± one ³±cznie spójn± ca³o¶æ i zostan± omówione w dalszej czê¶ci artyku³u. (...)

Przeciwdzia³anie zagro¿eniom awariami przemys³owymi w USA (1) Ochrona pracowników
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 6/1999, str. 19-22

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

Zagadnienia dotycz±ce zapobiegania zagro¿eniom awariami oraz ograniczania ich skutków sta³y siê w Stanach Zjednoczonych przedmiotem zwiêkszonego zainteresowania czynników decyzyjnych szczebla federalnego w latach osiemdziesi±tych. Powa¿ny wp³yw na tre¶æ postanowieñ przygotowywanych wówczas ustaw i regulacji federalnych mia³a katastrofa w Bhopalu (1984 r.). Jej przebieg oraz tragiczne skutki, a tak¿e fakt, ¿e zak³ady w Bhopalu nale¿a³y do korporacji amerykañskiej mia³y i taki skutek, ¿e podjêto decyzjê o opracowaniu odrêbnych regulacji prawnych dotycz±cych zapobiegania katastrofom chemicznym oraz ograniczania ich skutków. Sprawa ta ³±czy siê ¶ci¶le z nastêpuj±cymi regulacjami prawa federalnego.
1. W roku 1985 zosta³a w USA przyjêta ustawa o ochronie ¶rodowiska - Environ-ntent Protection Act, 1985.
2. Przygotowano i uchwalono federaln± ustawê dotycz±c± przygotowania planów postêpowania na wypadek wielkich awarii, postêpowania w takich sytuacjach oraz powiadamiania i udzia³u spo³eczeñstwa: Superfund Amendments and Reauthorization Act - SARA, znana tak¿e jako Emergency Planning and Community Right-to-Know Act (ustawa o planowaniu awaryjnym oraz prawie spo³eczeñstwa do informacji).
3. Dokonano zmiany ustawy o ochronie powietrza: Clean Air Act Amendments -CAAA.
Na podstawie stosownych dyspozycji zawartych w tych ustawach podjêto w USA dalsze dzia³ania. I tak:
- Agencja Ochrony ¦rodowiska - Environment Protection Agency (EPA) opracowa³a i opublikowa³a listê najbardziej niebezpiecznych substancji: extremaly extremely hazardous substances, znan± pod akronimem EHS, która zawiera ponad 300 pozycji,
- CAAA zobowi±za³a federalnego ministra pracy, by do przepisów federalnych o bezpieczeñstwie procesów chemicznych w³±czy³ listê najbardziej niebezpiecznych substancji; lista ta ma uwzglêdniaæ substancje toksyczne, palne, wybuchowe oraz o wysokiej reaktywno¶ci.
-  OSHA (Occupational Safety and Health Administration) - Urz±d Zawodowego Bezpieczeñstwa i Zdrowia - podj±³ prace maj±ce na celu przygotowanie federalnej regulacji (odpowiednik polskiego rozporz±dzenia) w sprawach przeciwdzia³ania zagro¿eniom awariami przemys³owymi z udzia³em wysoce niebezpiecznych substancji chemicznych, w odniesieniu do ¶rodowiska pracy.
-  EPA, stosowanie do wymagañ zawartych w CAAA zobowi±zuj±cych tê agencjê rz±dow± do wprowadzenia przepisów reguluj±cych kwestie przeciwdzia³a-
nia awaryjnym uwolnieniom niebezpiecznych substancji do otoczenia, podjê³a tak¿e dzia³ania w celu przygotowania odpowiednich regulacji prawnych, dotycz±cych zagro¿eñ skutkami awarii wobec ludno¶ci i ¶rodowiska. (...)

Przeciwdzia³anie zagro¿eniom awariami przemys³owymi i transportowymi w Szwajcarii
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 5/1999, str. 13-16

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

Rada Zwi±zkowa (Bundesrat) Szwajcarii ustanowi³a regulacjê prawn± dotycz±c± przeciwdzia³ania awariom 27 lutego 1991 roku. Jest to: Verordnung über den Schutz vor Störfällen (Störfallverordnung - StFV) - Rozporz±dzenie o ochronie przed awariami, dalej StFV. Podstaw± prawn± StFV s± postanowienia dwu ustaw: Umweltschutzgesetz (USG) - ustawa o ochronie ¶rodowiska z 7.10.1983 r. oraz Gewässerschulzgesetz (GSchG) - ustawa o ochronie wód z 8.10.1973 r.

Ogólna charakterystyka StFV
Chocia¿ generalne zasady tej regulacji s± zbli¿one do ogólnych celów i za³o¿eñ omówionych ju¿ miêdzynarodowych aktów prawnych oraz regulacji brytyjskiej i niemieckiej, to jednak rozporz±dzenie StFV ró¿ni siê merytorycznie w sposób zasadniczy od nich. Wspólne jest to, ¿e StFV dotyczy du¿ych (powa¿nych) awarii, które mog± spowodowaæ skutki poza terenem zak³adu, czyli tzw. „nadzwyczajnych zagro¿eñ ¶rodowiska". StFV wprowadza podobne zadania i obowi±zki podmiotów, jak to mia³o miejsce w Dyrektywie Seveso (DS), Dyrektywie Comah (DC), w rozporz±dzeniach OMAM oraz BImSchV, a tak¿e w innych aktach miêdzynarodowych.
Rozporz±dzenie StFV w kilku wa¿nych kwestiach ró¿ni siê istotnie od regulacji
Unii Europejskiej otó¿ przepisów pañstw cz³onkowskich UE, a mianowicie:
- nie wprowadza dwóch poziomów zagro¿enia - NPZSA i WPZSA [2,3] poprzez kryteria kwalifikacyjne; ustanawia tylko jedn± warto¶æ progow±, ale w³adze nadzoruj±ce maj± prawo ¿±daæ dodatkowych  dzia³añ,  czyli  zaostrzyæ rygory,
-  dotyczy nie tylko zagro¿eñ awariami zwi±zanymi z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, ale uwzglêdnia tak¿e niebezpieczne odpady, ¶cieki, szlamy i inne pozosta³o¶ci identyfikuj±c ich z nazwy oraz ustalaj±c warto¶ci progowe,
- dotyczy tak¿e zagro¿eñ awariami, w których ¼ród³o zagro¿eñ stanowi± mikroorganizmy, w tym przypadku ustanawia ono bezprogowe kryteria kwalifikacyjne,
- dotyczy tak¿e transportu substancji niebezpiecznych kolej±, w transporcie drogowym oraz po rzece Ren.
Szwajcarskie rozporz±dzenie StFV dotycz±ce zarz±dzania awariami odró¿nia siê wiec od regulacji nie tylko Unii Europejskiej i krajów cz³onkowskich UE, ale tak¿e od regulacji MOP oraz EKG-ONZ. Zawiera postanowienia, które sprawiaj±, ¿e wiêkszo¶æ dyspozycji UE i wszystkie wymagania konwencji MOP, konwencji helsiñskiej oraz zalecenia OECD s± spe³nione. (...)

Przeciwdzia³anie zagro¿eniom awariami przemys³owymi w Republice Federalnej Niemiec
„BEZPIECZEÑSTWO PRACY nauka i praktyka” 4/1999, str. 22-25

prof. dr hab. in¿. JERZY S. MICHALIK
Centralny Instytut Ochrony Pracy

Awarie przemys³owe z udzia³em niebezpiecznych substancji chemicznych w Flixborough (1974) oraz Seveso (1976), sta³y siê równie¿ w RFN impulsem, który spowodowa³ dyskusje w sprawach ustanowienia aktu prawnego, reguluj±cego dzia³ania umo¿liwiaj±ce zapobieganie powa¿nym awariom przemys³owym i ograniczanie ich skutków. Zdania by³y podzielone, wskazywano przy tym, ¿e ró¿ne kwestie bezpieczeñstwa w zak³adach przemys³u chemicznego Niemiec s± ju¿ uregulowane przez niektóre akty prawne, a standard bezpieczeñstwa w tych zak³adach jest bardzo wysoki.
Faktem jest, ¿e prawo niemieckie (RFN) zawiera³o ju¿ od wielu lat surowe regulacje dotycz±ce zachowania bezpieczeñstwa. Ponadto uchwalona ustawa federalna o ochronie przed emisjami - Bundes-Immissionsschutzgesetz (BImSchG), która wesz³a w ¿ycie 1.04.1974 roku, uzupe³ni³a istniej±c± w prawie niemieckim lukê. Chodzi tu o brak uregulowañ dotycz±cych bezpieczeñstwa instalacji stwarzaj±cych zagro¿enie ze wzglêdu na szkodliwe i niebezpieczne substancje chemiczne u¿ywane b±d¼ sk³adowane w tych obiektach.
Nie wdaj±c siê w szczegó³y, ustawa ta (BImSchG) zawiera³a postanowienia dotycz±ce zapobiegania zagro¿eniom „innym" ni¿ zwyk³a emisja, zagro¿eniom dla ludno¶ci i ¶rodowiska. Przeciwdzia³anie im by³o warunkiem uzyskania zezwolenia na eksploatacjê obiektu. (...)

Na górê strony

Siedziba instytutu
Strona g³ównaIndeks s³ówStrona BIPCIOP